به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کردستان، مراسم رونمایی از نسخه کامل و جدید، تاریخ اردلان تالیف مستوره اردلان با حضور جمع زیادی از علاقه‌مندان و فرهنگ‌دوستان در عمارت خسروآباد سنندج شامگاه گذشته با حضور چهره‌های شناخته شده حوزه‌های مختلف هنری و ورزشی چون هادی ضیاءالدینی، بیژن ذوالفقار نسب، سیمین چایچی، ماجد مردوخ روحانی، تعدادی از مسئولان و علاقه‌مندان به حوزه فرهنگ و هنر در سنندج رونمایی شد.

کتاب تاریخ اردلان تالیف مستوره اردلان که چاپ نخست آن به بیش از 170 سال پیش برمی‌گردد با چاپ و ویرایش جدید و ویراستاری جمال احمدی آیین یکی از پژوهشگران کردستانی منتشر شد.

ویراستار کتاب تاریخ اردلان در ابتدای این مراسم با بیان اینکه نسخه خطی از تاریخ اردلان سال 1328 توسط ناصر آزادپور چاپ شد، اظهار کرد: این نسخه علاوه بر نایاب بودن دارای نواقصی هم بود که سال 1384 اقدام به چاپ نسخه دیگری از این کتاب کردم که وقایع موجود در آن تا سال 1250 شرح داده شده بود.
 
جمال احمدی آیین ادامه داد: با همراهی و پشتیبانی منصور اردلان یکی از نوادگان خسروخان اردلان اقدام به تهیه و ویراستاری نسخه کامل‌تری از این کتاب کردم و در مقدمه آن به بیان بسیاری از مسائل پرداختم.
 
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار کردستان نیز در ادامه این مراسم مستوره اردلان، را کم نظیرترین زن تاریخ ایران و کردستان نامید و اظهار کرد: رونمایی از کتاب تاریخ اردلان، مایه افتخار و خوشحالی است.

محمدابراهیم زارعی، از «نشر فرهنگ» که علیرغم همه مشکلات و تنگناهای اقتصادی، عرصه کتاب را رها نکرده و برای چاپ کتاب «تاریخ اردلان» سرمایه‌گذاری کردند، قدردانی کرد و گفت: به عنوان یک باستان‌شناس معتقدم مطالعه این کتاب به شناخت بیشتر و بهتر کردستان از لحاظ تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منتهی می‌شود.

وی با اذعان به اینکه مستوره اردلان بسیار دقیق اقدام به تاریخ‌نگاری کردستان کرده، افزود: در آن دوره (دوره قاجار) دربار اردلان به حدی پیشرفته بود و فضای بازی برای رشد بانوان داشت که بانویی هم چون مستوره اردلان با هوش و ذکاوت خود توانست به نگارش تاریخ و سرودن شعر بپردازد.

معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استاندار کردستان در ادامه اظهار داشت: انجمن مفاخر ملی هم اقدام به انتشار کتابی شامل مجموعه مقالات مربوط به مفاخر و شخصیت‌های برجسته کُرد از جمله مستوره اردلان کرده است.
 
کتاب تاریخ اردلان آیین تمام نمای تاریخ کُردها است
 
پژوهشگر و نویسنده کردستانی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه کتاب، انسان‌ها را از خرافات و خودکم بینی و در بنده افراد دیگر نجات می‌دهد، بیان کرد: یکی از مهمترین شاخص‌های رشد و توسعه هر جامعه‌ای سرانه مطالعه مردم است که هنوز این میزان سرانه در جامعه ما بسیار پایین است.
 
ماجد مردوخ روحانی یکی از نیازهای ضروری افراد در هر جامعه و ملتی را آگاهی و اطلاع از تاریخ و ادبیات دانست و ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم هر کُرد زبانی برای اطلاع از تاریخ خود کتاب‌های کُرد و کردستان در هزاره‌‎های ماقبل تاریخ و تاریخ اردلان را مطالعه کند.

