کتاب شعر طنز «کله پاچه عروسی» از تولیدات واحد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری استان کهگیلویه و بویراحمد، از جمله این آثار است. این کتاب با مضمون طنز بومی و با گویش لُری در ۲ بخش سروده شده است. سروده‌های این مجموعه طنز از آن رسول سنایی و موسی عباسی، از شاعران طنزپرداز مطرح کهگیلویه و بویراحمد است. این کتاب شامل ۱۹ قطعه شعر کوتاه و بلند بوده و در شمارگان ۱۱۱۰ نسخه منتشر است.
به بهانه انتشار این کتاب و با هدف پرداختن به وضعیت شعر طنر در خطه کهگیلویه و بویراحمد، با رسول سنایی و موسی عباسی، سرایندگان شعرهای این مجموعه طنر به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
رسول سنایی، یکی از دو سراینده کتاب شعر طنز «کله‌پاچه عروسی» در ابتدای گفت‌وگوی خود با خبرنگار ایبنا با بیان اینکه من معتقدم سیر تکاملی رسیدن به طنز در شعر، از جِدّ شروع میشود و غالبا طنزنویسان موفق، کسانی بودند که قبل از آن جدی می‌نوشتند، طنز و جِدّ را دو مقوله مکمل در ادبیات دانست و گفت که خودش همزمان در هر دو حوزه کار می‌کند.
سنایی با بیان اینکه امروزه دیگر تشخیص طنز از جِدّ سخت شده است؛ چراکه طنز امروز خودش نمونه‌ای کامل از شعر جدی است، افزود: کتاب «کله‌پاچه عروسی» که اسمش را دوست ندارم، مجموعه مشترک من و آقای موسی عباسی، از شاعران پیشکسوت هم‌استانی است که به‌همت حوزه هنری چاپ شده است.
وی که به‌گفته خودش در کنار شعر، داستان و نمایشنامه هم می‌نویسد، غیر از این کتاب شعر طنز، یک مجموعه رباعی عاشورایی با نام «هفتاد و دوحرف با هفتاد و دو تن» را با همکاری حوزه هنری استان به چاپ رسانده؛ اما این روزها بیشتر تمرکزش روی شعر طنز است.
زبان طنز برای گفتن از مسائل اجتماعی رساتر است
او در پاسخ به این سوال که چرا ترجیحش انتخاب زبان طنز است، عنوان کرد: وقتی همه چیز در اطراف ما تبدیل به طنز شده است و در شرایط تلخی که شاهد هستیم مثلا وقتی چیزی گرانتر میشود، بیشتر می‌خریم یا هر کسی در سمت خودش بیشتر تخلف داشته باشد، ارتقا پیدا می‌کند و خیلی چیزهای دیگر از این دست، با چه زبان دیگری میشود شعر گفت بجز طنز؟
سنایی ادامه داد: شاید دلیل دوم برای انتخاب طنز، حداقل از طرف من، این باشد که زبان طنز برای گفتن از مسائل اجتماعی امروز، زبانی رساتر و کم‌خطرتر است.
وی تصریح کرد: هرچند در طول مدتی که به طنز روی آوردم، تمام سعی‌ام را کرده‌ام تا از دام فکاهه و لودگی کلیشه‌ای که به جان طنز لری افتاده است، رها شوم؛ اما ظاهرا در مواردی گرفتار شدم و نقد برخی از دوستان در این زمینه را به‌جان‌ودل می‌پذیرم.
از سنایی خواستیم در مورد کتاب جدیدش «کله پاچه عروسی»، بیشتر توضیح دهد و اینکه چرا از نام کتاب راضی نیست. او در این رابطه، ضمن بیان اینکه در این کتاب، هفت شعر طنز از من و هشت شعر هم از آقای موسی عباسی با گویش لُری چاپ شده است، گفت: همانگونه که در ابتدای صحبتم عرض کردم، اشعار طنز من نیز به گویش لُری هستند و موضوع غالب آنها مسائل اجتماعی روز است. بعضی هم فکاهه‌ها و یا شوخی‌هایی هستند که در گویش لری مرسوم است.
