چندی پیش خبری در رسانهها به ویژه رسانههای تخصصی در زمینه محیطزیست مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانهای در اثر شیوع ویروس کرونا منتشر شد. این خبر زمانی رسانهای شد که عکسهای فضایی ناسا و سازمان فضایی اروپا در تصاویر و اندازهگیریهایشان کاهش بی سابقه پنج درصدی گازکربنیک را در جو زمین نشان میدادند.
بنا به گزارش سازمان هواشناسی جهانی در 24 مارس سال جاری میلادی که در سایت رسمی خود منتشر کرد، کنترل کرونا در جهان موجب کاهش فعالیتهای اقتصادی و افزایش کیفیت هوا در سرار دنیا شده است که این امر به کاهش گازهای گلخانهای بر میگردد اما این امر نمیتواند تاثیری در تغییر اقلیم داشته باشد و در شرایط فعلی باید به این موضوع اندیشید که چگونه بعد از رسیدن به سلامتی از بیماری، فعالیتهای از سر گرفته شده باعث انتشار دی اکسید کربن بیش از پیش نشود
هم چنین راب جکسون، رئیس پروژه جهانی کربن که نهاد نظارتی بر انتشار سالانه کربن در سراسر دنیاست، گفته است، تولید کربن در سال جاری میلادی کاهش زیادی داشته و ممکن است تا ۵ درصد نسبت به سال گذشته کمتر شود.
این استاد زمینشناسی دانشگاه استنفورد کالیفرنیا معتقد است، نه سقوط دیوار برلین، نه سقوط بلوک شرق و اتحاد جماهیر شوروی و نه بحرانهای گوناگون نفتی در دورههای مختلف، هیچکدام چنین تاثیری در کاهش تولید کربن نداشتهاند. این افت در تولید کربن از بعد از پایان جنگ جهانی دوم دیده نشده است.
واضح است که انتشار گازهای گلخانهای از زمانی به اوج خود رسید که کشورها شروع به صنعتی شدن کردند و موازات آن سوختهای فسیلی بیش از هر زمان دیگری مورد استفاده کارخانجات قرار گرفت؛ بنابراین به اعتقاد اغلب اقلیمشناسان اصلیترین عامل افزایش بیش از حد گازهای گلخانهای و گرمایش جهانی انسان فعالیتهای شبانهروزی آن است.
حال تصور کنید جهان این روزهای ما دورانی را تجربه میکند که دست کم در هشت دهه اخیر بیسابقه بوده است. خودروهایی که در خیابانها گذر نمیکنند، کارگران کارخانههایی که بیکار شدهاند و در نهایت انسانهایی که تنها در خانه به دور از آمد و شدهای همیشگی نوع دیگری از زندگی را تجربه میکنند؛ همانگونه که پیشتر هم اشاره شد، همه این موارد باعث شده تا مدتی از انتشار بی وقفه گازهای گلخانهای کاسته شود.
آیا این کاهش گازهای گلخانهای همیشگی است؟
اما پرسشی که در اینجا مطرح میشود آن است که این کاهش انتشار چقدر میتواند در روند تغییرات اقلیمی اثرگذار باشد؟ یا اینکه آیا میتوان ویروس کشورگشای کووید 19 را دوست طبیعت بنامیم؟
قاطعانهترین پاسخ به این پرسش خیر است؛ چراکه به اعتقاد بسیاری از اقلیمشناسان تاثیرپذیری اقلیم کره زمین در بازه زمانی طولانی صورت میگیرد. به عبارت روشنتر با کاهش انتشار یک ماهه یا بیشتر نمیتوان از تغییر اقلیم سخن گفت. اقلیم فرآیندی طولانی مدت است. مگر بروز گرمایش جهانی که ناشی از تغییرات اقلیمی بوده است با انتشار زیاد چند ماهه رخداده است که انتظار داشته باشیم با کاهش گازکربنیک در این دوران شرایط تغیر اقلیم به بهبودی رود؟
توضیحی از یک کتاب
برای تشریح بیشتر این موضوع به کتابی ارجاع میدهیم؛ کتاب «رد پای کربن در صنعت برق» نوشته فاطمه دلیر که سال گذشته روانه بازار نشر شده بود به این مهم اشاره دارد که در ازای تولید یک محصول میزانی از دی اکسید کربن در جو منتشر میشود بر اساس مدلی که در این پژوهش طراحی شد، میزان انتشار دی اکسیدکربن معادل را به ازای یک کیلووات ساعت انرژی که دست مصرفکننده نهایی میرسد محاسبه شد. در مدل ارائه شده شرایط نیروگاههای واقعی را سنجیده و صحت آن را نیز تایید شد. از این مدل به عنوان ابزاری برای مکانیابی این نیروگاهها بر اساس کمینه کردن ردپای کربن نیز میتوان بهره برد.
دلیر در کتاب «رد پای کربن در صنعت برق» به خوبی به این موضع اشاره میکند که دستیابی به اهداف بلند مدت توافقنامه پاریس نیازمند مقابله فوری و مصرانه با انتشار گازهای گلخانهای مرتبط با بخش انرژی است. در واقع کشورها به طور جمعی یا جداگانه نیازمند تعریف و پیادهسازی سیاستهایی برای شتاب دادن به دوره گذار به انرژیهای پاک هستند.
حرف آخر...
به طور قطع این میزان از کاهش انتشار که در شرایط فعلی جهان رخ داده است باعث خوشحالی دوستداران محیطزیست است و نباید نسبت به ان چندان هم بدبین بود احتمالهایی وجود دارد مبنی بر تغییر رفتار انسان در بعد از کرونا که برخی از آن به عنوان دوران پسا گرونایی یاد میکنند در واقع باید دید بشر برای ادامه فعالیتهایش چه تصمیمی میگیرد آیا همچنان به سان گذشته برای جبران خسارتهایش به تاخت و تاز در طبیعت میپردازد یا توانسته درسی از این شیوع همهگیر کرونا بگیرد و نسبت به طبیعت مهربانتر باشد ما باید به یاد داشته باشیم که شیوع کووید 19 ناشی از بی توجهی انسان به طبیعت بوده است.
رد پای کربن در صنعت برق در یک هزار نسخه با قیمت 25 هزار تومان از سوی انتشارات الیاس سال گذشته راهی بازار کتاب شد.
نظرات