محمد رزاران، نویسنده و مترجم در زمینه هوانوردی به مناسبت ورود اولین هواپیما به ایران در گفت و گو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) با شاره به کتاب «پرواز، تاریخ کامل هوانوردی جهان» که فصل پایانی آن به تاریخ هوانوردی در ایران اشاره دارد، گفت: کتاب پرواز تاریخ کامل هوانوردی که پارسال در بهمن ماه رونمایی آن انجام شد یکی از پرفروش‌ترین‌های جهان در زمینه تاریخ هوانوردی است که نویسنده علاوه بر هوانوردی به فضا هم پرداخته است.
 
وی افزود: با توجه به اینکه این اثر جزو شایستگان تقدیر در بیست و ششمین جشنواره کتاب سال دانشجویی بوده است، به بررسی تاریخ کامل هوانوردی جهان از اولین پرواز هدایت شده انسان توسط رایت پرداخته است. حتی پروازهای پیشین انسان به  آسمان که با شکست مواجه شده را هم پوشش داده است. نویسنده در نهایت تاثیری که جنگ جهانی اول و دوم بر صنعت هوانوردی گذاشت را مورد بررسی قرار داده است و به این نتیجه رسیده‌ است که صنعت هوانوردی بلوغ بسیار سریعی را تجربه کرده است.  
رزازان گفت: بخشی از کتاب علاوه بر هوانوردی تجاری به تاریح جنگنده‌ها هم می‌پردازد اینکه چگونه انسان توانست سرعت صوت را رد کند و به ساخت جنگنده‌های پیشرفته روی بیاورد.
 
وی با توجه به اینکه فصل آخر به تاریخ هوانوردی در ایران می‌پردارد و بخش تالیفی کتاب به حساب می‌آید گفت: این اثر شناخت کاملی به مخاطبان در صنعت هوانوردی جهان و ایران می‌دهد و باید گفت ما در این زمینه مانند علوم دیگر حرفی برای گفتن نداریم.  به همین دلیل نویسنده اسمی از ایران در کتاب نبرده بود و من در حین ترجمه تاریخ هوانوردی ایران را هم به ان اضافه کردم.
 
وی با اشاره به ورود اولین هواپیما به ایران که در این اثر هم درج شده است، گفت: در اواخر قرن هجدهم شمسی ایرانیان شاهد ورود اولین هواپیما بودند. این اتفاق در میدان مشق افتاد. در واقع یک خلبان روسی با هواپیمایی به نام بلریو وارد تهران شد که اتفاقا فرود سختی هم داشت و هواپیمای ان آسیب زیادی هم دید. این اتفاق مردم را  بسیار مقهور خود کرده بود. چراکه بلریو بیشتر جنبه نمایشی داشت و بعد از آن عملا با وجود اینکه اوضاع داخلی ایران با ثبات نبود و درگیر مبارزات داخلی بود. رزیم پهلوی اول به این فکر افتاد که بنگاه‌های هوایی را ایجاد کند که عملا از  سال 1304 اولین هواپیماهای آلمانی وارد کشور  شدند.  
به گفته این نویسنده اغلب شرکت‌های آلمانی در آن دوران در قالب انتقال بار بیشتر فعالیت می‌کردند. وی افزود:  در آن زمان چون رژیم پهلوی چشم به کمک‌های آلمان‌ها داشت و روابطش چندان با انگلیس و آمریکا خوب نبود بیشتر خریدهای هواپیما از شرکت‌های آنان بود. در این زمان هوانوردی ایران شکل گرفت و رژیم پهلوی اول به مرور به فکر تقویت بیشتر قوای هوایی در کشور افتاد. به همین دلیل چندین دانشجوی جوان به کشورهای فرانسه و روسیه فرستاده شدند تا نخسین نسل خلبانان ایرانی شناخته شوند در همین زمان بود که به مرور هواپیماهایی از روسیه و فرانسه و بعدها از انگلیس هم خریداری شد. تا اینکه در سال 1314 ایران توانست یک کارخانه مونتاژ هواپیما را در دوشان تپه دایر کند و  عملا وارد عرصه هوانوردی شد.
 
