لازم به ذکر است، مطالب اين كتاب در مورد مسايل تاريخى، جامعه‌شناختى و سياسى پزشكى در سه بخش است. در بخش پزشكى و تاريخ به وضعيت پزشكى و داروسازى از آغاز تاريخ تا زمان حاضر پرداخته و شخصيت‌هاى برجسته پزشكى ايران را معرفى مى‌كند. همچنین در بخش پزشكى و سياست به مسايل اخلاقى پزشكى و تاثير تصميم‌گيرى‌هاى سياسى بر پزشكى مى‌پردازد. استفاده از پزشكان براى شكنجه و آزمايش سيفليس بر روى سياه‌پوستان آمريكا، و استفاده يا منع محصولات فراريخته در كشورها ازجمله اين مسايل است.
در بخش پزشكى و اجتماع به روش‌هاى شبه‌پزشكى و بى‌فايده پرداخته و شيوه‌هايى براى تطابق عادات فرهنگى با مسايل پزشكى در اجتماع و استفاده بهينه از شيوه‌هاى پزشكى با درنظرگرفتن عادات فرهنگى و عقايد دينى مى‌پردازد.
محمدرضا توکلی صابری، عضو هیات علمی دانشگاه ماساچوست و کانزاس و پژوهشگر تاریخ پزشکی و نویسنده کتاب «شهد و شوكران» در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره تاثیر شرایط سیاسی و اجتماعی بر پزشکی گفت: همواره شرایط سیاسی و اجتماعی تاثير زيادى داشته است. در زمان خلفاى عباسى با ترجمه كتاب‌هاى پزشكى يونانى مسلمانان و از جمله ايرانيان با اين طب آشنا شدند. پزشكان برجسته ايرانى مانند رازى و ابن سينا طب يونانى را توسعه داده و آن را در كشورهاى اسلامى رواج دادند. هم‌اكنون هم پس از انقلاب باز اين طب تاريخى يونانى -كه پوشش ايرانى و اسلامى گرفته است- بعضاً توسط دولت ترويج مى‌شود.
توکلی صابری درباره ماهیت وجودی طب اسلامی گفت: به‌طور مختصرى به طب سنتى و اسلامى در فصل طب سنتى و زالوى طبى پرداخته‌ام. بايد بگويم كه طب اسلامى -بدین معنا- نه وجود داشته، نه وجود دارد و نه به وجود خواهد آمد.
بزرگترين پزشكان سنتى ما يعنى رازى و ابن سينا هيچ‌گاه طب خود را اسلامى نام گذارى نكردند. آنها از اطبای يونانى مانند بقراط و جالينوس نقل می‌كردند. روش درمان آنها هم مانند يونانيان و هنديان بود و مسايل دينى و ماورای طبيعى را وارد موضوع پزشكى نكردند. با آنكه در مورد مسايل دينى، فلسفی و عرفانی كتاب نوشتند؛ ولى اين موضوعات را جدا از پزشكى نگه داشتند.
توکلی صابری با اشاره به مهم‌ترین پزشکی نوین با طب باستان و طب سنتی گفت: مهمترين تفاوت پزشكى نوين با طب باستان، يا طب سنتى، يا طب ايرانى، يا طب اسلامى اين است كه طب نوين بر مبناى مدارک و شواهدى استوار است كه بر اثر تجربه به دست آمده و اين تجربه فردى پزشكى نيست، بلكه تجربه گروهى مراكز تحقيقاتى سراسر جهان و در طى چندين قرن است. علاوه بر آن تكرارپذير است. يعنى تئورى‌ها و نظريه‌ها و روش‌هايش را هركسى مى‌تواند در هرجاى جهان بدون توجه به فلسفه، ايدئولوژى، سياست و دين خودش انجام دهد و نتايجش را ببيند. در حالى كه در مور طب هاى ديگر اين چنين نيست.
وی در تشریح این نکته که «اگر علم پزشکی خلاف اخلاق باشد، به‌سان شوکران است» و نیز در توضیح روند پزشکی مرگ آور، گفت: اولين قانون پزشكى كه بقراط آن را ارائه داد، اين است: «آسيب نرسانيد». موارد خلاف اخلاق پزشكى -كه باعث شرمسارى جهان پزشكى است- مواردى است كه پزشكان به‌طور داوطلبانه يا به‌طور اجبارى با حكومت‌هاى جابر همكارى كرده و در شكنجه زندانيان و گرفتن اعتراف شركت داشته‌اند. در شيلى زمان آلنده یا در آلمان زمان هيتلر، پزشكان همچون شكنجه‌گران عمل كرده‌اند. در حدود صد سال پيش از اين، پزشكان در آمريكا در يک برنامه تحقيقاتى عامل سيفليس را به افراد سالم تزريق مى‌كردند و يا افراد مبتلا به سيفليس را با داروها درمان نمى‌كردند تا بر روى سيفليس مطالعه كنند؛ و اشخاص شركت‌كننده در اين برنامه تحقيقاتى از اين موضوع اطلاع نداشتند و بسيارى از آنها در اثر سيفليس مردند و يا آن را به خانواده‌هايشان انتقال دادند. اين پزشكى مرگ‌آور است.
برگی از کتاب
مولف در ديباچه كتاب مى نويسد: «اين كتاب مجموعه مقالاتى است بعضى از آنها در نشريه هاى پزشكى و اجتماعى در ايران و آمريكا منتشر شده است. بعضى مقالات نيز براى اولين بار منتشر مى شوند. محتواى اين مقالات در مورد مسايل تاريخى، جامعه شناختى، و سياسى پزشكى و داروسازى است.
پزشكى با جان و روان انسان‌ها سروكار دارد و در خلأ كار نمى كند؛ به اين جهت تاريخ، اجتماع و سياست بر آن تاثير مى‌گذارند و نيز پزشكى به همه اينها تاثير مى‌گذارد».
گفتنی است کتاب «شهد شوکران» از سوی انتشارات ميرماه راهی بازار کتاب شده است.
نظر شما