کتاب صرفاً ترجمه یک دانشنامه خارجی نیست، بلکه از متون بسیاری در تدوین آن استفاده شده که منابع و ماخذ در پایان جلد دوم آورده شده است. این دانشنامه، یک دانشنامه موضوعی و تفصیلی است و هر جلد آن به یک یا چند موضوع مرتبط اختصاص یافته است و ترتیب آن نیز الفبایی نیست.
در انتخاب مقالات کوشش شده جامعیت و علمی بودن آن ملاک قرار بگیرد. در جلد اول با عنوان «کلیات» به معنای لغوی جنگ و صلح پرداخته شده و اصطلاحاتی نظیر تروریسم، جنگ‌های نامتوازن، نسل‌کشی و اتفاق‌هایی که به جنگ و تبعات آن ارتابط دارند، در مقالات این جلد بررسی شده‌اند. هدف نویسندگان در مقالات این جلد بیشتر آن است که خواننده با این نکته آشنا شود که جنگ چگونه است، چگونه به وجود می‌آید، چه تبعاتی دارد و .... .
در مقالات مجلد دوم کتاب که با عنوان «فیلسوفان و جنگ» منتشر شده است؛ جنگ از منظر فیلسوفان نقد و بررسی شده و به خواننده شناسانده شده است. این مجلد با افلاطون و ارسطو آغاز شده و با نگاهی به جنگ عراق به پایان رسیده است.
به زعم کتاب، جنگ پدیده‌ای است بسیار پیچیده و مرتبط با شاخه‌های بسیار متنوع: سیاست، تاریخ، فلسفه، روان‌شناسی، حقوق، جامعه‌شناسی، اقتصاد، تکنولوژی، هنر، ادبیات و غیره و برای شناخت درست این پدیده باید به همه این وجوه پرداخت. این دانشنامه نیز با همین هدف گردآوری، تدوین و ترجمه شده است.
خشایار دیهیمی در پیشگفتاری که بر کتاب نوشته می‌گوید: «بی‌تردید در طول تاریخ برای همه جوامع کوچک و بزرگ معضلی بزرگ‌تر از جنگ و دغدغه‌ای بالاتر از صلح وجود نداشته و ندارد. همه جوامع از جنگ‌ها و صلح‌ها تأثیر پذیرفته و می‌پذیرند. جنگ‌ها هرچه زمان به پیش‌تر آمده است، نه‌تنها کمتر نشده‌اند، بلکه روزبه‌روز حادتر و پیچیده‌تر و تعیین‌کننده‌تر شده‌اند. بنابراین شناخت جنگ ـ چه از نظر تاریخی و چه از نظر عوامل برانگیزاننده‌اش ـ برای همه جوامع ضروری است.»
همچنین الگزاندر موزلی در مقاله‌اش تحت عنوان فسلفه جنگ سعی کرده در بررسی فلسفی جنگ، به پاسخ به چهار سؤال کلی بپردازد: جنگ چیست؟ چه عللی باعث جنگ می‌شوند؟ رابطه میان طبیعت بشری و جنگ چیست؟ آیا جنگ هرگز می‌تواند اخلاقاً قابل توجیه باشد؟ او می‌گوید به دست دادن تعریفی از جنگ مستلزم این است که معین شود چه چیزها و چه کسانی در شروع جنگ و شرکت در جنگ دخیل‌اند. وقتی شخصی تعریفی از جنگ به دست می‌دهد، در واقع فلسفه سیاسی گسترده‌اش را هم عیان می‌کند؛ مثلاً اینکه جنگ را محدود به کشمکش میان دولت‌ها و ملت‌ها می‌کند. این نویسنده تاکید می‌کند که تعاریف دیگر می‌توانند افزون بر کشمکش میان دولت‌ها و ملت‌ها، کشمکش میان مکاتب فکری یا ایدئولوژی‌ها را هم در دل خودشان جای دهند.
در بخشی از کتاب در تعریف جنگ می‌خوانیم: «برخی می‌گویند جنگ محصول زیست‌شناختی موروثی انسان است که با مخالفت کسانی روبرو می‌شود که با خشم می‌گویند این پیروزی از همان نظریه جبرگرایان است. از جمله این نظریه‌های زیست‌شناختی درباب جنگ، یک نظریه آن‌هایی است که می‌گویند انسان طبیعتا خوی تهاجمی دارد یا طبیعتا دلبسته سرزمینش است. تحلیل‌های پیچیده‌تر نظریه بازی و تکامل ژنتیکی را هم به کار می‌گیرند تا توضیحی برای بروز خشونت و جنگ فراهم آورند.»
فلسفه جنگ، معنای لغوی جنگ، صلح، نظریه جنگ عادلانه، صلح‌طلبی، تروریسم، جنگ داخلی، جنگ سیاسی، نسل‌کشی، پاکسازی قومی، جنگ، تبلیغات و رسانه‌ها، جنگ سرد، جنگ‌های نامتوازن، جنگ‌های نوع سوم، جنایت جنگی و مداخله بشردوستانه از جمله مفاهیم و کلیاتی هستند که در جلد اول در کنار شرح موضوعاتی مثل جهان فارغ از جنگ: آرمان یا واقعیت؟، جنگ فقط یک جعل و ابداع است نه یک ضرورت بیولوژیکی و طبیعت بشر و جنگ خواننده را درگیر مسئله چیستی جنگ می‌کنند.
مجلد دوم نیز ضمن گریز زدن به اندیشه فیلسوفانی همچون افلاطون، ارسطو، سیسرون، سنکا، آوگوستینوس، میکولو ماکیاولی، فرانسیسکو ویکتوریا، فرانسیسکو سوارس، آلبریکو جنتیلی، تاماس هابز، زاموئل فون پوفندروف، امر دو واتل، یوهان گوتلیب فیشته، آلکسی دو توکویل، الکساندر هرتسن، فریدریش انگلس، لف تالستوی، ویلیام جیمز و کارل لیبکنشت موضوعاتی همچون جنگ و آدم‌کشی، نظریه جنگ عادلانه، جنگ عادلانه چیست؟، جنگ عادلانه و حقوق بشر، جنگ عادلانه معاصر، صلح‌دوستی عملی، جنگ داخلی یا نسل‌کشی؟ نگاهی به جنگ بوسنی از منظر پساساختارگرا و نیم‌نگاهی به جنگ عراق از منظر ژئوپولیتیک انتقادی را شامل می‌شود.
کتاب دوجلدی «دانشنامه جنگ و صلح» تالیف جمعی از نویسندگان با سرپرستی ترجمه خشایار دیهیمی، در دو جلد ۲۷۹ و ۵۲۹ صفحه‌ای، شمارگان ۷۷۰ نسخه و به قیمت ۸۱۰۰۰ تومان از سوی انتشارات صدای معاصر منتشر شده است.
نظر شما