حجت‌الله ایوبی در ابتدای این مراسم اظهار کرد: ما آموزه‌های زیادی داریم که در تاریخ شاید رگ و ریشه‌هایش گم شده است. ریشه‌های بسیاری از این آیین‌ها در فرهنگ ایران اسلامی است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مردم ایران به بهانه‌های مختلف به دنبال ایجاد شادی هستند. حتی برای کاشت و برداشت هم آیین‌هایی دارند که در فرهنگ و آداب و رسوم به آن اشاره شده است. شمس در این باره می‌گوید: «شادی همچو آب لطیف صاف، به هرجا می‌رسد، درحال شکوفه عجبی می‌روید. غم همچو سیلاب سیاه، به هرجا که می‌رسد، شکوفه را پژمرده می‌کند و آن شکوفه که قصد پیدا شدن دارد، نهلد که پیدا شود»
در مجموع در فرهنگ ما بهانه‌های مختلف برای باهم بودن، گفت‌وگو و شادی کردن است.
افتخار می‌کنیم در شب یلدا حافظ می‌خوانیم
ایوبی در ادامه ضمن اشاره به شب یلدا بیان کرد: شب یلدا غیر از دیدار و گفت‌وگو، فضایی برای شعر و کتابخوانی است. شعر در زبان ما جاری است و کمتر ملتی را سراغ داریم، که شعر و ادب بر زبان مردم جاری باشد؛ اساتید با زبان شعر و پدران با فرزندانشان با زبان شعر سخن می‌گویند. افتخار می‌کنیم در شب یلدا حافظ می‌خوانیم و پند و اندرزها می‌شنویم.
وی در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: گستره ادبیات فارسی ایران بسیار زیاد است، تا جایی که اشعار خیام به روسی، توسط ۱۴۰ مترجم به ترجمه رسیده است و در این سرزمین همه خیام می‌خوانند.
یلدا نماد تلاش انسان‌ها در جنگ سیاهی و سپیدی است
مهدی محبتی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر ادبیات پارسی نیز در این مراسم اظهار کرد: می‌توان در یک نگاه یلدا را به عنوان یک اسم و واژه بررسی کنیم و ببینیم چه شاعری از آن استفاده کرده است. نوع برخورد دوم آن است که یلدا یک رمز است. با مفاهیم کهن می‌توان به عنوان افتخار گذشته برخورد کرد و یا اینکه کارکرد امروزی آن را دریافت.
وی ادامه داد: یلدا به عنوان نماد، تلاش دائمی انسان‌ها در جنگ پیوسته سیاهی و سپیدی است و این مهم مختص فرهنگ ما نیست و در کشورهای شرقی این مهم دیده می‌شود. در گزاره‌های زرتشت آمده است، که هزاره ظلمت با هزاره نور می‌جنگد و یلدا تجسم لحظه آخر سیطره سیاهی است.
محبتی اضافه کر: در دوره اسلامی، مهم‌ترین کسانی که به سیاهی و سپیدی می‌پردازند، شاعران هستند. شاعران در گذشته زبان گویای مردم خودشان بودند و مانند امروز خیلی در کناره نبودند.
این پژوهشگر ادبیات پارسیدر ادامه از نگاه مولانا نسبت به مسئله سیاهی و سپیدی ترسیمی ارائه کرد و گفت: در آثار مولوی، ۴ پرده سیاه در هستی در نظر گرفته می‌شود و سالک باید این ۴ لایه را پاره کند و به نور برسد. لایه اول در نگاه عرفانی وجود دارد و در این نگرش، جهان بر اساس ماده است و اساس ماده تیره است و جز رگه‌هایی از نور از آن نمی‌توان پیدا کرد. در لایه دوم و در دل این جامعه، مردمان هستند، که در غفلت هستند، مگر آنکه با تلاش خود را به رگه‌های نور پیوند دهند.