وی بدون اینکه درمورد دلیل نارضایتی‌اش از اسم کتاب چیزی بگوید، یادآور شد: فارغ از بحث کیفیت یا خوب و بد بودن این کتاب، باید از دوستان خوبم در حوزه هنری تشکر کنم که این فضا را فراهم کردند تا دوستان شاعر بتوانند حداقل اثری مکتوب از خودشان داشته باشند.
از این نویسنده در مورد جایگاه طنز در ادبیات استان کهگیلویه و بویراحمد بپرسیدم، وی اظهار کرد: واقعیتش را بخواهید زندگی ما یک کمدی تمام عیار است؛ یک کمدی بیرون آمده از بطن تراژدی و همین پارادوکس خودش طنز است؛ مردم استان ما سرشتی شوخ دارند و آدم‌های طنازی هستند و در زندگی روزمره‌شان هم طنازاند. درواقع گویش لری، علیرغم اینکه آمیخته با سوزی عزیز است؛ اما طنز ملیحی در آن نهفته است.
سنایی در ادامه گفت: اما جواب سوال شما چیز دیگری است؛ این روزها شعر طنز در ادبیات استان کهگیلویه وبویراحمد چه با گویش لُری چه با زبان فارسی، حال خوبی دارد. ما شاعران خوبی در استان داریم که تعدادشان هم کم نیست و شعرشان در حد شاعران طراز اول کشور است؛ حداقل می‌توان به تعداد انگشتان دو دست شاعر طناز خوب در این استان نام برد و شاید اگر خودمان حال خوبی می‌داشتیم، شعرمان بیشتر شنیده می‌شد.
قانون می‌گوید عادلانه عمل کنند
این شاعر، مشکل اصلی خود را که زمینه چاپ کتابش با آن روبرو شده است، روند طولانی صدور مجوز برای آن و همچنین سایر کتاب‌های شعر بیان کرد و گفت: تقریبا یک سالی میشود که دو مجموعه طنز فارسی برای چاپ به انتشارات هشت داده‌ام، ولی هنوز در مرحله گرفتن مجوز مانده‌اند.
وی با بیان اینکه این روند و پروسه صدور مجوز که در کشور وجود دارد، قابل درک نیست، تصریح کرد: مشکل گرانی کاغذ و بالا بودن هزینه چاپ کتاب، آن هم در زمانی که مردم دیگر وقت و رغبتی برای خواندن کتاب ندارند، خود معضل دیگری است که گریبانگیر نویسندگان و شاعران شده است.
سنایی اظهار کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که مرجع قانونی در این زمینه است، می‌تواند برای حل مشکلات پیش‌روی نویسندگان کار کند، کما اینکه در مواردی هم مشاهده میشود که آنها یارانه کاغذ می‌دهند؛ یعنی می‌توانند بدهند. البته اینکه می‌توانند یارانه کاغذ بدهند خود موضوعی مهم هست؛ چرا که اگر می‌توانند، قانون هم می‌گوید عادلانه عمل کنند.
وی افزود: تسریع در امر صدور مجوز هم دست همین وزارتخانه است که متاسفانه حرکت چشمگیری در هر دو زمینه تاکنون دیده نشده است.
این نویسنده در خصوص سطح مطالعه هم با بیان اینکه «اینکه می‌گویند سرانه مطالعه در ایران زیر دو دقیقه است، حرف من یا افراد معمولی جامعه نیست؛ این آمار حاصل یک تحقیق میدانی است که ظاهرا در مراکز معتبر آماری هم تایید شده است»، عنوان کرد: البته اگر به آدم‌های اطراف خودمان هم نگاه کنیم، به اقوام و خویشان خودمان دقت کنیم، به‌راحتی صحت این آمار تایید میشود.
سنایی ابراز کرد: سرانه مطالعه در کشور ما به‌طرز اسفناکی پایین است؛ اما اینکه دلیل این اتفاق چیست، بحث دیگری است؛ اینکه همه چیز به تنبلی و عدم علاقه مردم نسبت داده شود، عین بی‌انصافی است؛ واقعیت این است که هنر، فرهنگ، کتابخوانی، فیلم دیدن در مقابل غذا، مسکن، امنیت، رفاه و... جزء نیازهای ثانوی افراد محسوب می‌شوند؛ یعنی افراد یک جامعه تا از شر نیازهای اولیه رها نشوند، طبیعتا نمی‌توانند دنبال نیازهای ثانویه بروند.
