به بهانه حضور جمعی از ناشران و فعالان حوزه نشر کتاب اهل سنت در این نمایشگاه، دو نفر از غرفه‌داران اهل سنت به گفت‌وگو نشستیم تا درباره کمّ و کیف نمایشگاه امسال و نیز وضعیت انتشار کتاب‌های اهل سنت بگوئیم و بشنویم.
«محمد باقری» اهل سنندج و فروشنده کتاب‌های دینی، دروس حوزوی و عمومی به زبان‌های عربی، فارسی و کُردی در غرفه انتشارات کردستان، درباره حضورش در نمایشگاه کتاب گلستان، گفت: بجز نمایشگاه خودمان در استان کردستان، من معمولاً تنها در نمایشگاه تهران شرکت می‌کنم و اولین بار است به نمایشگاه‌های استانی می‌آیم و گلستان تجربه اول من است. با گفت‌وگویی که با مردم و بازدیدکنندگان داشتم، آن‌ها از گرانی و اینکه زمان نمایشگاه در اوایل ماه نبوده که پولی در جیب داشته باشند که بتوانند خرید کنند و اینکه به نسبت سال‌های قبل استقبال انگار کمتر شده است، مواجه شدم؛ البته با توجه به تمدید شدن نمایشگاه در روزهای آخر استقبال بهتر شد.
وی که دانش‌آموخته رشته فقه و حقوق است و در نگارش کتاب به زبان کُردی دست به قلم است، افزود: نمایشگاه کتاب در مجموع خوب بود اما همکاران عنوان کردند که در دوره‌های گذشته خدمات، پذیرایی و تسهیلات بهتر بوده است؛ امیدوارم تسهیل بیشتری صورت گیرد تا شاید یک نفر مانند من سال بعد هم رغبت کند که به اینجا بیاید اما درمجموع تنوع قومی در گلستان خوب است. هرچند کاستی‌هایی را در نمایشگاه شاهد بودیم اما همین‌که مسئولان همت داشته و نمایشگاه را برگزار کردند، جای تشکر دارد؛ چون می‌دانم خیلی از استان‌ها همین را هم برگزار نکردند.
باقری درباره گرانی که به‌نوعی کلیدواژه‌ی مردم در نمایشگاه امسال کتاب گلستان بود، گفت: الآن سراغ هر انتشاراتی که بروید، معمولاً کتاب‌های چاپ قدیمی‌شان تمام شده و در چاپ‌های جدید قیمت‌ها بالا رفته است؛ مثلاً کتابی که پارسال حدود 10 هزار تومان بود، الآن قیمتش 50 هزار تومان شده است؛ مردم می‌گویند نان نداریم بخوریم حالا کتاب بخوانیم؟!
دقایقی بعد که تنور گفت‌وگو کمی گرم‌تر شد، محمد باقری درباره برچسب‌های منقوش با عناوین «ویژه اهل سنت» و «بر اساس منابع اهل سنت» که روی کتاب‌های چیده‌شده در غرفه به چشم می‌خورد و برخی ممیزی‌ها، گفت: این ممیزی‌ها طبیعی است. مثلاً ممکن است یک ممیّز - حالا نه از روی غرض بلکه از روی بی‌حوصلگی و سرشلوغی - دقت لازم را اعمال نکند و کتاب‌ها را برچسب‌دار کند. من نمی‌دانم این ایده‌ی برچسب زدن روی کتاب‌های اهل سنت را چه کسی یا کسانی برقرار کرده‌اند اما قطعاً یک سری پیامدهای مثبت و منفی داشته است؛ خلاصه بگویم که اهل سنت به این مسئله عادت کرده‌اند.
وی افزود: با اینکه گفته می‌شود برچسب دیگر نیست اما می‌گویم برچسب هنوز هم هست؛ مگر اینکه کتابی رمان باشد و یا درباره دین و اصول فقهی نباشد تا برچسب نخورد.
