در این نشست، عباس خامه یار، به عنوان ارائه دهنده، کمیل حبیب، رئیس دانشکده حقوق، علوم سیاسی، پروفسور احمد ملی، رئیس مرکز مطالعات حقوقی و سیاسی دانشگاه لبنان، و دکتر عدنان منصور وزیر خارجه اسبق این کشور و دکتر وسام اسماعیل، استاد دانشگاه لبنان سخنرانی کردند.
این نشست که در دانشگاه لبنان برگزار شد، مورد استقبال کم نظیر اساتید، دانشجویان، تحلیلگران و پژوهشگران حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل قرار گرفت و شاهد حضور گسترده چهره های سیاسی، دینی، فرهنگی، و شخصیت های دانشگاهی و دیپلماتیک بودکتر محمد رعد، رئیس فراکسیون وفاداری به مقاومت در پارلمان لبنان، مصطفی بیرم، وزیر کار، ادیب و نویسنده شهیر لبنان، جورج صلیبا، اسقف اعظم کلیسای ارتدکس سریانی در منطقه جبل لبنان و طرابلس، دکتر علی فیاض، نماینده پارلمان لبنان، شیخ غازی حنینه، رئیس شورای مرکزی تجمع علمای مسلمین لبنان، محمد عفیف، مسئول رسانه ای حزب الله لبنان، حجت الاسلام و المسلمین مهدوی مهر نماینده جامعة المصطفی العالمیه در لبنان، زاهر الخطیب، نماینده سابق پارلمان لبنان، دکتر قاسم رحال، مشاور وزیر حمل و نقل، أسامة ذبیان، نماینده رهبر طائفه موحدین دروز لبنان، دکتر ناصر زیدان، عضو دفتر سیاسی جنبش امل، دکتر وائل نجم، عضو دفتر سیاسی جماعت اسلامی، دکتر جهاد بنوت مدیر دانشکده حقوق دانشگاه لبنان، شیخ محمد زراقط، رئیس واحد تحقیقات در مرکز مطالعات الحاضره برای توسعه اندیشه اسلامی، سید محمد رضا مرتضوی، وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان و نمایندگانی از وزارت فرهنگ و مجلس اعلای شیعیان لبنان از جمله حاضران این نشست بودند.
در ابتدای مراسم، دو سرود ملی جمهوری اسلامی ایران و لبنان نواخته شد و پس از آن دبیر علمی نشست به صورت مختصر، به معرفی کتاب و نویسنده آن و همچنین وجه تمایز این اثر پرداخت و آن را اثری مهم و بسیار ارزشمند در شرایط کنونی توصیف کرد.
نخستین سخنران پروفسور کمیل حبیب، رئیس دانشکده حقوق، علوم سیاسی و نماینده رئیس دانشگاه لبنان، بود که مطالب علمی خود را پیرامون کتاب بیان کرد و به اهمیت این کتاب در حوزه پژوهش‌های سیاسی پرادخت.
وی گفت: مؤلف کتاب با پیروی از چارچوب نظری شناخته شده، به شیوه منحصر به فرد و با ظرافت خاصی به مطالعه اصول و مبانی نظری سیاست خارجی ایران و مؤلفه های مادی و معنوی تأثیرگذار در طراحی آن پرداخته است.
وی افزود: هیچ پژوهشگری نمی‌تواند سیاست خارجی یک کشوری را بررسی کند بدون آنکه به مؤلفه های تأثیرگذار در تصمیم سازی و تصمیم گیری نهادهای وابسته را تبیین و مورد مداقه قرار دهد و از آنجایی که مؤلف این اثر به صورت مفصل به کارکرد مؤسسات نظارتی ونهادهای تصمیم ساز و هم افزایی آنها با یکدیدگر را مورد بررسی قرار دهده است، میتوان گفت مؤلف توانسته است تصویری شفاف و کاملی از سیاست خارجی ایران ارائه دهد.
