طبق نظر متخصصان، نخستین قدم برای ساخت دارو یا واکسن برای مقابله با ویروس‌ها ازجمله کرونا، شناخت دقیق ساختمان سلولی و مولکولی آن‌ها و رفتارهایی است که در شرایط مختلف از خود نشان می‌دهند. کتاب «مروری مختصر بر ویروس‌شناسی» تألیف شیلپا یو. نایر با ترجمه مشترک بهمن عابدی کیاسری و لیلا رشوند، به‌تازگی راهی بازار کتاب شده که اطلاعات آن در شرایط کنونی می‌تواند مفید باشد.
در این کتاب ضمن بیان کلیاتی درباره ساختار، تکثیر و طبقه‌بندی ویروس‌ها، در ادامه موضوعاتی همچون تشخیص آزمایشگاهی عفونت ویروسی، آنفولانزا، عفونت دستگاه تنفسی، بیماری‌های شایع تب‌دار در اطفال، ویروس نقص ایمنی بدن انسان (HIV)، هپاتیت، فلج اطفال، گاستروآنتریت ویروسی، هاری، عفونت‌های آربوویروس و تب هموراژیک ویروسی، بیماری‌های پاکس‌ویروس‌ها، بیماری‌های ویروس هریس، ویروس‌ها و سرطان، ویروس آهسته و باکتریوفاژ مورد بررسی قرار گرفته است.
با توجه به شرایط ویژه کنونی کشور به دلیل اپیدمی کرونا، شناخت نسبی از ویروس‌ها و رفتار آن‌ها در موقعیت‌های مختلف و نوع درگیری که در بخش‌های مختلف بدن ایجاد می‌کنند، می‌تواند در تعدیل فضای روانی ایجاد شده در جامعه که ناشی از انتشار اطلاعات و اخبار مختلف درباره این ویروس از منابع مختلف است، کمک کند. در این راستا بخش‌هایی منتخب از کتاب «مروری مختصر بر ویروس‌شناسی» معرفی میشود.
عفونت دستگاه تنفسی
«بیماری‌های تنفسی در انسان در طول سال بروز می‌یابند، اما احتمال ابتلا به آن‌ها در آب‌وهوای سردتر خصوصا در فصل بارندگی و همین‌طور در شرایط رشد بیش از حد جمعیت، بیشتر است. عفونت‌های تنفسی بسیار رایج است. این موضوع به دلایلی همچون تکرار شیوع، اهمیت اقتصادی آن که پیامد غیبت از محیط کار به دلیل ابتلا به این بیماری است و در دسترس نبودن مدیریت بالینی عفونت‌ها از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. ویروس‌های تنفسی قسمت فوقانی و تحتانی دستگاه تنفسی را به‌صورت همزمان آلوده می‌کنند. عمدتا آلودگی‌های دستگاه تنفسی فوقانی تا حدی دستگاه تنفسی تحتانی را نیز درگیر می‌کند و بالعکس.»
کروناویروس‌ها
«ویروس RNA تک‌رشته‌ای، RNA با حس مثبت، 80-100 نانومتر، نوکئو کیسید مارپیچی که به‌صورت تصادفی پیچ‌خورده‌اند. پوشش‌دار، احاطه شده با پیلومرهای به شکل گلبرگ. نام کروناویروس (تاج) اشاره به طرح‌هایی دارد که حلقه‌‌های نور دور خورشید را تدائی می‌کنند.
کروناویروس‌ها به مقدار زیادی در طبیعت پراکنده هستند و طیف گسترده‌ای از میزبان‌ها (پرندگان، سگ، گربه، گاو، خوک و انسان) را آلوده می‌کنند. تنها دو سویه از کروناویروس‌ها از انسان جدا شده‌اند. این ویروس‌ها تروپیسم سلول‌های اپیتلیال تنفسی و دستگاه گوارش را ایجاد می‌کنند. کروناویروس انسان (HCV) در سرتاسر جهان منتشر شده است. این ویروس‌ها فصلی بوده و در طول فصل زمستان و اوایل بهار به تناوب افزایش می‌یابند. ویروس از راه تنفسی منتقل میشود. ایمنی به‌دست آمده در پاسخ به عفونت قطعی نیست، بنابراین عفونت مجدد با همان کروناویروس متداول می‌باشد. کروناویروس‌ها به سختی تکثیر می‌شوند، از این‌رو قابل تشخیص نیستند.»
.jpg)
تأثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی بر ویروس‌ها
«گرما: پایداری در برابر گرما در ویروس‌های مختلف بسیار متفاوت است. ویروس‌های بیست‌وجهی در مقابل حرارت دارای پایداری بیشتر و ویروس‌های پوشش‌دار در مقابل حرارت ناپایدارتر هستند. به‌طور کلی خاصیت عفونی بودن ویروس در دمای 56 درجه سانتی‌گراد پس از 30 دقیقه و در دمای 100 درجه پس از تنها چند ثانیه از بین می‌رود.
سرما: بیشتر ویروس‌ها در برابر درجه دمای پایین پایدار می‌باشند، بنابراین در دمای 40- درجه سانتی‌گراد قابل نگهداری هستند. بعضی از آن‌ها طی فرایند انجماد و یخ‌گشایی تا اندازه‌ای غیرفعال می‌گردند. بیشتر ویروس‌ها به‌جز پولیوویروس (ویروس فلج اطفال)، در مقابل لیوفیلیزاسیون (فریزدرای شدن) در دمای 40 درجه و یا حتی در دمای محیط مقاوم می‌باشند.
ضدعفونی‌کننده‌ها: عموما ویروس‌ها نسبت به باکتری‌ها در برابر ضدعفونی‌کننده‌های شیمیایی از مقاومت بیشتری برخوردارند. ویروس‌ها در معرض اکسیداسیون و عوامل کاهنده مانند فرمالدهید، کلرین ید و پراکسید هیدروژن غیرفعال می‌گردند و در برابر فعالیت فنول‌ها پایدار می‌باشند. الکل‌ها نیز در برابر ویروس‌ها بی‌اثر هستند. کلرین آب آشامیدنی بیشتر ویروس‌ها بجز ویروس‌ها به‌جز ویروس هپاتیت و پولیوویروس را از بین می‌برد. هیپوکلریت‌ها و حلال‌های گلوتارآلدئید، تأثیرگذارترین و معمول‌ترین ضدعفونی‌کننده‌ها می‌باشند. واکنش فرمالیدهید با اسیدنوکلئیک قابلیت عفونت‌زایی ویروس را از بین می‌برد. ویروس‌ها کمترین تأثیر منفی را بر روی آنتی‌ژنیسیتی پروتئین‌ها دارند. بنابراین برای تهیه واکسن از آن‌ها استفاده میشود.»
کتاب «مروری مختصر بر ویروس‌شناسی» در 216 صفحه با شمارگان 50 نسخه به بهای 30 هزار تومان از سوی انتشارات نوربخش به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما