حمید شکری خانقاه، استاد ارتباطات و رسانه در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به دلایل نبودن یا کمتر جلوه کردن تبلیغات در حوزه کتاب گفت: نخستین دلیل کم‌توجهی به تبلیغات کتاب که در این شرایط می‌توان به آن اشاره کرد، گستردگی فضای مجازی و دیجیتال و تغییر ذائقه مردم از کتاب‌خوانی به شبکه‌های اجتماعی است.
 
وی ادامه داد: اکنون در شرایطی قرار گرفته‌ایم که دسترسی همگان به فضای مجازی و اینترنت فراهم شده و هر کسی با یک سخت‌افزار می‌تواند دسترسی راحتی به تمام کتاب‌ها، مطالب و منابع اطلاعاتی پیدا کند و کتاب‌ها را در قالب PDF یا صوتی از اینترنت بگیرد.
 
شکری با اشاره به تغییر رویکرد مطالعاتی طی سال‌های اخیر، توضیح داد: طی 15 سال گذشته که اینترنت موجب ایجاد موج دوم و سوم در جامعه شده است، افراد، منابع اطلاعاتی‌شان را از این فضا به‌دست می‌آورند و یاددهی و یادگیری در این فضا انجام می‌شود. رشد فعالیت‌ها در این فضا به‌گونه‌ای بوده است که حتی بسیاری از شرکت‌ها علاقه‌مند شدند حتی برگزاری سمینارها به‌صورت دیجیتال انجام شود.
  وی با بیان اینکه در این دوره افراد خود را از منابع فیزیکی کتاب بی‌نیاز می‌دانند، افزود: موج انقلاب ارتباطات و انفجار اطلاعات همچنان به سرعت پیش می‌رود و در این میان باید گفت انجام تبلیغات برای کتاب نیازمند سازوکارهایی است که در این موج چندان دنبال کردن آن نیازمند تخصص است.
 
ظرفیت‌های اینترنت برای تبلیغات
شکری با انتقاد از حجم بالای استفاده از فضای مجازی در میان اقشار مختلف جامعه گفت: میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ایران، با کشورهای خارجی قابل مقایسه نیست. مردم بسیاری از کشورها ساعت‌ و موقعیت‌های خاصی از روز را به حضور در این شبکه‌ها اختصاص می‌دهند و زمان‌هایی را برای مطالعه و کتاب می‌گذارند.
 
وی ادامه داد: این درحالی است که بهره‌برداری مردم ما از این فضا به صورت افراطی است و به شکل افراطی به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی وابسته شده‌ایم و عمل می‌کنیم که این موضوع آسیب‌های زیادی به بدنه جامعه وارد می‌کند.
 
شکری با طرح این موضوع که دیگر نمی‌توان به اشکال قدیمی کتاب‌خوانی و مطالعه را ترویج کرد، گفت: به نظرم ناشران باید به ذائقه جدید شهروندان و مردم توجه کنند و از بستر آماده فضای مجازی برای معرفی و تبلیغ کتاب‌هایشان استفاده کنند. ناشران می‌توانند به بهترین شکل از این فضا نه تنها تبلیغات کنند؛ بلکه به شیوه‌های نوین چاپ کتاب بپردازند.
 
وی تاکید کرد: چاپ دیجیتال در این زمینه می‌تواند یاری‌رسان ناشران باشد؛ مانند همان کاری که آمازون انجام می‌دهد و کتاب‌ها را به‌صورت دیجیتال می‌فروشد. در این میان مشکلی که در کشور ما وجود دارد، رعایت نشدن قانون کپی‌رایت است که امکان انتشار دیجیتال کتاب‌ها را بدون محدودیت برای همه افراد فراهم می‌کنند.
 
این استاد ارتباطات و رسانه با بیان اینکه اگر نسخه غیرقانونی کتابی به دست یک نفر برسد، دست‌به‌دست در شبکه‌های اجتماعی می‌چرخد و در این فضا ناشران متضرر می‌شوند، گفت: واقعیت این است که فضای مجازی اکنون دیگر یک فضای واقعی است و ناشران باید با حفظ کپی‌رایت و قوانین محکم به این فضا وارد شوند تا افراد سودجو نتوانند به راحتی کتاب‌ها را کپی کنند.
 
