حسینی با تقسیم‌بندی ادوار تاریخی به سه دوره عصر باستان، قرون وسطی و عصر جدید به بیان زمینه پیدایش این هنر، سیر تحول خط و تصویر، ابزار مورد استفاده، هنرمندان و روش‌های اجرایی آن پرداخته است.
همچنین در این کتاب تحولات تصویر و نحوه انتقال تصاویر در فرهنگ‌های مختلف از زمان پیدایش تا اکنون مورد بررسی قرار گرفته است.
«شناخت هنر گرافیک» در سیزده فصل تدوین شده است و نویسنده در فصل اول هنر گرافیک را تعریف و گرافیک سنتی و مدرن و شاخه‌های آن را بررسی کرده است. در بخشی از این فصل آمده «نکته مهم و قابل توجه در تمییز آثار دیداری با آثار ارتباط تصویری، نفوذ عناصر خلاقانه و هنری در این ارتباط است که رشته ارتباط تصویری را به عنوان شاخه‌ای از رشته‌های هنری مطرح می‌نماید و آن را از سایر شاخه‌های ارتباطی و ارتباطات جدا می‌کند.»
حسینی در فصل دوم و سوم درباره خط و کتابت در ادوار مختلف نوشته است. او خط را از دوران باستان، انواع خط عیلامی، آرامی، لیبی، یونان کلاسیک را تا تصویرسازی در ایران باستان بررسی کرده است؛ پس از آن نیز در خصوص خط، مصورسازی و چاپ در هند، تکنیک نگاره‌های مغول، خط در خاور دور، چین، کره و ژاپن چنین سخن گفته است: «پس از انتشار آئین بودا در کره شاهد نوعی پیشرفت فرهنگی و به تبع آن تکامل فنون کتابت و چاپ در کره هستیم. همانگونه که این آئین در پایان قرن چهارم میلادی از طریق چین به کره وارد می‌شود، کره‌ای‌ها فن چاپ را از چینی‌ها اقتباس می‌کنند.»
فصل چهارم نیز به خط و خوشنویسی در دوران اسلام، شناخت انواع خطوط اسلامی، ابزار، اصطلاحات و قواعد خوشنویسی اختصاص دارد. همچنین توضیح مختصری درباره تاریخ انواع خطوط کوفی، نسخ، ثلث، دیوانی، رقاع، نستعلیق، معما، مثنی و ... در این فصل وجود دارد.
دو فصل بعدی کتاب درباره تصویر، مصورسازی، کتاب آرایی، چاپ، هنر صحافی و جلد سازی دوران اسلام و اعصار اولیه اسلامی است؛ و هنر ترکان عثمانی را نیز روایت کرده است. همچنین به ابزار و تکنیک‌های نگارگری در ایران و مکاتب نگارگری ایران چون مکتب ایلخانیان، سلجوقیان، تیموریان، مظفریان، تبریز، رضا عباسی، قزوین، بخارا، زندیه، قاجار و شیوه اروپایی مآب پرداخته است.
در فصل پنجم درباره مکتب اصفهان چنین می‌خوانیم «شروع مکتب اصفهان در نگارگری را از زمان پایتختی اصفهان در زمان شاه عباس صفوی و در سال 1000 هجری قلمداد می‌کنند، ولیکن نوع نگرش نگاره‌ها در آغاز این مکتب متعلق به قبل از آن و با شروع تک چهره‌نگاری در طراحی و نقاشی همراه بوده است، با این تفاوت که تنوع شخصیت‌ها در مکتب اصفهان بسیار بیشتر است. رفاه اجتماعی ظهور طبقه جدیدی را به دنبال داشت که به صورت جوانان مرفه و خوش‌پوش در دیوان‌ها و مرقعات تصویر شده‌اند.»
از کتابت و کتاب‌آرایی در اعصار میانه اروپا و پس از امپراطوری رم غربی، نگارش گران خصوصی، ابزار و مواد نگارش در اعصار میانه و تولید کتاب در خارج از دیرها نیز در فصل هفتم می‌خوانیم. هشتمین بخش کتاب نیز به کتاب آرایی و مصورسازی، چاپ کتاب با قالب‌های چوبی، گوتنبرگ و صنعت چاپ در آلمان، چاپ در کشورهایی چون ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، انگلستان و پراگ و اولین آثار چاپی تبلیغاتی در دوره قرون وسطی مربوط است.