وی با اشاره به اینکه کتاب تاریخ اردلان درحقیقت آیین تمام نمای تاریخ کُردها است، یادآور شد: این کتاب مملو از وقایعی است که سرشار از درس و عبرت است.
 
وی اظهار داشت: 200 سال پیش مستوره اردلان با آگاهی از توان و استعداد و ارزش‌هایش اقدام ارزشمند و ماندگاری را انجام داد و می‌طلبد امروز هم بانوان ما علی رغم همه تبعیض‌های جنسیتی که وجود دارد باخودباوری و الگو گرفتن از زنانی هم چون مستوره استعدادهای خود را به منصه ظهور برسانند.
 
یکی از بانوان سنندجی که  در خصوص مستوره اردلان تحقیقاتی انجام داده است نیز در این مراسم با اشاره به اینکه تاریخ‌نگاری یکی از شاخص‌های بارز هر تمدنی است، گفت: وجود هر ملتی وابسته به مکتوب کردن تاریخ آن است و این ضرورت را مستوره اردلان به خوبی احساس کرد.
 
مستوره درخشی اظهار کرد: مستوره اردلان هم شاعر و هم ادیب بود و تاریخ را هم شاعرانه و ادیبانه نوشت و همین باعث شده متن کتاب او خشک و خسته‌کننده نباشد بلکه دارای متنی شاعرانه و ادیبانه باشد.
 
وی افزود: مستوره اردلان در لابه‌لای ذکر رویدادهای تاریخی از شعرهای خود و شاعران بزرگی هم چون فردوسی، جامی، سعدی و چند شاعر دیگر  استفاده کرده است.

احمد اردلان هم در این مراسم پیام منصور اردلان یکی از پشتیبانان و حامیان چاپ این نسخه از کتاب تاریخ اردلان که به دلیل کهولت سن و بیماری نتوانست در برنامه حضور پیدا کند را قرائت کرد.
 
در پایان این مراسم نیز با حضور چهره‌های شاخص فرهنگی، ادبی، هنری، ورزشی و چند تن از خاندان اردلان کتاب تاریخ اردلان رونمایی شد.
 


اردلان‌ها خاندانی بودند که زمانی حوزه وسیعی از مناطق کردنشین توسط آن‌ها اداره می‌شد و تاریخی به بلندای تاریخ قوم کُرد دارند و از همین رو کتاب‌های بسیاری در خصوص تاریخچه این خاندان به چاپ رسیده که آخرین و کامل ترین نسخ آن با عنوان تاریخ اردلان رونمایی شد.

مستوره اردلان یا ماه ‌شرف ‌خانم از اعضای خانواده‌ قادری ‌های سنندج است، این خانواده بر اثر آشوب‌های مذهبی دوران شاه‌ سلطان حسین صفوی در سال ۱۱۲۰ قمری، از درگزین همدان به سنندج مهاجرت کردند و در اندک مدتی در ردیف نزدیکان حکومت اردلان قرار گرفته و از خانواده‌های اشراف و قدرتمند کردستان به شمار آمدند.
 
مستوره دختر ابوالحسن ‌بیگ و نوه‌ محمد آقای ناظر است، ملک ‌نسا خانم، مادر مستوره از خانواده‌ وزیری‌های سنندج است که ‌آنان نیز از اشراف و قدرتمندان کردستان عصر خود بوده‌اند.
 
درباره تاریخ تولد این شاعره اختلاف نظر وجود دارد اما به استناد گفته‌ پسر عمویش که مرگ او را در ۴۴ سالگی عنوان کرده به یقین می‌توان گفت مستوره اردلان در سال ۱۲۲۰ ه ق مصادف با ۱۱۸۴ شمسی و ۱۸۰۵ میلادی متولد شده است.
 
 برابر نوشته‌ میرزا عبدالله رونق که عموی مستوره است، مرگ او در تاریخ اول محرم سال ۱۲۶۴ مصادف با پنجشنبه ۱۸ آذر ۱۲۲۶ شمسی و ۹ دسامبر ۱۸۴۷ میلادی در سلیمانیه اقلیم کردستان عراق اتفاق افتاده است.