به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، نهمین همایش «بحران و برون رفت؛ چالش‌های امروز کتاب کودک و نوجوان» با موضوع پرورش استعداد کودکان با انتخاب کتاب‌های مناسب سه‌شنبه‌(اول تیرماه) با حضور حسین علیان، پژوهشگر حوزه استعدادسنجی و استعدادپروری و محقق این حوزه و احمدرضا آذربایجانی در صفحه مجازی انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان برگزار شد.
 
علیان با اشاره به اهمیت نقش کتاب در استعدادپروری کودکان گفت: قبل از هر چیز باید تعریفی از استعداد داشته باشیم و بدانیم که استعداد‌یابی، استعدادپروری و استعدادسالاری سه مرحله آن هستند یعنی در ابتدا باید استعداد را کشف کنیم، بعد آن را رشد بدهیم و در ادامه از آن استفاده کنیم.
 
وی با بیان اینکه کتاب به‌عنوان یک ریزمغذی مهم می‌تواند نقش موثری در پرورش استعدادها داشته باشد، افزود: باید متناسب با استعداد و ویژگی‌های هر فرد، کتابی در اختیار او قرار داد؛ به‌عنوان مثال گاهی قرار است که یکسری ویژگی مثبت به هوش استعداد او اضافه کنیم، یا یکسری نکات منفی را از او بگیریم و به همین نسبت کتاب‌های مختلف در اختیار او قرار دهیم.
 
علیان ادامه داد: امروز در ساختارهای مهم جهان، افراد را به سمت هوشمندی‌های خاص هدایت می‌کنند؛ اما مواردی مثل «هوش اخلاقی» و «هوش معنوی» مغفول مانده است. در کتاب‌ کودکان ژاپن همواره در کنار یک بحث علمی، یک بحث اخلاقی و در کنار همه مسائل علمی، فضلیت‌ها و رذیلت‌های اخلاقی هم بیان می‌شود تا کودک نکات اخلاقی را هم بداند.
 
وی با بیان اینکه کتاب می‌تواند بسیاری از خلاءها را پُر کند، گفت: استعدادپروری صرفا به معنی رسیدن به بهترین شدن نیست بلکه رسیدن به تعالی است؛ به‌عنوان مثال فرد در عین حال که یک ریاضی‌دان است باید برای جامعه‌اش هم مفید باشد و به نظرم کتاب می‌تواند در این زمینه نقش مهمی ایفا کند.
 
علیان با طرح این موضوع که در این زمینه برای کتابخوانی باید حد و مرزهایی تعیین شود، تاکید کرد: مهم این است که افراد با توجه به گروه سنی خود چه کتاب‌هایی را بخوانند یا این کتاب‌ها را چه زمانی بخوانند، آن‌ها را به‌صورت فردی یا گروهی بخوانند یا اینکه کتاب‌های تصویری بخوانند یا صوتی؟
 
وی یادآور شد: در ایران همیشه گفته‌ایم کتاب بخوانیم اما هیچ‌وقت نگفته‌ایم چطور بخوانیم؟! زیرا در این میان بحث مغفول «یادگیری برای یادگیری» است؛ به این معنا که یاد بگیریم که چطور یاد بگیریم مثل مبحث فکر کردن که اهمیت دارد والدین با این موضوع آشنا باشند.
 
علیان با بیان اینکه خانواده‌ها گاهی حجم زیادی از یک کتاب را به فرزند خود برای مطالعه می‌دهند، عنوان کرد: این حجم کتاب، بیش از اینکه موجب استعدادپروری شود، به‌دلیل دریافت مفاهیم و مسائل مختلف، کودک دچار انباشتگی ذهنی و استعدادسوزی می‌شود؛ در نتیجه نمی‌تواند همه موضوعات را بیاموزد و اشفتگی دهنی بروز پیدا می‌کند. 
 
وی در ادامه صحبت‌های خود بر تاثیر منفی محتوای نامناسب کتاب بر نوجوانان و کودکان توضیح داد: کتابخوانی اگر براساس یک جریان مشخص نباشد گاهی موجب می‌شود بروز آسیب‌های زیادی خواهد شد؛ زیرا ممکن است محتوای آن اصلا مناسب بچه‌ها نباشد و الدین باید به این نکته دقت کنند. 
 
استعدادسوزی با برخی کتاب‌ها
بخش دیگر این نشست به اهمیت کتاب در پرورش استعداد اختصاص داشت. علیان در این زمینه گفت: همان‌طور که گفته شد برخی کتاب‌ها می‌توانند زمینه‌ساز استعدادسوزی شوند، چراکه گاهی نگاه والدین در خرید کتاب، فانتزی و براساس توجه به ظواهر بصری و جلد کتاب است در حالی‌که امروز در دنیا این نگاه وجود ندارد.
 
وی ادامه داد: شاهدیم گاهی برخی مباحث علمی و آموزشی با محتوای ضعیف، اما با ظاهر قشنگ ارائه می‌شود در حالی‌که یک کتاب علاوه بر طرح جلد زیبا، باید محتوای مناسبی هم داشته باشد.
 
علیان با بیان اینکه امروزه آموزش فست‌فودی زیاد شده و این موجب می‌شود نگاه مردم در طولانی مدت به آموزش نگاه ضعیفی شود، عنوان کرد: کتاب‌ها باید براساس نیاز انتخاب شوند و در این میان پدر و مادر باید کتابخوان باشند و به محتوای کتاب‌ها آگاهی داشته باشند. زمانی که کودک حتی یک جلد کتاب هم دست والدین خود ندیده است نمی‌توان انتظار داشت که کودک کتابخوان باشد.     
 
