محمد نوری، مدیر دفتر فرهنگ معلولین ضمن تشکر از کارشناسان مکتا، گفت: در حال حاضر بحث کتابخانه‌های معلولیتی در بستری مناسب قرار گرفته است و امید به آینده‌ای روشن در این زمینه داریم. کشورها به این نتیجه رسیدند که تنها معادن و ذخایر مالی باعث ارتقاء کشور نمی‌شود و این کتاب و بحث فرهنگی است که باعث پیشرفت یک کشور می‌شود.
وی ادامه داد: طبق آمار منتشر شده حدود 10 درصد افراد جامعه به نوعی دارای معلولیت هستند و متأسفانه نهادهای دولتی و متولی این قشر، مباحث فرهنگی را جزو وظایف خود نمی‌دانند و بار این کار روی دوش نهادهای غیر دولتی و NGOها هست.
نوری ادامه داد: نیاز انجام کارهای پژوهشی، داشتن ساختاری منسجم است و باید خط‌مشی این کار را مشخص کنیم. برای همین نیاز به برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت دارد و باید بدانیم به کجا می‌خواهیم برسیم. باید نیازسنجی از آمار معلولین، کتب و کتابخانه‌ها انجام شود. مسئولیت‌های هر مرکز مشخص شود تا کار سریع‌تر پیش رود.
مدیر دفتر فرهنگ معلولین تصریح کرد: لزوم وجود آثار فرهنگی برای همه اقشار معلولین احساس می‌شود. ما چگونه می‌توانیم این آمار را توسعه دهیم. روش توسعه چگونه باشد که در 5 یا 10 سال بعد به هدف مورد نظر برسیم.
وی گفت: اصولاً از توانبخشی به عنوان عاملی برای پیشرفت و استقلال یک فرد معلول ذکر می‌شود. توانبخشی انواع مختلفی دارد از جمله: حرفه‌ای، پایه (مثل آموزش جهت‌یابی در نابینایان و آموزش زبان اشاره به ناشنوایان)، پزشکی (تأمین نیازهای درمانی)، دانش و سوادآموزی.
نوری یادآور شد: من در کتاب‌های توانبخشی ندیدم که به کتاب و کتابخوانی اشاره‌ای به عنوان نوعی از توانبخشی معلولین شده باشد. متأسفانه برای گسترش کتابخانه‌ها خیریه‌های ویژه معلولان در این زمینه تاکنون کاری انجام نداده‌اند و از طرفی نداشتن انتشارات‌های تخصصی در زمینه معلولینباعث شده که نتوانیم کتاب و کتابخوانی معلولین را گسترش دهیم.
وی در پایان درباره نقش ناشران گفت: ناشران همسو در کتابخانه‌ها وجود ندارد. ناشران محدودی در زمینه معلولین فعالیت دارند ولی مشکلات در این زمینه بسیار است از جمله نبود بودجه، تشکلی واحد، نهادهای حمایتگر و غیره.
عبدلی کتابدار بخش نابینایان کتابخانه آیت‌الله خامنه‌ای و مسئول واحد تولید کتاب بریل ادراه کل نهاد کتابخانه‌های عمومی در ابتدا از کودکی خود شروع کرد و گفت: در دوران تحصیل من شرایط گونه‌ای بود که ما در نیمه دوم سال کتاب‌ها را دریافت می‌کردیم. مجبور بودیم خودمان کتاب‌ها را بنویسم تا به دستمان برسد. در زمینه دانشجویان، برای نابینایان منابع محدود است و بیشتر از کتاب گویا استفاده می‌کنند و تا الآن زیر 18 هزار عنوان کتاب گویا شده و زیر 8 هزار عنوان کتاب بریل شده است.
.jpg)
وی افزود: در بخش سخت‌افزاری نابینایان که ما در کتابخانه آیت‌الله خامنه‌ای داریم و به نابینایان خدمات می‌دهد امکاناتی از جمله کامپیوتر، چاپگرها، استودیوی ضبط کتاب، برجسته‌نگار و بخش کودک و نوجوان موجود است. در بخش نابینایان ما نزدیک به سه هزار عنوان کتاب بریل و نزدیک به 13 هزار کتاب گویا داریم. حدود 2200 نفر دارای آسیب بینایی در قم داریم و در کل کشور حدود 100 هزار نفر نابینای مطلق داریم.
کتابدار بخش نابینایان کتابخانه آیت‌الله خامنه‌ای بیان کرد: در بحث تولید کتاب بریل به دلیل مسائل بودجه‌ای و هزینه‌های بالا فعلاً تولید نداریم. در زمینه کتاب گویا هزینه‌ها کمتر است و دسترس‌پذیری راحت‌تر است. راه‌اندازی کتابخانه نیاز به هزینه‌های زیاد ندارد و برای شروع یک عدد هارد دیسک، کامپیوتر، اینترنت و لوح و قلم کافی است. نرم‌افزارهای گویا دسترس پذیری افراد نابینا را به آثار صوتی و دیجیتال را آسان کرده است.