باقری با عنوان کردن این مسئله که «می‌خواهم موضوعی را مطرح کنم ولی نمی‌دانم برداشت آقایان چه خواهد بود»، افزود: مثلاً ما کتابی در اهل سنت با عنوان «کیمیای سعادت» اثر «امام محمد غزالی» داریم. چرا روی آن نمی‌نویسند بر اساس منابع اهل سنت؟ اصلاً فصل اول آن کتاب با عنوان «در اعتقاد اهل سنت حاصل کردن» است و یا کتاب‌های علمای قدیم و یا اکثر کتاب‌های قدیمی عرفانی ایران را اهل سنت نوشته‌اند؛ مثلاً رساله «قشیریه» یا «کیمیا الاحیا» را اهل سنت نوشته‌اند، چرا روی این‌ها نمی‌نویسند بر اساس منابع اهل سنت؟ البته الآن این برچسب زدن کم‌رنگ‌تر شده است و از سویی امروزه رشد فکری و امکانات به‌گونه‌ای پیش رفته که هر کس بخواهد سراغ مطالب و منابع اهل تشییع و یا اهل سنت برود، می‌داند از کجا آن‌ها را پیدا کند.
وی که کمتر علاقه دارد درباره موضوع مطروحه صحبت را ادامه دهد، در عین حال تاکید کرد: کتاب‌فروشی و فعالیت در آن تنها یک شغل نیست بلکه یک عشق و علاقه است. مردم ما در برهه‌های مختلف برخوردهای گوناگونی با کتاب داشته‌اند اما امروزه مسائل اقتصادی واقعاً تأثیر گذاشته است. از طرفی مجوز نشر زیاد داده شده و کلی کتاب چاپ می‌کنند و کاغذ مصرف می‌شود اما بعضاً کتاب‌هایی چاپ می‌شوند که خواهان ندارند که این خود آسیب‌زا است.
این فروشنده کتاب‌های دینی، دروس حوزوی و عمومی به زبان‌های عربی، فارسی و کُردی در غرفه انتشارات کردستان، در خاتمه از اینکه به گفته او ما نسبت به کتاب کم‌توجه شده‌ایم درحالی‌که از دیرباز در همین خاورمیانه و در بین مسلمانان، کتاب و کتابخوانی رونق فراوانی داشته است، اظهار تاسف کرد.
در ادامه «محمدقاسم سربوزی» نماینده انتشارات شیخ‌الاسلام احمد جام که پروانه نشر به نام پدرش است و خودش هم پروانه نشری بانام «مکتب البشرا» دارد، اظهار کرد: ما در شهر تربت‌جام در خراسان رضوی فعالیت می‌کنیم و اگر تعریف از خودمان نباشد، از ناشران پُرکار اهل سنت به شمار می‌آییم و در هر نمایشگاهی که مخاطب اهل سنت داشته باشیم، حضور داریم.
وی با اشاره به اینکه هفتمین یا هشتمین بار است که به نمایشگاه کتاب گلستان می‌آید، گفت: کاش نمایشگاه یکسره نبود، یا دوشیفته بود و یا از ساعت یک بود تا 9 شب که استقبال مردم در آن ساعت‌ها بیشتر است. البته تمدید یک‌روزه نمایشگاه اقدام خوبی بود. دغدغه‌ای هم که ما از پیش از نمایشگاه داشتیم، جابه‌جایی و تغییر زمان برپایی نمایشگاه بود که به نظرم همین فضایی که هم‌اکنون در آن مستقر هستیم، مطلوب‌تر از آن فضای قبلی (مصلی) است که گویا قرار بود آنجا برگزار شود.
سربوزی ادامه داد: یکی از نکات منفی نمایشگاه را شاید بتوان گرانی کتاب‌ها عنوان کرد. توان خرید مردم پایین آمده است و اگر هم کسی خرید عمده‌تری دارد یا دانش‌آموز و دانشجو است یا طلبه‌ی حوزه، استاد دانشگاه و یا عاشق کتاب و کتابخوانی؛ وگرنه خرید سخت شده است.