وی تاکید کرد: چطور می‌توانیم به مردمی که هنوز درگیر مسائل ابتدایی زندگی از قبیل نان و مسکن و کار هستند، بگوئیم مطالعه کنند؟ قطعا نمی‌شود.
سنایی گفت: متاسفانه آن دسته از مردم جامعه که به قول معروف دستشان به دهانشان می‌رسد و دغدغه نان ندارند، هم درگیر «یکی‌شان را دو تا کردن» هستند و فرصتی برای مطالعه ندارند!
مسئولان، به‌واقع مسئول باشند
این شاعر طنزپرداز در پاسخ به این سوال که به این شرایط چگونه می‌توان به رشد کتابخوانی کمک کرد؟، گفت: عرض کردم ابتدا باید مشکلات معیشتی مردم حل شود. اما فارغ از این موضوع، کتابخوانی یک فرهنگ است و ترویج فرهنگ هم مستلزم هزینه و وقت زیادی است و نمی‌شود که ما بگوییم می‌خواهیم مردم کتابخوان بشوند، و بشوند!
سنایی معقتد است: باید از مدارس و از سنین پایین شروع کرد و به‌صورت اصولی این فرهنگ را درون جامعه نهادینه کرد.
وی گفت: کتاب گذاشتن در مراکزی که مردم وقت مرده دارند، مثل اتوبوس، هواپیما، بیمارستان، مطب‌ها، پیرایشگری‌ها و... یک راه حل است. همین که مردم کتاب را ببینند، برای شروع خوب است. بعد به مرور و کم، کم یاد می‌گیریم که این وقت را با خواندن پر کنیم.
سنایی گفت: اگر مسئولان مسئول باشند، بشنوند و انتقادپذیر باشند، گام‌های مهمی در راستای افزایش سرانه مطالعه برداشته می‌شوند. اگر مسئولان یاد بگیرند احتمال اینکه یک فرد کتابخوان بزهکار شود، کمتر است، یک فرد کتابخوان خطر کمتری برای جامعه دارد و یک فرد کتابخوان زمینی حاصلخیز و آماده کشت است، سطح کتابخوانی بالا خواهد رفت.
این شاعر، هزینه برای ترویج کتابخوانی را سود عمومی برای کل جامعه بیان کرد که «قطعا عواید آن به همه خواهد رسید».
عمده‌ترین مشکل نویسندگان، ممیزی است
موسی عباسی، دیگر شاعر کتاب «کله پاچه عروسی» هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا دلیل گرایش خود به طنز را ذوق و استعدادش در این زمینه عنوان کرد و با اشاره به اینکه اشعار طنزش در موضوعات گوناگون اجتماعی، انتقادی و عاشقانه است، گفت: در ادبیات استان، شعر طنز حرف اول را می‌زند و استقبال از اشعار طنز در جشنواره‌ها مطلوب است.
عباسی یکی از مشکلات در زمینه چاپ کتاب را ممیزی دانست و افزود: سه کتاب آماده چاپ داشتم که قرار بود توسط حوزه هنری یاسوج چاپ شوند؛ اما وقتی یکی از آنها با کلی ممیزی چاپ شد، از چاپ دو کتاب دیگر که یکی از آنها اشعار طبیعت، اجتماعی و عاشقانه بود و دیگری هم غزلیات محلی بود، منصرف شدم؛ تا سرفرصت مناسب، خودم برای چاپ آنها اقدام کنم.
وی هزینه بالای چاپ کتاب و نداشتن توان مالی نویسندگان و شاعران را از دیگر مشکلات نویسندگان بیان و تصریح کرد: در جامعه امروزی که فضای مجازی حاکم شده، سطح مطالعه سیر نزولی دارد و لذا نهادهای مرتبط می‌توانند با کم کردن ممیزی و کمک به چاپ کتاب‌های خوب، به رشد سطح مطالعه کمک کنند.
این شاعر همچنین تنوع در چاپ کتاب‌ها را یکی از راه‌هایی دانست که شاید بتواند علاقه مردم به مطالعه را افزایش دهد.
نظر شما