او ادامه داد: در لایه سوم، در دل جامعه، مسئله جسم است و حجاب سوم محسوب می‌شود. برای رهیدن از این پرده، سوم باید نفس را آرام کرد. حجاب چهارم نفس است و کسی از این چهار حجاب می‌تواند رها شود، که مسیر متعالی را طی کند، تا به نور برسد و نور را باید کسب کرد. در عین حال حافظ وجود را خاکستری می‌بیند و در گزاره‌های مختلفی این را مطرح می‌کند.
یلدا در حیطه اسطوره‌شناسی هم وارد شده
عبدالمحمود رضوانی، از اساتید دانشگاه و مترجم آثاری نفیس هم‌چون گلستان نیز اظهار داشت: واژه یلدا ریشه سُریانی دارد و زیرمجموعه زبان سامی است و از زیرمجموعه زبان‌های آفریقایی و آسیایی است. یلدا به معنای تولد است؛ میلاد خورشید و مهر و میترا. دو روز در سال داریم که شب و روز یکسان است، اما دو روز داریم که انقلاب تابستانی و زمستانی است. در ابتدای زمستان، بلندترین شب و کوتاهترین روز را داریم و در تابستان این فضا برعکس است.
این استاد دانشگاه با اشاره به استفاده از یلدا در ادبیات فارسی تاکید کرد: روز بعد از شب یلدا، «خُر روز» یا «روز خورشید» نامیده می‌شد؛ این روز، روز ویژه‌‌ای بوده و کهتری و مهتری معنایی نداشته است. در این روز کسی به کسی دستور نمی‌داده و همه کارها را داوطلبانه انجام می‌دادند. خونریزی، حتی ذبح ممنوع بوده و دشمنان ایران در این روز دست از جنگ می‌کشیدند و گاه این آتش بس یک‌روزه، دائمی می‌شده است.
رضوانی اضافه کرد: بسیاری در این روز از ترس گناه کاری نمی‌کردند. سرو برای ایرانیان مقدس است، زیرا جلوی زمستان مقاومت می‌کند و یلدا در حیطه اسطوره‌شناسی هم وارد شده است.
میخاییل آنسیموف، مدیر کانون گسترش فرهنگ پارسی «حافظ»، استان چلیابینسک روسیه مهمان روس این مراسم نیز ضمن حافظ‌خوانی به زبان روسی، عنوان کرد: از استان شلوینسک آمدم و برای من ادبیات فارسی بسیار لذت بخش است. ما ۳ میلیون جمعیت داریم که بیشتر جمعیت ما نژاد کردی و تاجیک هستند و فارسی‌زبانان بسیارند. من‌طرفدار زبان فارسی هستم و این زبان را در این استان گسترش می‌دهم. دوست دارم بیشتر با فرهنگ ایرانی آشنا شوم و افتخار بزرگی برای من است.
سخنران پایانی این بزم نیاکانی، عبدالمهدی مستکین، مدیر بخش فرهنگ کمیسیون و رییس انجمن دوستداران حافظ تهران بود، که با تاکید بر ابعاد حکمی و کاربردی مفهوم یلدا، بیان کرد: آدمی چنانچه به ستیز و جدال با ظلمت دیونشان نفس نرود، وجودش همواره گرفتار ظلمت شب یلداست و زمانی طلیعه‌های پرتو افشان خورشید عالم تاب از مشرق جان طلوع می‌کند، که نور تابناک خردمندی و پاکی در وجود آدمی شکفته شود؛ آن زمان است که به قول خواجه رندان:
«صبح امید که بُد معتکف پرده غیب/گو برون آی که کار شب تار آخر شد»
مستکین در ادامه با اشاره به حکایتی لطیف از شیخ اشراق در باب کور بینی و نوربینی افزود:
یلدا در مفهوم بنیادین خود، همچنانی که مولانا اشارت دارد، سپری کردن آزمون‌های زمستان و خزان و تاب تابستان و نهایتا بهار همچو جان است.
در ادامه علی خدایی و سعدالله نصیری از موسقیدانان برجسته کشور قطعات زیبایی را در دستگاه‌های ملی و محلی (کردی و آذری ) اجرا کردند.
نظر شما