پروفسور کمیل حبیب افزود: مؤلف کتاب با تبیین مبانی توزیع قدرت در ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، این مساله را تبیین می کند که مؤلفه های زیادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دخیل هستند، و فرآیند تصمیم گیری در سیاست خارجی در واقع برآیند چانه زنی مکرر میان مؤسسات و نهادهای رسمی و غیری رسمی (شامل احزاب و جریان‌های مختلف) ایران است.
رئیس دانشکده حقوق، علوم سیاسی دانشگاه لبنان در ادامه با اشاره به برخی عبارات کتاب، گفت: من تأکید دکتر خامه یار در این کتاب بر ضرورت "توسعه تعامل فرهنگی برای برطرف کردن سوء تفاهم‌ها بین کشورها" را ارج می نهم.
وی توضیح داد: این عبارات دکتر خامه یار بدان جهت مهم و با ارزش است که بسیاری از تنش های ایجاد شده میان ایران و کشورهای منطقه به دلیل دخالت‌های بیگانگان ایجاد شده است، درحالکیه کشورهای منطقه جغرافیا، تاریخ، تمدن و منابع مشترکی دارند.
پروفسور کمیل حبیب در بخشی از سخنان خود با تأیید نتیجه گیری مؤلف در کتاب گفت: حسن همجواری با همسایگان و حفظ امنیت منطقه شاخصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده و هست.
وی خاطرنشان کرد: به نظر من این اثر می تواند منبعی مطالعاتی ارزشمندی برای استفاده محققان و پژوهشگران حوزه علوم سیاسی و مطالعات منطقه ای و نیز دانشجویان رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل باشد.
پروفسور کمیل حبیب همچنین پژوهشگران و دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه لبنان را به بهره گیری از این منبع غنی دعوت کرد.
وی در پایان تاکید کرد دکتر خامه یار اصول و قواعد علمی را در جای جای کتاب رعایت کرده و تنها با این رویکرد به نقد، تحلیل و بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار در سیاست خارجی ایران پرداخته است.
در ادامه دکتر عدنان منصور، وزیر خارجه اسبق لبنان که مقدمه ای بر کتاب نوشته است، توضیحاتی از کتاب با رویکرد جذابیت برای مخاطب متخصص ارائه کرد.
عدنان منصور که به نمایندگی از مجلس اعلای شیعیان لبنان نیز در این جلسه حضور داشت گفت: این اثر دکتر عباس خامه یار خواننده را به تأمل وامی‌دارد، به این دلیل که نویسنده مسائل بسیار حساس و سرنوشت‌ساز مرتبط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از زمان تأسیس تا دهه ۹۰ قرن گذشته را مورد بررسی قرار می‌دهد.
وی درباره وجه تمایز کتاب با سایر پژوهش های مرتبط گفت: دکتر خامه یار در کتاب خود بی پرده به روند تحولات در ایران پیش از انقلاب سال ۱۹۷۹ م می پردازد و گرفتاری هایی که ایران در نتیجه وابستگی به قدرت‌های سلطه گر و زیاده خواه طی دو قرن متحمل شد را تبیین می کندکتر مؤلف با بررسی رخدادهای سال های آغازین پس از پیروزی انقلاب و جنگ ویرانگر تحمیلی، و بررسی روابط ایران و آمریکا، ایران و اروپا، ایران و کشورهای عربی و همچنین تبیین چگونگی حمایت ایران از حکومت‌های مردمی، تصویری روشن و شفاف از سیاست خارجی ایران طی سال های مورد بررسی ارائه می دهد.