وی در پایان سخنانش گفت: گروهی در نهاد کتابخانه‌های کشور داریم با عنوان نوای کتاب که با ایمیل کتاب‌های جدیدی که چاپ شده به یکدیگر اطلاع می‌دهیم. همچنین کتابخانه ولیعصر اصفهان به عنوان کتابخانه مادر در زمینه کتب گویا است و به نوعی گنجینه کتب است و در آنجا جمع آوری می‌شود و به دست بخش نابینایان کتابخانه‌های دیگر در کشور می‌رسد. به نظرم اگر پایگاهی ایجاد شود تا هر مرکز که کتابی تولید می‌کند در آنجا ثبت کند، از موازی کاری‌ها جلوگیری می‌شود.
فراهانی عضو کارگروه مؤلفین کتب ناشنوایان در حوزه علمیه و مسئول مؤسسه مهروزان تحت نظارت بهزیستی استان قم نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: اگر با توجه به آمار ناشنوایان بخواهم صحبت کنم ما چندین برابر نابینایان ناشنوا داریم. با توجه به آمار جهانی 466 میلیون ناشنوا در دنیا وجود دارد. با توجه به پراکندگی در آسیا بیشترین ناشنوا را داریم و در ایران با توجه به آمار رسمی سازمان بهزیستی 520 هزار ناشنوا و کم شنوا در کشور داریم. یعنی حداقل نیم درصد جامعه ناشنوا هستند. و آمار غیر رسمی 700 تا800 هزار ناشنوا را اعلام می‌کند.
وی ادامه داد: در زمینه ناشنوایان کتاب‌هایی هست ولی کتاب‌های ویژه ناشنوایان با توجه به پیگیری و تحقیق بنده تنها 20 عنوان در کشور وجود دارد. یعنی تنها 20 کتاب به زبان اشاره وجود دارد که فرد ناشنوا به راحتی با خواندن آن می تواند مفهوم را متوجه شود. همچنین طبق آمار آموزش و پرورش استثنایی 16000 دانش‌آموز ناشنوا در ایران داریم. چون ناشنوایان ادبیات و زبان خاص خود را دادند، نمی‌توانند مفاهیم کتب عادی را متوجه شوند و دایره لغات آنها تنها حدود 3000 واژه است.
عضو کارگروه مؤلفین کتب ناشنوایان در حوزه علمیه تصریح کرد: در جامعه به مناسب سازی مکان‌ها اشاره می‌شود ولی در زمینه چاپ کتب مناسب‌سازی نداریم. چون ناشنوایان ادبیات خاص دارند و لازم است کتب به زبان اشاره و همراه با تصاویر چاپ شود تا برای افراد ناشنوا قابل درک باشد.
سید مهدی طاهری، مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: امیدوارم بتوانیم خدماتی را برای دوستان دارای معلولیت یا همان گروه‌های خاص کاربری ایجاد کنیم و مسائل و مشکلاتی در زمینه خدمات به معلولین وجود دارد که باید دنبال راه‌حلی برای آنها باشیم. البته در دنیا کارهایی صورت گرفته که می‌توان از آنها استفاده کرد و متناسب با بافت بومی کشورمان خدماتی به آنها بدهیم.
وی ادامه داد: دغدغه‌ها بسیار و ارزشمند است. به نظرم ما اگر روی خدمات کتابخانه‌ای متمرکز شویم و اگر بتوانیم کتابخانه‌های دیجیتالی را راه‌اندازی کنیم و آموزش‌های لازم برای استفاده از این سرویس‌ها بدهیم بسیار تأثیرگذار خواهد بود. در دنیا هم این کارها ایجاد شده و دنیا به سمت خدمات مجازی می‌رود.
مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: از لحاظ حقوقی متون کتب می‌تواند به صورت صفحه خوان در اختیار پایگاه‌های دیجیتال قرار گیرد و این منع حقوقی ندارد. باید فهرستی از منابعی که گویا هست در مراکز مختلف تهیه کنیم، داشتن متا دیتا یا فرا داده‌ها در این زمینه باعث افزایش اطلاعات ما می‌شود و همین کار دسترس‌پذیری را بالا می‌برد.
طاهری یادآور شد: می‌توانیم فهرستی استاندارد در کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی ایجاد کنیم تا اطلاعات کتابشناختی را در آنجا قرار دهیم. همچنین می‌توان به همه افراد گروه هدف جهت استفاده دسترسی داد و محدودیتی نخواهد بود.
این فعال حوزه کتاب و کتابخانه تصریح کرد: بهتر است با ناشران ارتباط بگیریم تا منابعی که تولید می‌کنند اجازه استفاده به ما بدهند و این اعتماد را ایجاد کنیم که دیدن و خواندن کتب برای گروه‌های خاص استفاده می‌شود و حق کپی رایت رعایت می‌شود.
نظر شما