به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب « انفال درعصر غیبت» جدیدترین اثر میان رشته ای فقه و اقتصاد آیت الله دکتر حسینعلی سعدی ریاست محترم دانشگاه امام صادق(ع) است که توسط نشر این دانشگاه منتشر شده و در بازار نشر دانشگاهی در دسترس علاقه مندان قرار دارد. تبیین و تعیین سیاست‌های شرعی در حوزه مصرف انفال و ثروت‌های عمومی، دغدغه جدی تألیف این اثر بدیع و کارامد بوده است.

از جمله عوامل مهم در پیشرفت اقتصادی جامعه، ثروت های عمومی جامعه است. این ثروت های عمومی یکی از مهم ترین منابع مالی حکومت اسلامی است که از آن در فقه اسلامی تعبیر به انفال می شود.

شناسایی مصادیق این انفال، کارکرد و چگونگی مصرف آن، در پیشرفت اقتصادی جامعه اسلامی نقش به سزایی دارد. تبیین چیستی انفال مرتبط با منابع درامدی است و وضوح منابع درآمدی کارایی نظام اقتصادی را به دنبال خواهد داشت.

طرح مسئله انفال از قدمتی به اندازه وحی اسلامی برخوردار است و از مسائل مطرح در صدر حكومت اسلامی است. به تبع طرح آن در وحی الهی باعث شده که مفسران و حاكمان و فقیهان به بحث درباره آن پرداخته‌اند و در روایات اسلامی نیز به گونه‌ای وسیع بدان اشاره شده است. به طور خاص از جهت فقهی، فقیهان متعددی به بحث در مورد انفال و ابعاد مختلف آن پرداخته‌اند که در این كتاب به مباحث آنها پرداخته و استناد شده است، لکن كثرت مباحث فقهی این بزرگواران به علت دوری فقیهان از عرصه حكومت، پاسخگوی سؤال‌های عصر ما نیست و زوایای پنهان بحث نیازمند تحقیق و تدقیق جدی و جدیدی است كه نگارنده در این پژوهش به دنبال انجام آن بوده است. 

از سوی دیگر در حوزه فقه اقتصادی در شرایط موجود کشور حداقل با دو مسئله مواجه هستیم. یکی نامشخص بودن مصادیق انفال و دیگری نامشخص بودن ضوابط و ملاک های مصرف آن است که متأثر از تعیین وضعیت مالکیت انفال است. عدم وضوح مبانی در این حوزه، یک مسئله جدی در اقتصاد کنونی است. تبیین و تعیین سیاست‌های شرعی در حوزه مصرف انفال و ثروت‌های عمومی، دغدغه جدی همه پژوهشگران اقتصاد اسلامی است كه حل بسیاری از معضلات ذیل اصل 44 قانون اساسی نیز مرهون آن است. با ابلاغ سیاست‌های اصل 44، تدوین استراتژی و راهبرد در حوزه مصرف و هزینه ثروت‌های عمومی، بسیار لازم و ضروری است كه این پژوهش در این مسیر گام برداشته است.

کتاب حاضر در چهار فصل تنظیم و سامان یافته است. نویسنده در فصل نخست، با نگاهی تاریخی به تعریف انفال در ادوار مختلف فقه امامیه و نیز مباحث تفسیری موجود، به این نكته می پردازد كه تعریف منضبط و جامعی نسبت به انفال صورت نپذیرفته است. در واقع فقیهان امامیه از ابتدای دوره اجتهاد تا دوران معاصر به ذكر مصادیق انفال بسنده نموده و تعریفی كه ناظر به ملاک باشد ارائه نكرده‌اند. در اين فصل با بیان اشكالات وارد بر تعریف ناظر به ملاك، به اثبات آن پرداخته‌ شده که در نهایت، پژوهش گسترده و طاقت‌فرسا در این زمینه، منجر به تولید نظریه جدیدی در حوزه چیستی انفال شد.

در فصل دوم به بررسی ماهیت و انواع مالكیت در فقه پرداخته شده است. نخست بحث تفصیلی نسبت به ماهیت مالكیت انجام گرفته است. نگارنده این اثر، با بررسی اقوال فقیهان به خصوص فقیهان دوره متأخر به این نتیجه رسیده است كه خلط مباحث اعتباری و حقیقی در این حوزه منشأ بروز انظار متفاوت شده است. در بخش دوم این فصل نخست آراء و ادله فقیهان مبنی بر وجود سه مالكیت خصوصی و عمومی و دولتی، به تفصیل مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و با استمداد از متون روایی و تاریخی به خصوص سیره حكومتی معصومان(علیهم السلام) به این بحث پرداخته شده است.

نگارنده در فصل سوم به بررسی تحلیل و اباحه انفال در عصر غیبت پرداخته است. وی، ضمن آنكه معنای صحیح و درستی از مسئله غیبت ارائه کرده كه بر اساس آن، دوران حكومت اسلامی را از عصر غیبت، مستثنی دانسته‌ و با ارائه یک تقسیم‌بندی ابتكاری، روایات تحلیل را از انظار مختلف بررسی كرده‌ است.

در فصل چهارم به بررسی راه های كشف ضابطه مصرف انفال می پردازد که عبارتند از کشف ضوابط از طریق دلالت روایات این حوزه، کشف ضوابط از طریق اسناد بالادستی تحت عنوان تبیین مکتب اقتصادی اسلام و بیان مبانی، اصول و اهداف آن و بیان راهبرد اقتصادی دولت اسلامی متناسب با مقتضیات زمان و مکان. نتیجه اینکه در عصر استقرار نظام اسلامی، تصرف در انفال، بدون اذن حكومت مجاز نیست. در حوزه مصرف نیز باید شیوه‌ها و ضوابط عقلایی البته در راستای تحقق اهداف اجرایی شدن سیاست‌های شرعی، با نظارت ولی جامعه، صورت پذیرد. بر این اساس تدوین راهبرد در حوزه مصرف انفال و ثروت‌های عمومی در جامعه اسلامی متفاوت با دیگر جوامع خواهد شد بدین معنا كه اهداف و سیاست‌های اقتصادی جامعه دینی متفاوت با جامعه غیراسلامی است و بر همین مبنا «جامعه هدف» و یا «وضعیت مطلوب» آن دو متفاوت است.

کتاب «انفال در عصر غیبت» اثر آیت الله دکتر حسینعلی سعدی پژوهشی است که رساله دکتری نگارنده است. این کتاب در 188صفحه توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شده و با قیمت 28 هزارتومان، در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. این اثر و سایر آثار نشر دانشگاه امام صادق را می توانید از سایت ketabesadiq.ir تهیه نمایید