به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، نشست نقد و بررسی کتاب «زمستان شغال» دومین مجموعه داستان کوتاه فرهاد رفیعی در موسسه فرهنگی هنری پیرسوک در شیراز برگزار شد.

در این نشست که با حضور جمعی از نویسندگان و علاقه‌مندان داستان و رمان ازجمله امین فقیری، ابوتراب خسروی، صمد طاهری، محمد کشاورز و مهدی جعفری و با اجرای مجتبی فیلی برگزار شد، سه منتقد به نقد و بررسی تازه‌ترین اثر نویسنده جوان یزدی ساکن شیراز پرداختند و وجوه روایی و فنی کتاب او را تحلیل کردند.
 
بر کرانه نویسندگان مشخص و متشخص
در ابتدای این نشست ابوتراب خسروی با بیان اینکه فرهاد رفیعی را من در کنار نویسندگان مشخص و متشخص می‌نشانم، گفت: نویسنده محق است که هرچیزی را تخیل کند، و به شرط آنکه از پس این کار بر بیاید، می‌تواند آن را عینیت بخشد.
 
نویسنده «رود راوی» با تأکید بر اینکه فرهاد رفیعی در کتاب «زمستان شغال» از پسِ عینیت‌بخشی به تخیل خود برآمده است، افزود: رفیعی فضای بسیار خاص خود را در داستان‌هایش ایجاد کرده است.

خسروی با بیان اینکه وقتی نویسنده می‌خواهد متافیزیک ایجاد کند، تخته‌پرش او واقعیت است، یادآور شد: رفیعی با خلق چنین فضای ملموس و چنین شالوده‌ای، فضایی جدید ایجاد کرده است.
 
تکنیک رفیعی در گفتن و نگفتن
نویسنده «اسفار کاتبان» در ادامه مهم‌ترین داستان مجموعه «زمستان شغال» را داستان «سرگذشت مدفون» دانست و ادامه داد: به اعتقاد من این داستان یکی از درخشان‌ترین داستان‌های ایرانی نوشته‌شده در سال 98 است.
 
ابوتراب خسروی سپس با اشاره به بک‌گراند راوی در این داستان یادآور شد: لحن در «سرگذشت مدفون» تابع شخصیت راوی است، اما شاید بهتر بود متناسب‌تر انتخاب می‌شد.

خسروی سپس با تأکید بر اهمیت جزئیات در داستان‌های فرهاد رفیعی ادامه داد: نوع تکنیک رفیعی، تکه‌تکه گفتن، و گفتن و نگفتن است و از این رو مخاطب داستان را کشف می‌کند.
 
نویسنده «دیوان سومنات» در ادامه با اشاره به میزانسن روایت در کتاب «زمستان شغال» یادآور شد: در تکه‌هایی که نویسنده انتخاب کرده است، شروع روایت و بسط صحنه کارشده و به خوبی انتخاب شده است.
 
همراه کردن مخاطب با خلق فضایی پراوهام
در ادامه این جلسه نقد و بررسی طیبه گوهری، نویسنده با اشاره به اینکه کتاب «زمستان شغال» با تکیه بر عناصری مانند مرگ، جادو، اسطوره و خرافه، و با تاکید بر فرم روایت شده است، گفت: نویسنده با رنج‌های انسانی قلاب ساخته تا مخاطب حرفه‌ای ادبیات داستانی را با خود همراه کند.
 
نویسنده کتاب «بارش برف سرخ» سپس با بیان اینکه راوی 6 داستان کتاب زمستان شغال همگی راوی اول‌شخص مرد هستند، افزود: فرهاد رفیعی، نوعی رهایی و مهارت خلاقانه در شیوه روایت دارد.

گوهری با اشاره به اینکه در داستان‌های «زمستان شغال» روایتی شگرف در بستر رئال شکل می‌گیرد، افزود: باورپذیری و آمیختگی این دو (روایت شگرف و بستر رئال) با کمک زبان ویژه نویسنده میسر شده است.
 
وی سپس با تأکید بر اینکه داستان‌های این کتاب از این ظرفیت برخوردارند که مخاطب را از زندگی روزمره جدا کنند، عنوان کرد: در این مسیر نویسنده با فضایی برساخته و پراوهام، مخاطب را با خود همراه و با رنج‌های تلخ انسانی آشنا می‌کند.
 
روایت فضای وهم‌آلود مرگ در بستر رئالیسم جادویی
طیبه گوهری در ادامه با اشاره به اینکه در داستان کوتاه «زمستان شغال» عناصر رئال و سورئال به‌درستی با یکدیگر عجین شده است، افزود: فضای وهم‌آلود دنیای مرگ و زندگی با رفت‌وبرگشت‌های مناسب به اعجابی تحسین‌برانگیز، یک داستان خوب در سبک رئالیسم جادویی پدید آورده است.
 
