خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، امیررضا اصنافی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناس دانشگاه شهید بهشتی با ارسال یادداشتی به ضرورت تسهیل دسترسی به اطلاعات در عصر حاضر و تاثیر اجرای سامانه‌های «حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بر روند کسب و دریافت اطلاعات پژوهش‌گران و مراجعان پرداخت.

متن یادداشت به شرح زیر است:
  «دسترسی سریع به اطلاعات دقیق، روزآمد و صحیح یکی از نیازهای اساسی انسان امروز محسوب نمی‌شود. انسانی که در جامعه اطلاعاتی زندگی می‌کند، تمام شئون زندگی‌اش بر مبنای اطلاعات و دسترسی به آن است. در حقیقت، اگر در دوران کنونی، اطلاعات مورد نیاز افراد به درستی گردش پیدا نکند، امکان تصمیم‌گیری مناسب در جهت فعالیت‌های شخصی و حرفه‌ای فراهم نیست.
 
این امر، محدود به دوران کرونا یا غیر کرونا هم نیست. یک نیاز اساسی است که باید تأمین شود. بنابراین با ظهور و شیوع ویروس کرونا در جهان، دسترسی فوری به اطلاعات صحیح و مرتبط اهمیت بیشتری پیدا کرده‌است. در این میان، با توجه به مراجعه کمتر افراد به صورت حضوری به کتابخانه‌ها به‌دلیل شرایط ویژه شیوع ویروس کرونا، نقش‌ها، رسالت‌ها و مأموریت‌های تازه‌ای برای انواع کتابخانه‌ها یعنی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، دانشگاهی، تخصصی، و عمومی پدید می‌آید و در حقیقت کتابداران و کتابخانه‌ها به‌نوعی در فعالیت‌های خود نوعی بازنگری اساسی انجام می‌دهند تا کاربران بتوانند در کمترین زمان ممکن به بیشترین اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
 
کتابخانه‌ها لازم است سازوکاری را تدارک ببینند تا گردش اطلاعات متوقف نشود و هر کاربری بتواند به نیازهای اطلاعاتی خود در زمینه‌های تخصصی یا سرگرمی دسترسی پیدا کند.
 
از آنجایی که کتابخانه‌ها ذاتاً اندام‌واره‌هایی پویا هستند، خود را با هر تغییری آماده می‌کنند و غالباً در مقابل تحولاتی که در دنیا رخ می‌دهد و موجب تغییرات در دسترسی به اطلاعات می‌شود، شگفت زده نمی‌شوند، بلکه معمولاً خود به استقبال تغییرات می‌روند و به جای اینکه منتظر بمانند تا کاربران نیازهای اطلاعاتی خود را مطرح کنند، خود به سراغ کاربران رفته و اطلاعات را به آن‌ها عرضه می کنند.
 
در این میان، ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی و سامانه‌های یکپارچه که دسترسی به منابع اطلاعاتی را برای کاربران تسهیل می‌کنند از جمله وظایف کتابخانه‌هاست که در این دوران می‌تواند کارگشای مخاطبان باشد. کاربران انتظار دارند که بدون سرگردانی در بلبلشو و سمساری فضای مجازی، بتوانند منابع اطلاعاتی خاص و مورد نیازشان را به راحتی بیابند.
 
به ویژه پژوهشگران و متخصصان که عمدتاً راه جستجوگری اطلاعات آن‌ها از گشتن در موتورهای کاوش عمومی و سرگردان شدن در میان میلیون‌ها پیشینه اطلاعاتی نمی گذرد. آنان تمایل دارند در سامانه‌های تخصصی و رسمی به جستجوی اطلاعات و منابع مورد نیاز خود بپردازند که ویژگی اصلی آن‌ها یکپارچگی باشد. در دوران کرونا کتابخانه‌های بسیاری تلاش کردند، علی‌رغم تعطیل یا نیمه تعطیل بودن خدمات حضوری کتابخانه‌ای، از امکانات و بسترهای فضای مجازی استفاده کنند.
 
استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای برگزاری جلسات نقد کتاب، ارائه خدمات مرجع، مباحث و گفتگوهای علمی و غیره، ارائه نرم‌افزارهای کاربردی تلفن همراه جهت دسترسی به محتوا، ایجاد کتاب‌های صوتی و نظایر آن‌ها از جمله خدماتی بوده‌است که کتابخانه‌های سراسر دنیا و به خصوص کشورمان انجام داده‌اند. به‌خصوص آن‌که کتابخانه ملی ایران به عنوان کتابخانه‌ای که رسالتش گردآوری آثار مربوط به کشور است و بسیاری از فعالیت‌های علمی آن الگوی سایر کتابخانه‌های کشور است، به‌تازگی سامانه‌هایی را جهت تسهیل دسترسی کاربران به اطلاعات مورد نیازشان رونمایی کرده است.
 
در مرحله اول باید بیان کرد که چنین حرکتی، یک حرکت ملی بر اساس تلاش متخصصان و حرفه‌مندان کتابدار و علم اطلاعات و دانش شناسی است که خلاء آن مدت‌ها احساس می‌شد و چه نیکو که کتابخانه ملی که متولی گردآوری، نگهداری و عرضه آثار مدون و مکتوب در کشور است، دست به چنین ابتکار عملی در این شرایط کرونایی بزند.
 
مسأله دیگر، یکپارچگی این سامانه‌هاست، یعنی جستجو در شبکه کتابخانه‌های کشور، شبکه مراکز اسناد کشور، فهرستگان نسخ و بانک نشریات ادواری برای کاربران فراهم است. پیام این محصول برای کاربران این است که دیگر نیازی نیست برای جستجو در کتابشناسی‌ها و نیز منابع اطلاعاتی که قصد دارند از آن‌ها برای پژوهش بهره بگیرند، دقایق طولانی در فضای وب سرگردان باشند و از طریق این سامانه می‌توانند به صورت جامع و یکپارچه منابع مورد نیاز خود را بازیابی کنند.
 
ضرورت دارد تا اساتید دانشگاه‌ها این پایگاه‌ها را به همکاران و نیز دانشجویان خود معرفی کنند تا بتوانند از آن‌ها بهره بگیرند؛ هر چند که ایجاد چنین سامانه‌ای درخور تقدیر است. به‌هرحال، با بررسی و نقد دقیق، تخصصی و عالمانه آن‌ها نقاط ضعف و قوتشان احصاء خواهد شد و به تکمیل و به‌سازی این سامانه‌ها یاری خواهد رساند.
 
به عنوان نمونه، می توان گزینه تورق به منظور یافتن تصادفی و خوشایند اطلاعات، گزینه مهمی است که می‌توان در نسخه‌های آینده این سامانه‌ها به آن توجه کرد. از آن‌جا که به نظر می‌رسد هنوز اطلاعات بسیاری وجود دارد که باید در این پایگاه‌ها ثبت شود که کاربران هنگام جستجو و بازیابی اطلاعاتی با پدیده فقدان یا نقص اطلاعات مواجه نشوند، این ضرورت وجود دارد که از سوی متولیان سامانه‌ها به صورت دوره‌ای محتوای آن پایش و به روز شود و نسبت به نمایه‌سازی به‌هنگام آن‌ها اقدام شود.
 
بنابراین، ضرورت دارد بخشی در سامانه‌ها ایجاد شود تا کاربران بتوانند مشکلات احتمالی خود را برای توسعه‌های بعدی سامانه‌ها مطرح کنند، به‌هرحال تا زمانی که حجم انبوه کاربران از این سامانه‌ها بهره نبرند، مزایا و مشکلات سامانه‌ها به دست نخواهد آمد. این اقدام، فتح بابی در جهت بهره‌گیری کاربران از منابع اطلاعاتی در دوران کرونایی و به نحوی بازنمون رسالت‌های جدید کتابخانه‌ها است که باید نسبت به ترویج و گسترش آن اهتمام ویژه ورزید.»