ضعف اطلاع‌رسانی و تبلیغات
شکری با بیان اینکه به‌غیر از ناشران آموزشی و کمک‌آموزشی، ناشران دیگر به‌صورت کلاسیک عادت به تبلیغ کالای خود ندارند، گفت: دلیلش این است که آن‌ها کتاب را یک کالای تجاری نمی‌دانند؛ بلکه آن‌ را کالایی فرهنگی می‌دانند. این موضوع در‌حالی بیان می‌شود که از وقتی کتاب به کتابفروشی وارد شد، از هویت فرهنگی خود بیرون می‌آید و هویت تجاری می‌گیرد.
 
وی یادآور شد: خوب است که ناشران تفکرات فرهنگی داشته باشند؛ اما اگر ناشر بخواهد به حوزه تبلیغات وارد شود، باید به کتاب نگاه تجاری داشته باشد و به برند‌سازی فکر کنند؛ بنابراین در این شرایط و فضا باید بحث برند‌سازی و هویت تجاری دادن به کتاب را هم دنبال کنند.
 
شکری با طرح این موضوع که ناشران باید به عرصه تبلیغات و اطلاع‌رسانی وارد شوند، عنوان کرد: ناشران و نویسندگان به‌صورت هم‌زمان باید اصول و مقدمات برند‌سازی را بیاموزند؛ زیرا زمانی که یک نویسنده برند می‌شود، کتاب‌های او در همه کشورهای دنیا فروش می‌رود؛ پس نیاز به برندسازی در سه حوزه ناشر، نویسنده و کتاب اهمیت دارد.
 
به گفته وی، در کنار چنین مباحثی، بازاریابی نیز خود‌به‌خود شکل می‌گیرد؛ زیرا تجربه نشان داده است وقتی نویسنده‌ای بزرگ می‌شود، عملا کتاب او شناخته شده و بزرگ می‌شود.
 
این استاد ارتباطات و رسانه با تاکید بر تبلیغات در میان ناشران و نویسندگان، گفت: ناشران باید اقداماتی مانند کمپین‌های تبلیغاتی را شروع و اجرا کنند. برای این کار باید ابتدا ساختار سازمانی خود را به روابط عمومی و تجاری‌سازی مجهز کنند و بدانند که از این موضوع گریزی ندارند.
 
شکری با بیان اینکه ناشران معدودی در کشور وجود دارند که واحد روابط عمومی داشته باشد، گفت: ناشران ما خود را بی‌نیاز از روابط‌عمومی‌ می‌دانند، زیرا به کتاب نگاه فرهنگی دارند؛ در‌حالی‌که باید دپارتمان روابط عمومی‌، بازاریابی و تبلیغات همه در کنار هم باید قرار گیرند.
 
آموزش ناشران جدی گرفته شود
شکری با تاکید بر اینکه ناشران باید با شیوه‌های نوین تبلیغات آشنا شوند، عنوان کرد: اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران باید در راستای سیاست‌های خود، در زمینه برندینگ، بازاریابی و تبلیغات، دوره‌های آموزشی متنوع و مختلفی برای اعضای خود برگزار و یک‌سری جزوه و کتاب برای این حوزه آماده‌سازی کند.
 
وی افزود: از سوی دیگر حضور ناشران باید در این دوره‌ها اجباری باشد تا این بخش توسعه پیدا کند. متاسفانه در‌حال‌حاضر بحث آموزش‌ در اتحادیه بیشتر در حوزه‌های فنی است؛ در‌حالی‌که فروش، بحثی حرفه‌ای است که باید جدی گرفته شود و اغلب ناشران بعد از تولید کتاب کار خاصی انجام نمی‌دهند.
 
این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه اگر این دوره‌ها به شکل اصولی و حرفه‌ای طراحی شود، زمینه‌ای ایجاد می‌‌شود که ناشران بتوانند با شیوه‌های جدید یک محصول را تجاری و در جامعه نیازآفرینی کنند، گفت: امروزه کسب و کار دست شبکه‌های اجتماعی است و ناشران باید در این شبکه‌ها فعال شوند؛ اما شرط کار این است که با شیوه‌های برندینگ و تبلغیات آشنا شوند و فعالیت‌هایشان فقط به تولید و انتشار بروشور و کاتالوگ محدود نشود.