به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب دو جلدی «درباره شر؛ ترجمه مقالات برگزیده در فلسفه و الهیات شر» گردآوری جمعی از نویسندگان به کوشش نعیمه پورمحمدی، از شر به معنای عام سخن می‌گوید و تعریفش از شر هرگونه «شر طبیعی» یا «شر اخلاقی» را دربر می‌گیرد.
مقدمه اثر با بیان اینکه مسئله شر یکی از سترگ‌ترین و کهن‌ترین مباحث فلسفی، کلامی و الهیاتی است، توضیح می‌دهد که در این کتاب از شر به معنای خاص سخن گفته نمی‌شود.
شر به معنای خاص به قلمرو اندیشه «اخلاقی»، «حقوقی» و «سیاسی» تعلق دارد که از «انگیزه‌های شر»، «افعال شر» و «شخصیت‌های شر» بحث می‌کند. پرسش‌های این حوزه خاص از این قرار است: آیا رواست اصطلاح شر را در اندیشه اخلاقی، حقوقی و سیاسی به کار برد؟ آیا به کاربردن شر در این فضاهای سه‌گانه منسوخ یا بی‌معنا نیست؟ نسبت میان شر و مفاهیم اخلاقی دیگر مثل خطاکاری یا بدی یا مفاهیم حقوقی دیگر نظیر اوصاف غیرمشروع و غیرقانونی چیست؟ یا اگر گفته می‌شود فلان ساختار سیاسی شر است، مراد چیست؟ شروط لازم و کافی برای تحقق اعمال شر کدام است؟ شروط لازم و کافی برای تحقق شخصیت شر چیست؟ نسبت میان عمل شر و شخصیت شر چیست؟ گونه‌های اعمال شر و شخصیت‌های شر کدام است؟ و پرسش‌های دیگری از این قبیل.
کتاب از شر طبیعی و شر اخلاقی حرف می‌زند. مثلا شر طبیعی وضعیت‌های شر در این عالم است که بر خلاف معنای خاص شر در امور حقوقی، اخلاقی و سیاسی به انگیزه‌ها یا افعال کنش‌گران ربطی ندارد. وقتی از طوفان یا آتش‌سوزی و بیماری سخن گفته می‌شود، از شر طبیعی حرف زده شده و به کلی از فضای خاص قلمروی حقوقی، اخلاقی و سیاسی خارج شده‌ایم. یا شر اخلاقی حاصل دشمنی انسان با انسان است. در این معنای عام مفهوم نکوهش اخلاقی یا رسوایی اخلاقی یا انزجار اخلاقی، چنان‌که در معنای خاص مطرح بود، در کار نیست. زیرا سخن در بافت علوم «فلسفی» و «الهیاتی» است. نهایتا نعیمه پورمحمدی این پرسش فلسفی را در این نگاه عام به شر مطرح می‌کند که «آیا شر توجیهی جهانی دارد یا خیر؟» یا شامل این پرسش الهیاتی است که «آیا شر با وجود خدا سازگار است یا خیر؟».
جلد نخست این مجموعه به روایت نگاه‌های سنتی و نقد آنها و جلد دوم نیز به بررسی رویکردهای الهیاتی مدرن پرداخته است. در همین راستا جلد نخست دو روایت تحلیلی و تازه از «برهان شر» از جمله روایت شلنبرگ، سخنان فلاسفه کلاسیک همچون هایدگر، هیوم، کانت، فروید و یونگ و «الهیات ادیان» شامل تئودیسه یهودی، تئودیسه مسحی، تئودیسه اسلامی و تئودیسه هندی را شامل می‌شود. علاوه بر این‌ها علل و عوامل «ناکامی تئودیسه‌های سنتی» از نظر متفکران مدرن و بررسی نگاه و خوانش سه نوع «نقد گفتمانی»، «نقد اخلاقی» و «نقد اگزیستانسیالیستی» به الهی‌دانان از دیگر مباحث جلد نخست این مجموعه است.
در جلد دوم نیز به بازنمایی پاسخ‌های جدید پرداخته شده و کوشش خلاقانه و تحول‌خواه «الهیات مدرن» در پاسخ به مسئله شر از نظر گذرانده شده است. از جمله: «الهیات خدای گشوده»، «الهیات پویشی»، «الهیات اعتراض»، «الهیات شکاکانه»، «الهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح‌شده»، «الهیات روایی»، «الهیات صلیب»، «الهیات شبانی»، «الهیات اگزیستانسیالیستی»، «الهیات عمل‌گرایانه» و «الهیات فمینیستی».