وی ادامه داد: درباره بُن کتاب هم لازم است بگویم اتفاق خوبی که همیشه در این نمایشگاه شاهد آن هستم، این است که هیچ‌گاه در گلستان تبعیضی ندیده‌ام که مثلاً بگویند فلانی چون اهل سنت است، بُن کمتر به او بدهند؛ الحمدالله به این شکل نبوده و بُن‌ها عادلانه توزیع می‌شود.
سربوزی بالاخره وارد بحث برچسب‌ها روی کتاب‌های ویژه اهل سنت شد و گفت: به باور من اینکه گفته می‌شود برچسب‌ها برداشته یا کم شده است، صحیح نیست؛ مثالی می‌زنم: فردی در زاهدان کتابی با چنین عنوانی که چگونه مطالعه کنیم یا نکته‌های طلایی برای زندگی و امثالهم نوشته بود که روی آن هم برچسب خورد. من خودم کتابی را از یک استاد دانشگاه که اهل تشیع هم هست، چاپ کردم منتهی چون انتشارات ما اهل سنت است، کتاب برچسب خورد و خود مؤلف هم از این موضوع ابراز ناراحتی کرد! البته الآن نمی‌گویم وضعیت بهتر شده اما درگذشته برخوردها خیلی بد بود. قبلاً یک آقایی مسئول فرهنگی بود که برخورد بدی داشت و کتاب‌های اهل سنت را جمع می‌کرد. رفتارش در شان یک مسئول نبود اما الان برخورد مسئولان بهتر شده‌اند.
وی ادامه داد: ما تمام کتاب‌هایمان بدون استثنا مجوز دارند اما در برخی نمایشگاه بارها پیش آمده و گفته‌اند فلان کتابِ‌تان را جمع کنید و ما هم احترام می‌گذاریم و کتاب‌ها را جمع می‌کنیم. حدود 200 عنوان کتاب داریم و به خاطر یکی یا دو عنوان کتاب که می‌گویند جمع کنیم، نه مسئول را از خودمان می‌رنجانیم و نه خودمان را ناراحت می‌کنیم. ما کتاب‌هایی چون «سیمای فقه حنفی» را داریم که این مربوط به عقیده و باور ماست و رویش برچسب اهل سنت می‌خورد اما باز هم درباره محتوای داخل آن، حرف دارند. حالا نمی‌شود بعضی چیزها را مطرح کرد البته الحمدالله الآن همه دسترسی آزادتری به منابع دارند و درکل الآن همه‌چیز بهتر شده است. من کتابی داشتم با عنوان «تاریخ گسترش اسلام در جهان» که قبلاً به من گفتند آن را دیگر نمایشگاه نیاور که من هم قبول کردم.
سربوزی افزود: جا دارد الآن نکته‌ای را مطرح کنم که مقام معظم رهبری به‌شخصه وحدت‌گرا هستند. اگر بخواهم مصداقی برای حرفم بیاورم، این است که چند وقت پیش یک مداح، توهینی نسبت به عقائد اهل سنت کرد که رهبری واکنش نشان داد؛ اما درمجموع به نسبت گذشته شرایط بهتر شده است و بعضاً در پایین‌دست‌ها، چیزهایی را می‌بینیم.
وی در خاتمه، گفت: از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هم راضی‌ام، حالا به هر نحوی شاید صلاح نباشد کتاب‌هایی پخش شوند، اما باز با تمام این گرفتاری‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم ما را در تأمین کاغذ و... تنها نگذاشته‌اند و امیدوارم همچنان نمایشگاه‌های استانی برقرار بماند.
یادآوری می‌شود، دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تاریخ 1396/04/20 در توضیحاتی در مورد برخی از آثار ناشران اهل سنت، ضمن تاکید بر اینکه عنوان «ویژه اهل سنت» در کتاب‌های مرتبط به این مولفان، در دوره کنونی (دولت یازدهم) برداشته شده است، تصریح کرد: عنوانِ «بر اساس منابع اهل سنت» فقط در کتاب‌های فقه احکام، عقاید دینی و تاریخ اسلام و نه موضوعات دیگر آورده می‌شود. (اینجا).
نظر شما