به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) افراد دارای معلولیت به عنوان بزرگترین اقلیت اجتماعی محسوب می شوند و تقریباً 10 الی 15 درصد هر جامعه را این افراد تشکیل می‌دهند که به واسطه نارسایی در یک عضو یا یک حس ضمن داشتن شرایط ویژه در بعضی زمینه‌ها متناسب با معلولیت خود با مجموعه‌ای از مشکلات و چالش‌ها در جامعه روبه‌رو هستند.

از اینرو نهادهای بین المللی، دولتمردان و سیاستگذاران در کشورهای مختلف و نیز ان جی اوهای مربوط به این افراد، همواره در پی ایجاد فرصت‌های برابر، فراهم سازی امکان دسترسی‌های عادلانه به امکانات، تضمین حقوق فردی و اجتماعی افراد دارای معلولیت و...، تلاش‌ها و اقدامات مختلفی را انجام می‌دهند.

اما همچنان تا رسیدن به یک جامعه فراگیر و زیست پذیر برای همه و دستیابی افراد دارای معلولیت به تمامی حقوق اجتماعی و فردی خود همانند سایر شهروندان به ویژه در کشورهای درحال توسعه، فاصله بسیار است. از این رو حوزه مطالعات معلولیت و به تبع، معلولیت پژوهی یکی از حوزه‌های مهم بین رشته‌ای است که در پی بررسی معلولیت و امور مرتبط بر آن شکل یافته است.

اساساً در مطالعات معلولیت دو پارادایم کلی «پارادایم پزشکی» و «پارادایم اجتماعی» وجود دارد که در بُعد جهانی و تا حدی نیز در کشور روزبه‏ روز در طول چند دهه اخیر توجه به پارادایم اجتماعی افزایش یافته است. این در حالی است که در دو دهه اخیر در بُعد جهانی، رویکردها و مطالعات نوینی نسبت به معلولیت و امور مرتبط ایجاد شده که می‏توان آن را در خرده پارادایم فرهنگی و البته در ذیل و ارتباط تنگاتنگ با پارادایم اجتماعی صورت‏بندی کرد.

مدعای اصلی این رویکرد را می‌‏توان در این گزاره خلاصه کرد که اصولاً «معلولیت بیش از آنکه زائیده مسائل جسمی و روانی باشد، برساخته‌‌ای اجتماعی و البته فرهنگی است» و از این رهگذر سعی می‌کند با بهره‌‏گیری از رویکردهای فرهنگی، توجه به ارزش‌‏ها، هنجارها، ایستارها، نگرش‏‌ها و... به بررسی معلولیت و امور مرتبط با آن بپردازد. مطالب مندرج در کتاب فرهنگ، معلول، جامعه با نظرداشت به رویکرد فرهنگی عمدتاً حول این نگاه سامان یافته است.

نگارنده که یکی از حوزه‌های پژوهشی وی مطالعات معلولیت است در دیباچه کتاب آورده است: «آشنایی‏‌ام با نابینایی و مواجه سطحی با آن به کلاس اول یا دوم ابتدایی، و مواجهه «صوری» و فهم ذهنی آن به چهارم یا پنجم ابتدایی برمی‏‌گردد. البته بعداً فهمیدم که این مشکل یا هر چیزی دیگری که نام آن را می‏‌توان نهاد، از سه یا چهار سالگی با من همراهی تامی داشته است؛ آن هم به‏ سبب یک عمل اشتباه پزشکی؛ مواجهه‏‌ای که البته با بزرگ‌تر شدنم هر روز ابعاد و عمق بیشتری یافت و نوع مواجهه‏‌ام با آن از ستیز، نادیده انگاری، کنار نیامدن، پذیرش و تلاش در فهم و داشتن نگرش علمی به آن که به ‏تدریج به کل معلولیت تسری یافت، گذر نمود».

به‏ طورکلی، آنچه در این کتاب آمده، در دو بخش سامان یافته است: در بخش اول، منتخبی از یادداشت‌ها و مصاحبه‌‌های سال‏‌های اخیر نویسنده در حوزه مطالعات معلولیت عرضه شده و در بخش دوم نیز از میان مقالات و پژوهش‏‌های انجام شده در این حوزه که در همایش‏‌ها و مجلات مختلف ارائه شده ‏اند، خلاصه برخی از آن ‌ها آورده شده است.

عنوان سه وجهی «فرهنگ، معلول، جامعه» نیز از آن ‏رو بر این کتاب نهاده شده که اساساً ردپای هر سه مفهوم در تمامی مطالب ارائه شده، قابل ردیابی است.

دکتر احمد به پژوه استاد روان شناسی دانشگاه تهران نیز در مقدمه‌ای که بر این کتاب نگاشته است، با طرح سوالات مختلفی درباره شرایط زندگی معلولین و افراد با آسیب بینایی و کم و کیف آن و میزان آشنایی جامعه با شرایط زندگی این افراد، کتاب حاضر را فرصتی برای بازگویی و نشان دادن چال‌ ها و مشکلات موجود در این حوزه و آشنایی جامعه با آن در قالب یک نگاه علمی دانسته است.

این کتاب بر آن است تا نشان دهد که حوزه معلولیت پژوهی به‏ عنوان یک حوزه نسبتاً بکر در ایران این پتانسیل را دارد که موضوعات و مسائل پژوهشی متعدد و متنوعی را متناسب با رشته‏‌ها و گرایش‌های مختلف تحصیلی پیشروی اساتید، پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای انجام کارهای پژوهشی قرار دهد.

توجه به حوزه معلولیت پژوهی و انجام پژوهش در موضوعات و مسائل مرتبط با آن در چهارچوب رویکردهای علمی طبعاً می ‏تواند در فهم بهتر معلولیت و مسائل مرتبط، آسیب شناسی و ارائه راهکار در زمینه های مختلف متناسب با این حوزه اثرگذار بوده و ضمن درگیر کردن محافل دانشگاهی با این حوزه پژوهشی و گسترش دانش نظری درباره آن، در راستای ارتقاء سطح و کیفیت زندگی معلولین مؤثر باشد و به تبع، بر بالندگی و ارتقاء پیشرفت کشور بیافزاید.

کتاب «فرهنگ، معلول، جامعه» در 159 صفحه، با تیراژ 1000 نسخه و با قیمت 200000 هزار ریال، پاییز 1398 روانه بازار نشر شده است.