وی همچنین با اشاره به پدیده «کتاب‌زدگی» در جامعه گفت: الان برخی فکر می‌کنند هر مطلبی در کتاب‌ها منتشر شده صحیح است در حالی‌که این‌گونه نیست و باید بر محتوای کتاب‌ها دقت شود. آمار نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، بیشترین کتاب‌های فروخته شده در حوزه طالع‌بینی و آشپزی است و این برای جامعه و مردم اصلا خوب نیست. 
 
علیان تاکید کرد: پدیده «کتاب‌زدگی» باید بررسی شود، گاهی دیده می‌شود، فقط خریدن کتاب برای خانواده‌ها مهم است و به محتوا توجه زیادی نمی‌شود در حالی‌که نباید این‌گونه باشد به‌ویژه اینکه رویکرد تحولی در جامعه داریم اما به دنبال پیشرفت نیستیم.  
  
اهمیت آموزش‌های بنیادین در کودکی
این کارشناس و پژوهشگر حوزه استعدادپروری در ادامه با اشاره به اهمیت انتخاب کتاب برای کودکان گفت: انتخاب کتاب برای کودکان هشت تا 11 سال اهمیت ویژه‌ای دارد و کارشناسان و و پژوهشگران نیز تاکید دارند، اگر در این سن یک‌سری مفاهیم را نهادینه نکنیم، در آینده همیشه مشکل خواهیم داشت؛ در حالی‌که برای مخاطبان گروه سنی مهم، با کمبود کتاب و عناوین مواجه هستیم. دایره پرورش استعداد کودکان باید گسترده‌تر شود. 
 
علیان همچنین با طرح این موضوع که در انتخاب کتاب «منطقه طلایی» داریم، عنوان کرد: انتخاب کتاب باید در بردارنده استعداد، علائق  و ارزش فرد باشد و اگر بر اساس این سه مبنا جلو برویم در منطقه طلایی هستیم و انتخاب‌های حکیمانه‌ای خواهیم داشت، اما اغلب مردم به سراغ کتاب های دم دستی و راحت یا حتی جذاب‌تر می‌روند و انتخاب‌های آن‌ها خیلی مبنای مشخصی ندارد. 
   
این کارشناس استعداد‌یابی بر لزوم آموزش اهدای کتاب به کودکان افزود: باید از کودکی به کودکان خود بیاموزیم که بعد از مطالعه کتاب آن را برای دیگران هم بیان کنند و یا به کتابخانه یا شخص دیگری هدیه بدهند در حالی‌که چنین نگاهی در جامعه وجود ندارد و افراد عادت کرده‌اند بعد از مطالعه کتاب ها را در قفسه کتابخوانی خود حبس کنند.  
 
وی تاکید کرد: این کار در آن‌ها نهادینه می‌شود و حتی تا بزرگسالی فرد هم ادامه دارد به طوری که فرد الان استاد دانشگاه است و فکر می‌کند همچنان باید کتاب هایش را حفظ کند در حالی که ما باید اندیشه افراد را قوی کنیم و اگر این کار را  کردیم کار مهمی انجام داده‌ایم.

علیان با بیان اینکه والدین در انتخاب کتاب باید دقت کنند در حالی‌که نسبت به این موضوع آگاهی ندارند، گفت: غیر از خرید کتاب، نوع مطالعه آن همچنین استفاده از مطالب در زندگی اهمیت دارد اما در بحث فرزندپروری جای کتاب و اهمیت آن برای والدین خالی است و در این دوره ها فقط روش‌های فرزندپروری بیان می‌کنند و خانواده‌ها برای انتخاب و خرید کتاب مناسب ناآگاه هستند. 
   
وی درباره چگونگی ارزشیابی استعدادها در کتاب‌ها افزود: از انتخاب و علاقه بچه‌ها به کتابی می‌توان استعدداد آن‌ها را شناسایی کرد؛ وقتی کودک کتابی را انتخاب کرد می‌توانیم متوجه شویم که به چه موضوعی علاقه دارند یا درباره چه حوزه‌ای استعداد دارند.   
 
علیان ادامه داد: برخی والدین رویکرد تحمیلی در خرید کتاب دارند و کتاب مورد علاقه کودک را نمی گیرند اما نباید اینگونه باشد و رویکرد تحمیلی باید برداشته شود و والدین باید درباره چرایی نخریدن کتاب را به فرزند خود توضیح بدهند تا او اقناع شود.
 
وی همچنین با اشاره به اهمیت بحث کتابخوانی متناسب با روحیات و خلقیات و استعدادهای کودکان کتاب تاکید کرد: والدین باید به تناسب ویژگی های اخلاقی فرزندانشان کتاب در اختیار آنها قرار دهد، بعضی ها دوست دارند صبح کتاب بخوانند برخی دیگر دوست دارند شب کتاب بخوانند و والدین باید به همه این موارد آگاه باشند و براساس آن برنامه‌ریزی کنند زیرا به پرورش استعداد کودکان کمک می‌کند.
 
به گفته علیان، این تحمیل گاهی اعتماد به نفس کودکان را از بین می‌برد زیرا گاهی کودک وقتی به سراغ کتابی می رود نگاه می کند هم سن و سال هایش به سراغ چه کتابی می رود در حالی‌که نباید اینگونه باشد و باید بر اساس علائق خود کتاب انتخاب کنند.