چندی پیش مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان از احیای تالاب بین‌المللی انزلی با استفاده از فناوری نانو خبر داد. به گفته وی قرار است از طریق همکاری یک شرکت ژاپنی و پارک تحقیقاتی اصفهان با فناوری نانو، مواد آلی ناشی از بقایای گیاهی و جانوری که بخشی از آن دارای مواد معدنی است، برای موجودات آبزی به غذا تبدیل شود. استفاده از این روش موجب کاهش عمق لجن‌های آلی در بستر تالاب بین‌المللی انزلی میشود، براساس مطالعات انجام شده، 6 تا هفت هزار هکتار از تالاب انزلی را که دارای مواد آلی هستند، می‌توان با استفاده از این روش رسوب‌زدایی کرد.
اما از سوی دیگر طرح «بایوجمی» که همان احیای تالاب انزلی با فناوری نانو ذرات تیتانیوم است، مخالفانی نیز دارد. به عقیده برخی کارشناسان مخالف این طرح، استفاده از نانو ذرات اکسید تیتانیوم بدون داشتن ارزیابی زیست‌محیطی، مشکلات بسیاری را برای تالاب و حاشیه‌نشینان آن به دنبال خواهد داشت. استفاده از این روش در محیط باز و غیرقابل‌کنترل تالاب، بسیار خطرناک و در نهایت منجر به مسموم شدن تالاب خواهد شد. این ذرات در آب حل نشده و بعد از فرآیند تصفیه به شکل رسوب در کف ته‌نشین می‌شوند.
شرکت ژاپنی هنوز پاسخی درباره تکلیف هزاران تن رسوب اکسید تیتانیومی که در این فرآیند نشست کرده و به همراه غذای آبزیان به سفره‌های حاشیه‌نشینان و حتی سایر شهرها و استان‌های کشور منتقل خواهد شد، نداده است. تاکنون هیچ سابقه‌ای برای اجرای روش یاد شده در محیط آبی زنده وجود نداشته و به ادعای شرکت مجری، نخستین‌بار است که در دنیا اجرا میشود. میکروپلاستیک‌ها خطری جدی برای حیات این تالاب و دریای خزر است، اما اینکه با چه روشی و چگونه باید این مشکل را حل و تالاب را از خطر نابودی نجات داد، تأمل و یک بررسی همه‌جانبه از سوی همه کارشناسان و متخصصان این حوزه و مسئولان تصمیم‌گیرنده را می‌طلبد. یکجانبه‌نگری و بی‌گدار به آب زدن، تنها از چاله به چاه افتادن است.
یکی از آثاری که درباره آلودگی تالاب انزلی با موضوع میکروپلاستیک‌ها تألیف شده، کتاب «آلودگی و شناسایی میکروپلاستیک‌ها در رسوبات تالاب انزلی» نوشته مسعود حیدری است که در سال جاری از سوی انتشارات سیمای دانش راهی بازار نشر شده است.
این کتاب در پنج بخش ضمن بیان مقدماتی از بحث، به تشریح موضوعاتی همچون فرآیندهای تجزیه زیستی و منابع آلودگی پلاستیکی غیرزیستی، منابع آلودگی پلاستیکی در آب‌ها، آلودگی میکروپلاستیک، ضایعات پلاستیکی به گِل نشسته در کنار آب‌ها، اثرات متقابل بیت آلودگی پلاستیکی و حیوانات آبی، روش نمونه‌برداری، تجهیزات آزمایشگاهی مورد استفاده، جداسازی میکروپلاستیک‌ها، به خطر افتادن اکوسیستم تالاب انزلی و ایستگاه‌های نمونه‌برداری می‌پردازد. در این پژوهش همچنین نقاط پرخطر و مجاری ورودی ازنظر میکروپلاستیک‌ها طبقه‌بندی شده است.
غلظت میکروپلاستیک‌ها هر روز بیشتر میشود
«سوء مصرف پلاستیک‌ها و دفع ضایعات پلاستیکی در محیط‌های آبی و خاکی، مشکلات عدیده‌ای را برای محیط زیست ایران ایجاد نموده است. یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرپذیرترینِ این محیط‌های آبی، تالاب انزلی می‌باشد که سالانه میزبان گردشگران بسیاری است. همچنین سالانه میزبان گروه‌های مختلف پرندگان مهاجر می‌باشد. آلودگی‌های پلاستیکی در این محیط می‌تواند برای آبزیان و جانداران مختلفی که این تالاب را زیستگاه خود قرار داده‌اند، خطرناک و کشنده باشد...محیط زیست ایران و بالاخص مناطقی که سالانه مقصد گردشگران بسیاری است به شدت متأثر از ضایعات پلاستیکی و بالطبع آن میکروپلاستیک‌ها می‌باشد. اگرچه غلظت میکروپلاستیک‌ها در آب و رسوبات این تالاب رو به افزایش است، جالب است که تاکنون بر روی این تالاب، تحقیقات خاصی از لحاظ آلودگی‌های پلاستیکی انجام نگرفته است.»
به خطر افتادن اکوسیستم تالاب انزلی
«مشکل مهم تالاب انزلی، آلودگی روزافزون آب آن است، چراکه تقریبا فاضلاب تمام خانه‌های مسکونی و اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی واقع در اطراف تالاب، به درون آن یا به داخل رودخانه‌هایی که به تالاب می‌ریزند، سرازیر می‌شوند. طبق نظر موسسه استاندارد، درصورتی‌که مقدار آمونیاک از 5 درصد بیشتر و زباله‌ها و زواید این ناحیه به داخل مرداب ریخته شود، تردیدی نیست که با آلوده شدن بیش از پیش آب‌های مرداب که محیط آن در گذشته به منزله بزرگتری زایشگاه و پرورش ماهی فلس‌دار ازجمله ماهی سفید به شمار می‌رفت، باقی‌مانده منابع آبی مرداب هم در معرض خطر انهدامی قطعی قرار خواهد گرفت.
.jpg)
از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌هاست که باعث کاهش عمق این تالاب شده و همچنین تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از اراضی حاشیه تالاب به زمین‌های کشاورزی است. در همین حال، فاضلاب گوهررود و زرجوب بعد از ریخته شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی میشود که وضعیت آلودگی مرداب انزلی را تشدید می‌کند. در فروردین 1394، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان، از کاهش عمق این تالاب به کمتر از یک متر خبر داد و دلیل آن‌را ورود سالانه، 250 هزار مترمکعب رسوبات طبیعی و خانگی و صنعتی دانست که از 10 رودخانه و پنج شهرستان، به آن محل وارد میشود و نقش مهمی در خشک شدن این تالاب ایفا می‌کند.»
نخستین چاپ کتاب «آلودگی و شناسایی میکروپلاستیک‌ها در رسوبات تالاب انزلی» در 83 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار تومان از سوی انتشارات سیمای دانش روانه بازار نشر شده است.
نظر شما