نویسنده کتاب «گلوگاه» سپس با اشاره به اینکه فرهاد رفیعی در داستان «خرامان سرو» از کتاب «زمستان شغال» بر لبه باریکی که سویی از آن دنیای رئال و سوی دیگرش دنیای سورئال است، حرکت می‌کند، یادآور شد: 6 داستان این مجموعه با تک‌صدای غالب مردانه و با ذهنیتی وهم‌ناک روایت شده است، حال آنکه به نظر می‌رسد تغییر زوایه دید و لحن راوی بنا بر شخصیت و خاستگاه اجتماعی راوی‌ها، می‌توانست در جذابیت این مجموعه داستان بیفزاید.
 
مهارت فرهاد رفیعی در روایت «امر غریب»
در ادامه این جلسه نقد و بررسی، غلامحسین دهقان نویسنده و منتقد ادبی با اشاره به اینکه داستان «سرگذشت مدفون» در کتاب «زمستان شغال» داستانی «یکه و ویژه» است، انتخاب راوی اول‌شخص برای هر 6 داستان این کتاب را ناشی از زیرکی نویسنده دانست و گفت: همه این داستان‌ها به خاصر فضایی که می‌سازند، باید از زاویه دید راوی اول‌شخص روایت می‌شدند، چراکه انتخاب این راوی به باورپذیری و هم‌ذات‌پنداری بیشتر در مخاطب کمک می‌کند.
 
نویسنده کتاب «عکس سلفی با مرده» در ادامه با بیان اینکه فرهاد رفیعی همیشه دغدغه زبان و چگونگی روایت داستان را داشته است، یادآور شد: داستان‌های کتاب زمستان شغال در مواجهه با «امر غریب» شکل گرفته و نوشته شده‌اند.

دهقان با اشاره به اینکه منظور از امر غریب، رخدادی خرق عادت است که ناگهان از بستر اتفاقات روزمره و طبیعی، سربرمی‌آورد و جلوه می‌کند، ادامه داد: در این بستر، همه‌چیز از روابط میان آدم‌ها تا فضا و مکان داستان، همچون گردابی کشیده می‌شود.
 
به باور دهقانی آنچه در انتها از این چرخه ویرانگر باقی می‌ماند، دگردیسی و پوست‌اندازی شخصیت‌ها است که سبب ایجاد درک و دریافتی تازه از هستی می‌شود.

نویسنده «تا دوشنبه دیگر» در ادامه با بیان اینکه فرهاد رفیعی امر غریب را با چنان جزئی‌نگاری رئالیستی می‌نویسد که گویی در پی بازتولید امری طبیعی و واقعی است، تاکید کرد: نویسنده در این مسیر چنان با هوشمندی عمل می‌کند که گاه فراموش‌مان می‌شود که با امری غریب و غیرمعمول روبه‌رو هستیم.
 
به باور غلامحسین دهقان، رفتار فرهاد رفیعی به عنوان نویسنده با امر غریب، «رفتاری نامتعارف» است و او در این مسیر با مهارت، تار و پود جهان داستان‌هایش را کنار هم می‌چیند و ماجراها را پیش می‌برد.
 
دومین اثر تحسین‌شده نویسنده‌ای جوان
کتاب «زمستان شغال» که شامل شش داستان نوشته فرهاد رفیعی است، به‌تازگی توسط نشر نیماژ به بازار کتاب عرضه شده است. از میان داستان‌های این مجموعه، خود داستان «زمستان شغال» سال 1394 موفق به کسب رتبه سوم جایزه بهرام صادقی شده و مورد تحسین نویسندگان و منتقدان قرار گرفته است.
 
عناوین داستان‌های این کتاب عبارتند از: «سرگذشت‌های مدفون»، «روحی خانم»، «خرامان سرو»، «گورخانه مویین»، «زمستان شغال» و... .

در توضیح ناشر از این کتاب آمده است: «زمستان شغال سرگذشت‌های پراکنده از وقایع غریب و آدم‌هایی است که در سیطره‌ رئالیسم خشکِ جاری در جوامع شهری گیر افتاده و سرگردان‌اند. مردمانی که نمی‌دانند با سر شهرشان چه کنند؛ با رجعت پدرانشان یا با فرشته‌‌ای که میانشان می‌گردد. در چاردیواری‌هایی گیر افتاده‌اند که هر روز می‌آیند و فضای زیستن‌شان را می‌خورند تنگ‌تر می‌کنند. برخی از آن‌ها دریافته‌اند شاید با رها کردن و پا دادن به شغال درونشان کارها بهتر پیش برود.»