وزیر خارجه اسبق لبنان با بیان اینکه این کتاب اثری ارزشمند در حوزه مطالعات علوم سیاسی و روابط بین‌المللی است، تاکید کرد: این کتاب سیاست برگرفته از آرمان‌ها، اصول و ارزش هایی که تاج و تخت پهلوی را سرنگون ساخت، و پایه ها و مبانی حکومت و نهادهای نظام جدید را پی‌ریزی کرد مورد بررسی دقیق قرار می گیرد، بر این اساس این اثر ارزشمند، با اهمیت و شایسته مطالعه و تأمل است، زیرا این کتاب حاوی اطلاعاتی دقیق و مبتنی بر منابع و حقایقی است که یک مسئله مهم، یعنی سیاست خارجی ایران را مورد مداقه و کنکاش علمی قرار می دهد.
عدنان منصور در بخشی از سخنان خود به اهمیت کتاب اشاره کرد و گفت: بی شک بررسی سیاست خارجه کشوری تأثیرگذار و دارای جایگاه منطقه ای و بین المللی که نگاه های جهانیان را به خود معطوف کرده است، مسئله ای حائز اهمیت است.
وزیر خارجه اسبق لبنان در پایان گفت: کتاب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: نگارنده کتاب درآمدی بر اصول و مبانی نظری مسائل مختلفی از جمله فرهنگ، تمدن، توسعه، اندیشه و سیاست ایران زمین را در لابلای کتاب گنجانده است، بنابراین این کتاب سیری طولانی و لذت بخشی است که خواننده را به اعماق تاریخ ایران از گذشته دور تا دوران معاصر می برد.
کتاب «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» به قلم «عباس خامه یار» در دانشگاه لبنان رونمایی شد
سپس پروفسور احمد ملی، رئیس مرکز مطالعات حقوقی و سیاسی دانشگاه لبنان ضمن تمجید از مؤلف کتاب گفت: دکتر خامه یار پژوهشگری سخت کوش و خستگی ناپذیر است و همواره موضوعات دانشگاهی سخت و پیچیده را انتخاب می کند تا به سرانجام برساندکتر او در نوشتن پایان نامه ارشد خود با عنوان " اخوان المسلمین؛ عوامل همگرایی و واگرایی" همواره به دنبال منابع دست اول بود و برای انجام مصاحبه های شفاهی از منطقه ای به منطقه دیگر به دنبال رهبران اخوان المسلمین بودکتر رساله دکترایش را نیز به مسائل بسیار مهم و سرنوشت‌ساز مرتبط با سیاست خارجی ایران اختصاص داد، و به صورت تخصصی جغرافیای سیاسی و همچنین مبانی سیاست تطبیقی را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
رئیس مرکز مطالعات حقوقی و سیاسی دانشگاه لبنان کتاب «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: درآمدی بر اصول و مبانی نظری» را اثری ارزشمند و علمی برای پژوهشگر علوم سیاسی قلمداد کرد.
وی گفت: بی شک، سخن گفتن از سیاست خارجی کشورها بدون بررسی مختصات نظام حاکم بر آن کشورها ناممکن است. همه می دانیم نظامی جمهوری اسلامی ایران، نظامی منحصر به فرد که بر پایه مجموعه ای از شعارها از جمله شعار نه شرقی و نه غربی بنا نهاده شده است. کتاب عباس خامه یار این مساله را با دقت تبیین می کند و تا نشان دهد چگونه شعارهای انقلاب هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی همچنان پابرجا است.
وی درمورد اهمیت این کتاب گفت: بی شک موضوع سیاست خارجی ایران از مسائل بحث انگیز بوده و هست.خامه یار تلاش کرده است با رعایت امانت علمی، به بررسی سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران در ده سال آغازین انقلاب اسلامی بپردازد.
پروفسور احمد ملی در ادامه به دلایل توجه محافل دانشگاهی و آکادمیک از جمله دانشگاه لبنان به این کتاب اشاره کرد و اظهار داشت: ما به عنوان مرکز مطالعات دانشکده حقوق و علوم سیاسی با دید علمی و دانشگاهی به مسائل بحث برانگیز و حساس اهمیت می بخشیم و با نگاه علمی و به دور از رویکردهای پوپولیستی مورد مداقه قرار می دهیم.