رزازان انتهای این دوران را مصادف با جنگ جهانی دوم دانست و با اشاره ب پیامدهای آن گفت:  چون در این زمان ایران به اشغال درآمد، هوانوردی رکورد پیدا کرد. تا اینکه بعد از این دوران  یک باشگاه هوانوردی شکل گرفت و هدف آن علاقه‌مند کردن جوانان به هوانوردی بود که تا حد زیادی هم موفق عمل کرد. بعد از پایان جنگ جهانی دوم انواع هواپیماهای آمریکایی در اواخر دهه بیست وارد ایران شدند و در دهه سی ایران به طور علنی وارد عرصه جت شد. گفتنی است نام اولین جت جی 33 بود که برای مقاصد شناسایی از ان استفاده می‌کردند.
 
ایران ایر روزگاری بر قله آسمان جهان
رزازان افزود: به مرور در دهه سی کمک‌های نظامی ایالات متحده شکل گرفت و بسیاری از هواپیماهای دست دوم آمریکایی وارد ایران شد. در اواخر همین دهه در زمینه هوانوردی غیرنظامی پیشرفت‌های زیادی داشتیم. تا اینکه در دهه 40 ایران ایر شکل گرفت که به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی جهان تبدیل شد. در ابتدا این شرکت هوایی فعالیت خود را با هواپیماهای ملخی در فرودگاه آغاز کرد و به مرور توانست هواپیماهای جت مسافربری را در اختیار بگیرد؛ مانند بوییگ 726 ، 737 و 707 و در نهایت در دهه 50 توانست بوییگ 747 را خریداری کند. در همان زمان بود که خط هوایی میان تهران و نیویورک راه اندازی شد و طولانی‌ترین پرواز مسافربری بدون توقف انجام می‌شد.
 
 
وی با اشاره به خریدهای نظامی ایران در دهه چهل که منجر به تقویت بسیار زیاد نیروی هوایی ارتش شده بود، گفت: در زمینه نظامی و از دهه چهل ایران خریدهای نظامی بسیار گسترده‌ای را انجام داد و بهترین  جنگنده‌های رهگیر دنیا را خریداری کرد، برای نمونه اف 14. آن زمان که ما اف 14 را در اختیار داشتیم، آموزش کامل تعمیر و نگهداری این نوع هواپیما به تکنسین‌های  ایرانی داده شده بود و ما خودمان این قابلیت را داشتیم که در صورت بروز مشکل آن را تعمیر کنیم. چنانچه  برخی صحبت‌ها مبنی بر نداشتن حرفه هوانوردی ایرانیان در این دهه درست بود، ما نمی‌توانستیم با این هواپیماها و جنگنده‌ها جنگ تحمیلی را مدیریت کنیم.  اف 14 تنها جنگنده‌ای بود که تنها در اختیار ایران و آمریکا بود. بعد از اینکه این جنگنده در ایالات متحده و در سال 2005 بازنشسته شد، تمام قطعات آن را نابود کردند تا حتی یک قطعه یدیکی هم به ایران نرسد؛ اما ما از همان ابتدا قابلیت تعمیر آن را داشتیم و این نبود که سررشته‌ای از صنعت هوایی نداشته باشیم.  
 
وی درباره روند صنعت هوانوردی در دوره انقلاب اسلامی گفت: در دوره انقلاب اسلامی مهمترین معضلی که با آن مواجه شدیم جنگ تحمیلی بود  که همین جنگنده‌ها توانستند نقش بسیار مهمی را ایفا کنند و ما توانستیم به بهترین وضع موجود از این جنگنده‌ها در نبردهای هوایی دوران جنگ تحمیلی استفاده کنیم. لازم به ذکر است که بعد از انقلاب در زمینه هوانوردی غیر نظامی با مشکلات زیادی مواجه شدیم اما در زمینه جنگنده‌ها همچنان به پیشرفت خود ادامه دادیم.
 
وی گفت: امروزه مشکل اساسی ما در زمینه پیشرفت هوانوردی غیرنظامی بحث تحریم‌ها است که مستقیما با جان آدم‌ها درگیر است. امروزه شرکتی مانند ایران ایر در دوران نزول خود را به سر می‌برد و ما به علت تحریم‌ها مجبور بودیم که از هواپیماهای سن بالا و از رده خارج شده استفاده کنیم. البته در این مدت دیگر شرکت‌های هوایی هم شکل گرفتند که باعث شد کمی این فشار را از روی ایران ایر برداشته شود.