اطلاعاتی از کتاب و کتاب آرایی از قرن شانزدهم تا پایان قرن هجدهم میلادی در کشورهایی چون آلمان، ایتالیا، فرانسه، انگلستان، هلند، اسپانیا، قاره آمریکا، اروپای شرقی، روسیه و سوئیس در فصل نهم جاگرفته‌اند.
همچنین در این فصل درباره رسانه‌های نوشتاری جدید مانند روزنامه و مجله، تجلید، صحافی، قطع و شکل کتاب می‌خوانیم: «با تمامی افت‌وخیزهای فراوان برای جلدکردن کتاب سرانجام در قرن شانزدهم میلادی کتاب‌ها با جلد واقعی وارد عرصه چاپ و نشر می‌شوند. این امر به خصوص از دهه سوم این قرن به عنوان جزئی لاینفک از کتاب مطرح و تمامی کشورها جلد را در کتاب‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند.»
«چاپ به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که از طریق آن حروف و تصاویر پس از طی مراحلی برروی یک صفحه ثبت و تکثیر آن حروف و تصاویر بر روی صفحات دیگر انجام می‌شود.»
فصل دهم کتاب «شناخت هنر گرافیک» با این جملات آغاز می‌شود و در ادامه درباره هنرمندان مطرح کالکوگرافی، و بعضی از روش‌های آن مانند بولینو، پونتاسکا، متزاتین تا و آکوافورته صحبت می کند؛ و نویسنده بیان می‌کند که کامیل کرو و ادگاردگا و برخی دیگر از هنرمندانی که به سبک امپرسیونیست‌ها آثاری را خلق کردند نیز گاهی از شیوه آکوافورته بهره گرفته‌اند.
حسینی در فصل بعدی به مصورسازی و چاپ در اروپا، تحولات چاپ، چاپ برجسته، سنگی و سیلک اسکرین، برخی از طراحان و نقاشان قرن نوزدهم و بیستم میلادی و گرایشات اجتماعی آن دوران پرداخته است.
او در فصل دوازدهم این کتاب هم به مصورسازی در ایران بعد از قرن سیزدهم هجری، روزنامه‌نویسی و تصویرسازان کتاب و نشریان ایران پرداخته است؛ و چنین می‌نویسد که «با افزیش نقاشان و خطاطان وخروج هنرها از انحصار کارگاه‌های درباری، آثار مصور و منقوش از لحاظ هنری و فنی افت می‌نماید، کثرت تولید باعث نزول کیفیت در آثار مذکور می‌گردد. در خوشنویسی نیز تحولات چندانی صورت نمی‌گیرد.»
زمینه‌های پیدایش در هنر گرافیک نوین، طراحی گرافیگ، تایپوگرافی، تصویرسازی و تصویرسازی مطبوعات کودک در ایران، نشانه و آرم، انیمیشن، گرافیک در سینما، تئاتر و تلویزیون از جمله موضوعاتی است که در فصل آخر کتاب به آن اشاره می‌شود. و نویسنده محقق شدن گرافیک نوین را متاثر از چاپ و امکانات کثیر، سریع، آسان، ارزان و رشد شیوه‌های جدید هنری می‌داند. در بخشی از این قسمت می‌خوانیم «هنگامی که فن تکثیر و چاپ تصاویر عکاسی به حد رشد کافی رسید، روزنامه‌ها به طور کلی استفاده از ایلوستراسیون را کنار گذاشتند و این نوع تصاویر فقط در کتاب‌های فنی، علمی، کودکان، مجلات و تبلیغات باقی ماندند.»
انتشارات مارلیک کتاب «شناخت هنر گرافیک» اثر سیدرضا حسینی را در 320 صفحه، 500 نسخه و با قیمت 65000 تومان منتشر کرده است.
نظر شما