حمیدرضا مدقق، استاد ارتباطات و رسانه در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه اساسا نظام تبلیغاتی و فرایندهای تبلیغاتی درست بین حوزه نشر و رسانه‌ها وجود ندارد، عنوان کرد: در حوزه نشر بنگاه‌های تبلیغاتی که بتوانند کار خود را با مهارت دنبال و آمار بازار نشر را به‌شکل دقیق آرایه کنند تا در اختیار اهالی این صنعت قرار گیرد، وجود ندارد.
 
وی افزود: متاسفانه به‌طورکلی در کشور، در بخش تبلیغات ضعف داریم و اگرچه بنگاه‌هایی در این حوزه فعال هستند؛ ولی به بخش کتاب علاقه‌ای نشان نمی‌دهند.
 
مدقق با ذکر مثالی در این زمینه گفت: به عنوان مثال بسیاری از بنگاه‌های تبلیغاتی ترجیح می‌دهند در زمینه تبلیغات مواد خوراکی و لوازم منزل یا تبلیغ موسسات فعالیت می‌کنند و عموما هم به صورت تخصصی در یک حوزه مشخص کار نمی‌کنند.
 
وی با بیان اینکه شکل تبلیغات به‌ فراخور زمانه تغییر کرده است، ادامه داد: امروزه تبلیغات بیشتر بر فضای شبکه‌های اجتماعی و وب متمرکز شده است؛ اما در این حوزه نیز جای کتاب خالی است و رغبتی برای تبلیغات در این بخش نیست.
 
ناشران رغبتی به تبلیغات ندارند
مدقق همچنین نداشتن سازوکار مناسب تبلیغاتی در حوزه نشر را از دیگر دلایل کم‌رونق بودن تبلیغات کتاب دانست و گفت: به لحاظ تاریخی، به یاد ندارم که ناشران به‌صورت جدی در بخش تبلیغات کتاب کار کرده باشند؛ البته ناشرانی مثل عبدالرحیم جعفری در گذشته موفق بود و کتاب‌هایش به‌دلیل خاص بودن، توانستند در جامعه معرفی شوند؛ وگرنه تبلیغات خاصی روی کتاب‌ها انجام نمی‌شد.
 
وی از نبود رغبت نزد ناشران و سرمایه‌گذاری نکردن آن‌ها در بخش تبلیغات، به‌عنوان یکی دیگر از دلایل این موضوع نام برد و افزود: هزینه‌های فرایند تولید کتاب در شرایط کنونی خیلی بالا است و ناشران تصور می‌کنند اگر بخشی از سرمایه خود را صرف تبلیغات کنند، برای آن‌‌ها بازگشت مالی و بازخورد اقتصادی ندارد.
 
این استاد ارتباطات و رسانه با ذکر مثالی در این زمینه عنوان کرد: به‌عنوان مثال در حوزه سینما، کارشناسان بر این باور هستند همان میزان سرمایه‌ای که صرف تولید یک فیلم می‌کنید، یک سوم یا یک دوم آن را هم باید برای تبلیغات بگذارید و برخی از تهیه‌کنندگان و پخشی‌ها این کار را انجام می‌دهند؛ اما برخی دیگر علاوه بر نداشتن سرمایه، رغبتی هم به انجام این کار ندارند.
 
مدقق با بیان اینکه در حوزه کتاب، با دو مساله عدم رغبت و نبود سرمایه روبه‌رو هستیم، گفت: ناشر معتقد است همین که کتاب را منتشر می‌کند، کافی است و از خود می‌پرسد بر چه مبنا و اساسی و سازوکار مناسب تبلیغاتی بخواهم هزینه‌ای برای تبلیغات داشته باشم؟ به همین دلیل به‌سراغ تبلیغات نمی‌رود.
 
تبلیغات ارزان در شبکه‌های اجتماعی
وی در این گفت‌وگو همچنین به اهمیت شبکه‌های اجتماعی در حوزه تبلیغات کتاب اشاره کرد و یادآور شد: بحث مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که شبکه‌های اجتماعی و اینترنت، بستری فراهم کرده که بتوان تبلیغات را خیلی ارزان‌تر انجام داد و تعجب می‌کنم که چرا غالب ناشران از این زمینه‌ها استفاده نمی‌کنند.
 
مدقق ادامه داد: اکنون می‌توان با تهیه یک فیلم کوتاه ارزان‌قیمت از کتاب‌ها و انتشار آن در فضای مجازی، مجموعه‌ای از تازه‌های نشر یک موسسه انتشاراتی را معرفی و خریداران را با آثار جدید آشنا کرد؛ اما ناشران از این فضاها استفاده نمی‌کنند.
 
