جانر تاسلامان معتقد است از آنجایی که نظریه کوانتوم برای اولین بار از ساختار ناموجبیت‌گرای عینی جهان حمایت کرده است، به نظر می‌رسد مسائلی که پیش‌تر در چارچوب موجیت‌گرایی بررسی شده‌اند، باید مورد بازبینی قرار گیرند. جانر تاسلامان در کوانتوم، فلسفه و خدا به بررسی مسائلی همچون فاعلیت الهی، معجزات، شر و اراده آزاد در پرتو نظریه کوانتوم می‌پردازد. این کتاب برای اولین بار در کشور با ترجمه شیما حاجی حسینی و ویراستاری رامین کریمی ثالث توسط انتشارات سایلاو منتشر شده است.
مسئله نحوه دخالت خدا و تبیین فعل الهی در زندگی انسان‌ها از دیرباز محل بحث بوده است. با ظهور علم، این مباحثات شکل جدیدی به خود گرفت و مسئله اراده خدا و قوانین طبیعت در کنار یکدیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفتند. در قرن بیستم، فیزیک نیوتنی به عنوان فیزیک حاکم بر جهان، درکی رئالیستی و موجبیت‌گرایانه از جهان را به تصویر می‌کشید. بر اساس دیدگاه برآمده از فیزیک نیوتنی، آینده تمام سیستم‌ها را می‌شد با بررسی وضعیت کنونی آن‌ها پیش‌بینی کرد و قوانین ثابت و تغییر ناپذیر حاکم بر جهان بر روی کوچک‌ترین ذرات تا بزرگ‌ترین سیارات، یکسان اعمال می‌شد.
پس از ظهور مکانیک کوانتوم، برخی اندیشمندان با تکیه بر اصل عدم قطعیت، ادعا کردند این مفاهیم می‌توانند به لحاظ علمی نشان دهند خدا چگونه در امور روزمره جهان دخالت می‌کند. تأثیر فیزیک کوانتوم به حدی بود که در پایان قرن بیستم، بررسی «فاعلیت الهی از نگاه علمی» به عنوان موضوع اصلی پژوهش‌های حوزه‌های علم و الهیات معرفی شد و پژوهشکده‌ها و مراکز علمی بسیاری به تحقیق بر روی آن پرداختند.
جانرتاسلامان در کتاب کوانتوم، فلسفه و خدا تلاش کرده است تا نشان دهد فیزیک کوانتوم چه تأثیری بر درک ما از فاعلیت الهی، معجزات، اراده آزاد و مسئله شر داشته است. وی در این کتاب، پس از پرداختن به نظریه کوانتوم و تاریخچه شکل‌گیری آن به تفاسیر مختلف علمی و فلسفی این نظریه می‌پردازد.
نویسنده در این کتاب علاوه بر بررسی طبقه‌بندی چهار گانه‌ای از فاعلیت الهی، رویکردهای فلسفی مختلف را نسبت به قوانین طبیعت بررسی می‌کند و اعتراض افرادی را بررسی می‌کند که با استناد به این عبارت که «خدا قوانینی را که با یک دست خود وضع می‌کند، با دست دیگر نقض نمی‌کند»، وقوع معجزات را ناممکن دانسته‌اند.
جانر تاسلامان در کتاب کوانتوم، فلسفه و خدا نشان می‌دهد معجزات تنها در رویکرد ضرورت‌گرا، معنای نقض قوانین طبیعت را به خود می‌گیرند، وی نشان می‌دهد حتی در صورت پذیرش وجود قوانین موجبیت‌گرا در جهان، باز هم می‌توان با استناد به مداخله آغازین خداوند در جهان نشان داد که مداخله خدا در جهان به معنای نقض قوانین طبیعت نیست. بر این اساس، خدا با تکیه بر توانایی پیش آگاهی و فرا زمانی خود، می‌تواند از همان آغاز جهان، مداخله‌هایی را صورت دهد و اتفاقات مورد نظر خود را در آینده همان‌گونه که می‌خواهد معین کند.
نویسنده این کتاب به رویکردهایی می‌پردازد که با ادغام نظریه آشوب با نظریه کوانتوم نشان می‌دهند برای رخداد معجزه در چارچوب قوانین موجبیت‌گرا، نیازی به تغییرات عمده نیست. بر اساس «اثر پروانه‌ای» به عنوان یکی از بیان‌های معروف نظریه آشوب، بال زدن یک پروانه در دمشق، می‌تواند طوفانی را در استانبول به بار بیاورد. بر اساس این رویکرد، خدا می‌تواند با مداخله در سطح کوانتومی در ذهن پروانه و تغییر جهت آن، طوفانی را به وجود آورد که بتوان با تکیه بر آن، نابودی برخی اقوام در متون مقدس را توضیح داد.
نویسنده همچنین ارتباط بین موجبیت‌گرایی و اراده آزاد را به تفصیل مورد بررسی قرار می‌دهد و در ادامه با استناد به رویکردهای دوگانه‌انگاری و ظهور، اراده آزاد را مورد بررسی قرار می‌دهد. در نهایت وی تفاسیر مختلف نظریه کوانتوم در رابطه با اراده آزاد را مورد بررسی قرار می‌دهد و از رویکرد مولینیسم دفاع می‌کند؛ یعنی رویکردی که بین پذیرش وجود اراده آزاد در انسان و آگاهی خدا از آینده منافاتی نمی‌بیند.
کتاب «کوانتوم، فلسفه و خدا» اثر جانر تاسلامان، ترجمه شیما حاجی حسینی به همت انتشارات سایلاو در 5 فصل و 275 صفحه منتشر شده است.
نظر شما