بنابراین مراد نگارنده یافتن حقیقت دین به معنای خداشناسانه آن (از نظر مومنان) یا داوری کردن در مورد ارزش یک رفتار دینی نیست، بلکه هدف این است تا بازشناسی دین در زندگی روزمره معنای آن را مورد کاوش قرار دهد و سعی می‌کند تا بفهمد مناسک دینی و عقاید دینی چه نقش و معنایی در زندگی روزمره دارد؛ بنابراین فقط فهم و تحلیل این پدیده آن چنان که در نسبت با مومنان پدیدار می‌شود مد نظر است.
به اعتقاد مولف کتاب، معنای دین در زندگی روزمره در نسبت با سبک زندگی به وجود می‌آید و بنابراین عنصری اجتماعی و انسانشناختی است. دین آنچنان که در این میدان پدیدار می‌شود، در آفرینش معانی‌ای دخیل می‌شود که لزوماً قدسی نیستند، و چه بسا انسانی هستند.
دین برای این مردم در بسیاری از موقعیت‌ها وجه قدسی خود را می‌بازد و رابطه‌اش را با منشأ قدسی نادیده می‌گیرد. امر قدسی از این مفر وارد بازی روزمره‌ای می‌شود که قرار است به نیاز‌های انسانی کنشگر پاسخ بگوید. بدیهی است که در اینجا دینورزی مراد و منظور است و جوهر دین مورد واکاوی قرار نگرفته و پژوهش در حوزه انسانشناختی باقی مانده و وارد الهیات و فلسفه نشده است.
در بخشی از این کتاب دین به عنوان یک پدیدار معرفی شده و آمده است: «به تسامح دین را در زندگی روزمره می‌توان در دوقامت مناسک «برون‌بود» دینی و ایمان «درون‌بود» دینی به عنوان دوسویه نمودین و معنوی آن بر رسید. مناسکی که عیان هستند و قابل تجربه مشترک می‌باشند و ایمان دینی‌ای که به دیدار نمی‌آید و فقط در تجربه درونی مومنان ظهور پیدا می‌کند.
در بخش اول کتاب به فضاهایی که انسان‌ها در آن به انجام امور دینی می‌پردازند اشاره شده و آمده است: «بعضی فضاها چون مسجد با قومیت و طایفه و محله پیوند محکمی دارند و یک محله ممکن است نسبت به مسجد و حسینیه خود احساسی از غیرت داشته باشد و آن را میدانی مختص خود بداند و بنابراین کسانی خارج از محله با مسجد نسبتی بیگانه است و فرد مورد نظر در نقش میهمان تعریف می‌گردد و هیچ‌گاه با صاحبان این مکان قدسی یکی نمی‌شود.»
در ادامه نویسنده به ایام مذهبی مردم مانند ماه محرم و ماه رمضان پرداخته و برخی مناسک این دوماه را مانند نذر، عزاداری‌ها و پیاده‌روی اربعین بررسی کرده است. همچنین کتاب به موضوعاتی مانند مرگ و نیایش در نگاه مردم پرداخته است.
یکی از بخش‌های جالب این کتاب بررسی علوم غریبه در میان عامه مردم است که در این بخش مولف اعتقاد دارد توده مردم گاه به ابزاری متوسل می‌شوند که گمانشان این دستاویزها می‌توانند با تحت تأثیر قراردادن نیروهای ماورایی تغییری مثبت در وضعیت خود انجام دهند و در این میان طالع‌بینی، دعانویسی و خواب‌بینی رایج‌ترین روش‌هاست.
موضوعاتی مانند ازدواج، حج و مناسک‌گرایی و اخلاق و مقایسه مردم و دین به آن پایان‌بخش کتاب است.
کتاب «دین در زندگی روزمره (انسان‌شناسی دین عامیانه)» نوشته محسن زال در شمارگان 600 نسخه، به بهای 34 هزارتومان از سوی نشر کویر منتشر شده است.
نظر شما