وی در ادامه تحلیل و نتایج مؤلف کتاب پیرامون اهمیت و جایگاه ایران در نظام جدید بین الملل را تایید کرد و گفت: این کتاب از سیاست خارجی کشوری سخن می گوید که بخواهیم یا نخواهیم یک بازیگر برتر منطقه ای است، کشوری که هم اکنون با قدرت های بزرگ بر سر پرونده هسته ای مذاکره می کند.
در پایان عباس خامه یار، توضیحات خود را درباره کتاب بیان کرد. وی گفت: همه می دانیم منطقه خاورمیانه در سال ۱۹۷۹ میلادی، شاهد تحول مهمی به نام پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود؛ انقلابی که هم از لحاظ ساختار و مؤلفه های تشکیل دهنده و هم از لحاظ سیاست خارجی مدل جدید را پدید آورد، واینگونه بود که جمهوری اسلامی الگویی جدید و متفاوت را به منطقه و جهان ارائه کرد.
وی افزود: با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، حکومت اسلامی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه پایه گذاری شد، بنابراین پیروزی این انقلاب مردمی اولین تجربه حاکمیت فقیه بر جامعه را نمود عینی بخشیدکتر
خامه تاکید کرد: برخی مفاهیم از جمله ظلم ستیزی، استکبار ستیزی، حمایت از مستضعفان، و شعارهایی از جمله شعار نه شرقی و نه غربی اصولی بنیادین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و همواره مورد تاکید قرار گرفته است.
پر واضح است این حکومت دینی و نظام مبتنی بر ولایت فقیه تجربه ای منحصر به فرد است که اصول قانون اساسی آن معتبرترین سند سیاست خارجی به شمار می رود، بنابراین خطوط کلی سیاست خارجه ایران برگرفته از مؤلفه های نظریه‌أی جدید است و این همان مساله ای است که کتاب به دنبال تبیین آن است.
وی افزود: سخن گفتن از انقلاب اسلامی ایران بدون توجه به ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ریشه ها و ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی پیدایش آن دید ناقصی به ما ارائه می دهد، بر این اساس در کتاب تلاش شده است تصویری روشنی از پیشینه انقلاب اسلامی، و زمینه های فرهنگی دینی و تمدنی آن به مخاطب ارائه دهد زیرا شناخت این زمینه ها نقش مهمی در فهم بهتر از این مساله داردکتر افزون بر آن، سخن از ریشه ها و ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی پیداش انقلاب اسلامی ایران بدون واکاوی دوگانه «اسلامیت و ایرانیت» و نقطه اشتراک این دو مؤلفه تلاشی بی اثر خواهد بود.
خامه یار با بیان اینکه در این کتاب علل و دلایل شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی ایران تبیین شده است گفت: با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی، رخدادها و تحولات اصلی انقلاب مورد خوانش دقیق قرار داده، و با رعایت اصول و قواعد علمی، به نقد، تحلیل و بررسی رخدادها و تحولات تأثیر گذار در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخته ایم.
این پژوهشگر کشورمان در ادامه به همگرایی اسلامیت و ایرانیت پرداخت و گفت: فرهنگ ایرانی با فرهنگ اسلامی عجین شده است، و میتوان گفت ورود اسلام به ایران مرحله آغازین جهانی شدن اسلام به شمار می رود، زیرا که با تلفیق مؤلفه های اسلامی ایرانی پایه های اولیه تمدن اسلامی پی ریزی شد.
خامه یار در ادامه بر ضرورت مطالعه کتاب شهید مطهری با عنوان "خدمات متقابل ایران و اسلام" برای آشنایی با خدمات متقابل دین اسلام و ملت ایران در قبال یکدیگر تاکید کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ریشه های شکوهمند شعر فارسی و تأثیر آن بر گفتمان ایرانیان اشاره کرد و گفت: ادبیات فارسی بر ساخت پایه‌های فرهنگی نظامی اسلامی نیز نقش بسزایی داشته است.