وی با بیان اینکه تجربه نشان داده ناشرانی که از فضای شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، توانسته‌اند تاثیر و بازخورد خوب و مثبتی از سوی مخاطبانشان دریافت کنند، عنوان کرد: این ناشران همچنین مخاطبانشان را زودتر از کتاب‌های تازه مطلع کردند و در ارتباطی مستقیم و موثر با مخاطبان، اخبار آن‌ها دست‌به‌دست در شبکه‌های مجازی می‌چرخد.
 
این استاد ارتباطات و رسانه همچنین درباره هزینه بالای تبلیغات در رسانه‌های مختلف، گفت: اگر ناشری بخواهد تبلیغات خود را از تلویزیون پخش کند، باید هزینه زیادی بپردازد. اگر هم بخواهد در مطبوعات این تبلیغات را داشته باشد؛ اگرچه هزینه کمتر است؛  ولی باز هم بار مالی برای ناشران دارد و این کار برای ناشر جذاب نیست و عموما ناشران چند گام به عقب بر می‌دارند.
 
مدقق تاکید کرد:‌ در این برهه زمانی، ناشران فضاهایی در اینترنت و وب در اختیار دارند که برای تبلیغ خود و کتاب‌هایشان می‌توانند به صورت رایگان از آن‌ استفاده کنند. شبکه‌های اجتماعی به رایگان فضای تبلیغات در اختیار ناشر قرار می‌دهد و آن‌ها باید این زمینه‌ها را جدی بگیرند.
 
وی با بیان اینکه ناشران باید به دنبال راه‌هایی باشند که در عین جذاب بودن، نو هم باشند، گفت: از سوی دیگر ناشر می‌تواند یک سایت و پایگاه قوی اینترنتی داشته باشد تا مخاطب با مراجعه به آن با تازه‌های نشر آشنا شود. در این سایت باید امکان مطالعه چند صفحه از کتاب وجود داشته باشد تا مخاطب ارتباط بهتری با کتاب بگیرد.
 
کمپین‌های تبلیغاتی برای ناشران
مدقق با بیان اینکه هزینه‌های تبلیغات نسبت به یک دهه پیش بسیار کاهش داشته است، عنوان کرد: به نظرم زمان آن رسیده که ناشران، روابط عمومی‌های قوی داشته باشند زیرا بحث روابط عمومی در نشر ما خیلی جدی نیست و در این میان ناشرانی که با همه مشکلات اقتصادی، با علاقه و اشتیاق به حیات خود ادامه می‌دهند، باید بحث روابط عمومی را جدی بگیرند.
 
وی افزود: بخش زیادی از فعالیت‌های حوزه ارتباطات و تبلیغات در حیطه مسئولیت‌های روابط عمومی است. وقتی با یک ناشر تماس می‌گیریم، فردی که حسابدار است یا فروش کتاب را به عهده دارد پاسخگوی مخاطب است؛ در‌حالی‌که خریدار در گام نخست باید با روابط عمومی ارتباط برقرار کند.
 
مدقق با طرح این موضوع که از وظایف یک مدیر یا کارمند روابط عمومی این است که بین موسسه نشر و مباحث تبلیغاتی پیوند برقرار کند، گفت: در هر انتشارات باید نشست‌های تخصصی یک کمپین تبلیغاتی متناسب با فضای شبکه‌های اجتماعی و وب طراحی شود تا به نتیجه برسند؛ زیرا در این صورت نتیجه کار قطعا به نفع ناشر خواهد بود.
 
وی یادآور شد: تجربه ناشران بزرگی مثل راتلج و دیگر ناشران عمومی از کمپین‌های تبلغیاتی نشان می‌دهد که آن‌ها با ارسال ایمیل تازه‌های نشر، تولید ویدئو و انتشار خبر و ایجاد روزهای خاص برای دیدار با نویسندگان و مترجمان با مخاطبان خود ارتباط قرار می‌کنند؛ موضوعی که فقدان آن به‌خوبی در صنعت نشر کشور ما دیده می‌شود.
 
این استاد ارتباطات و رسانه با بیان اینکه فارغ‌التحصیلان روابط عمومی باید به حوزه نشر وارد شوند، ادامه داد: البته نباید فراموش کنیم که هدف تبلیغات، دستیابی به مخاطب است؛ در نتیجه با یک بحث سه ضلعی روبه‌رو هستیم که یک ضلع آن ناشر، ضلع دوم آن تبلیغات و ضلع سوم مخاطب است و باید به هر سه ضلع در بخش روابط عمومی دقت کرد.