مقدمه اثر با بیان اینکه مسئله شر یکی از سترگ‌ترین و کهن‌ترین مباحث فلسفی، کلامی و الهیاتی است، توضیح می‌دهد که در این کتاب از شر به معنای خاص سخن گفته نمی‌شود.
شر به معنای خاص به قلمرو اندیشه «اخلاقی»، «حقوقی» و «سیاسی» تعلق دارد که از «انگیزه‌های شر»، «افعال شر» و «شخصیت‌های شر» بحث می‌کند. پرسش‌های این حوزه خاص از این قرار است: آیا رواست اصطلاح شر را در اندیشه اخلاقی، حقوقی و سیاسی به کار برد؟ آیا به کاربردن شر در این فضاهای سه‌گانه منسوخ یا بی‌معنا نیست؟ نسبت میان شر و مفاهیم اخلاقی دیگر مثل خطاکاری یا بدی یا مفاهیم حقوقی دیگر نظیر اوصاف غیرمشروع و غیرقانونی چیست؟ یا اگر گفته می‌شود فلان ساختار سیاسی شر است، مراد چیست؟ شروط لازم و کافی برای تحقق اعمال شر کدام است؟ شروط لازم و کافی برای تحقق شخصیت شر چیست؟ نسبت میان عمل شر و شخصیت شر چیست؟ گونه‌های اعمال شر و شخصیت‌های شر کدام است؟ و پرسش‌های دیگری از این قبیل.
کتاب از شر طبیعی و شر اخلاقی حرف می‌زند. مثلا شر طبیعی وضعیت‌های شر در این عالم است که بر خلاف معنای خاص شر در امور حقوقی، اخلاقی و سیاسی به انگیزه‌ها یا افعال کنش‌گران ربطی ندارد. وقتی از طوفان یا آتش‌سوزی و بیماری سخن گفته می‌شود، از شر طبیعی حرف زده شده و به کلی از فضای خاص قلمروی حقوقی، اخلاقی و سیاسی خارج شده‌ایم. یا شر اخلاقی حاصل دشمنی انسان با انسان است. در این معنای عام مفهوم نکوهش اخلاقی یا رسوایی اخلاقی یا انزجار اخلاقی، چنان‌که در معنای خاص مطرح بود، در کار نیست. زیرا سخن در بافت علوم «فلسفی» و «الهیاتی» است. نهایتا نعیمه پورمحمدی این پرسش فلسفی را در این نگاه عام به شر مطرح می‌کند که «آیا شر توجیهی جهانی دارد یا خیر؟» یا شامل این پرسش الهیاتی است که «آیا شر با وجود خدا سازگار است یا خیر؟».
جلد نخست این مجموعه به روایت نگاه‌های سنتی و نقد آنها و جلد دوم نیز به بررسی رویکردهای الهیاتی مدرن پرداخته است. در همین راستا جلد نخست دو روایت تحلیلی و تازه از «برهان شر» از جمله روایت شلنبرگ، سخنان فلاسفه کلاسیک همچون هایدگر، هیوم، کانت، فروید و یونگ و «الهیات ادیان» شامل تئودیسه یهودی، تئودیسه مسحی، تئودیسه اسلامی و تئودیسه هندی را شامل می‌شود. علاوه بر این‌ها علل و عوامل «ناکامی تئودیسه‌های سنتی» از نظر متفکران مدرن و بررسی نگاه و خوانش سه نوع «نقد گفتمانی»، «نقد اخلاقی» و «نقد اگزیستانسیالیستی» به الهی‌دانان از دیگر مباحث جلد نخست این مجموعه است.
در جلد دوم نیز به بازنمایی پاسخ‌های جدید پرداخته شده و کوشش خلاقانه و تحول‌خواه «الهیات مدرن» در پاسخ به مسئله شر از نظر گذرانده شده است. از جمله: «الهیات خدای گشوده»، «الهیات پویشی»، «الهیات اعتراض»، «الهیات شکاکانه»، «الهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح‌شده»، «الهیات روایی»، «الهیات صلیب»، «الهیات شبانی»، «الهیات اگزیستانسیالیستی»، «الهیات عمل‌گرایانه» و «الهیات فمینیستی».
کتاب دو جلدی «درباره شر؛ ترجمۀ مقالات برگزیده در فلسفه و الهیات شر» گردآوری جمعی از نویسندگان به کوشش نعیمه پورمحمدی، با ترجمه جمعی از مترجمین به سرپرستی نعیمه پورمحمدی در ۷۶۸ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه و به قیمت ۲۰۰ هزار تومان از سوی انتشارات کتاب طه منتشر شده است.
نظر شما