وی با بیان اینکه دوگانه هویت اسلامی و هویت ملی ایران یک تنوع فرهنگی منحصر به فردی به وجود آورده است، تاکید کرد: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران براساس اصول و ضوابط اسلامی و شالوده هویت و اندیشه اسلامی ایران معاصر ﺍﺳﺖ.
وی ادامه داد: شناخت این هویت اسلامی نیازمند شناخت و بررسی زمینه ها و جریان های فکری، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی در دوران های گذشته و دوران معاصر است. ایران از دوران امویان تا دوران معاصر همواره خواستگاه جنبش های ضد ظلم وستم، دیکتاتوری، اشغالگری و جنگ ها بوده است.در قرن سیزدهم تا قرن پانزدهم ایران شاهد جنبش های ضد اشغالگری مغولها بوده است.
خامه یار خاطرنشان کرد: ایرانیان ذاتا به استقلال و آزادی گرایش دارندکتر اولین شعار انقلاب اسلامی نیز استقلال و آزادی بودکتر در قیام ۱۵ خرداد نیز مردم ضد استبداد بود و شعار اصلی معترضان استقلال بود.
رایزن فرهنگی کشورمان در ادامه به نقش آفرینی شخصیت‌های بزرگ و تاثیرگذار ایرانی در تمدن ایرانی اسلامی از جمله فارابی، ابوریحان بیرون، خیام، غزالی، سهروردی، نصیر الدین طوسی، فردوسی، سعدی، حافظ، ناصرخسرو، ملاصدرا و.. اشاره کرد.
وی همچنین به نقش تأثیر گذار مراکز علمی ایران در پیشبرد علوم عربی و ادبی عصر عباسی اشاره کرد.
خامه یار در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد در این کتاب تلاش شده است مهمترین مؤلفه های مؤثر بر جهت گیری و رفتار سیاست خارجی ایران نیز تبیین شود.
وی گفت: در این کتاب تلاش کردیم با تاکید بر مطالعه اصول و مبانی نظری سیاست خارجی ایران در فاصله زمانی ۱۹۷۹م تا سال ۱۹۹۱م، مؤلفه های مؤثر بر جهت گیری و رفتار سیاست خارجی ایران، و تلاش طراحان این سیاست در راستای عینیت بخشی ام القرای جهان اسلام نیز تبیین شود.
وی افزود: یکی از اهداف کتاب تبیین این مساله است که یکی از اهداف ثابت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ایجاد یک اتحاد اسلامی راهبردی، فراگیر و جهانی است.
وی همچنین به وجه تمایز انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب‌ها اشاره کرد و گفت: انقلاب اسلامی ایران برخلاف دیگر انقلاب ها، اکنون بیش از چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی می گذرد اما جمهوری اسلامی ایران با حفظ و پایبندی به شعارهای و آرمان های خود همچنان به پیش می رود، درحالیکه سایر انقلاب پس از گذشت چند سال در نگرش ها و رفتار سیاسی خود تغییرات ریشه ایجاد می کند و از شعارهای اصلی دور می شود.
خامه یار در پایان گفت: پاسخ درباره سؤال مربوط به دلایل پابندی ایران به اصول و ارزشهای خود و یا عدول از آن و اساساً میزان پایبندی به اصلو اولیه همچنین دلایل بقا، تدام و پایداری نظام پس از گذشت چهار دهه آن هم در سایه تحولات، چالش ها و تحریم های فعلی، به خواننده پس از مطالعه کتاب واگذار می‌شود.
در پایان، آیین رونمایی و تجلیل از مؤلف برگزار، و یک نسخه از کتاب نیز با امضای نویسنده اثر، به حاضران اهدا شد.
گفتنی است این اثر عباس خامه‌یار به زبان عربی از سوی «مرکز الحضاره لتنمیة الفکر الإسلامی» در لبنان چاپ و ابتدای سال میلادی جاری روانه بازار نشر شده است.
نظر شما