به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این کتاب مشتمل بر مقالاتی است که توسط چهره‌های شاخص اخلاق اطلاعات مانند رافائل کاپورو، لوچانو فلوریدی، هرمان تاوانی، سوراج هونگلاداروم نوشته شده‌اند و به تحلیل مسائل اخلاقی مربوط به تکنولوژی اطلاعات و فضای مجازی می‌پردازند. گرچه همه این مقالات به لحاظ زاويه دید و عمق تحلیل‌هایشان در یک سطح نیستند، اما مکمل و متمم یکدیگر محسوب می‌شوند و هر یک جنبه‌ای از فضای مجازی را با استفاده از مفاهیم مطرح در اخلاق اطلاعات مورد بررسی قرار می‌دهد.
در گزینش مقالات سعی شده هم مباحث نظری پوشش داده شوند و هم مسائل عملی و کاربردی مورد توجه قرار گیرند. بر این اساس کتاب با دو مقاله دائره‌المعارفی از رافائل کاپورو آغاز می‌شود که به ترتیب کلیات اخلاق اطلاعات و اخلاق دیجیتال را معرفی می‌کنند، سپس با مقالاتی که صبغه نظری و فلسفی پررنگ‌تری دارند ادامه می‌یابد، و در نهایت با مقالات کوتاهی که به بررسی برخی از مسائل انضمامی می‌پردازند خاتمه پیدا می‌کند.
کاپورو در مقاله «اخلاق اطلاعات» که مقاله اول کتاب حاضر است، سابقه تاریخی پرسش‌های اخلاقی و مسائل روش شناختی و علمی ناظر به اخلاق اطلاعات را مورد بحث قرار می‌دهد. او در این مقاله مسائلی مانند حریم خصوصی، هویت، اعتماد، عدالت، مالکیت فکری، جنگ مجازی، نظارت، سانسور، انتحال، مسائل جنسیتی، و اضافه بار اطلاعاتی را مسائل کلاسیک اخلاق اطلاعات می‌داند.
مقاله سوم این مجموعه «تکنولوژی اطلاعات و تکنولوژی‌های خود» نام دارد. این مقاله از آثار مهم نظری و فلسفی کاپورو در زمینه اخلاق اطلاعات است. او در این مقاله با استفاده از مفهوم تکنولوژی‌های خود که توسط میشل فوکو مطرح شده است، به تحلیل جنبه‌های اخلاقی تکنولوژی اطلاعات می‌پردازد. نویسنده در این مقاله بین «اخلاق مبتنی بر قانون» و «اخلاق مبتنی بر خود» تمایز قائل می‌شود. به عقیده او زندگی اخلاقی در عصر اطلاعات نه تنها به صرف تدوین قوانین و آیین نامه‌ها و منشورهای اخلاقی امکان‌پذیر نمی‌شود، بلکه اگر این قوانین در نسبت و پیوند با زیست جهان مردم قرار نگیرند و با عالم آنها یگانه نشوند راهی به دنیای درونی مردمان نیز نمی‌گشایند و از نیروی معنوی لازم برای اثرگذاشتن بر اخلاق مردم تهی خواهند شد.
در مقاله چهارم یعنی «اخلاق و سیاستگذاری عمومی در محیط دیجیتال» کاپورو به تشریح رویکرد اخلاقی به سیاستگذاری عمومی تکنولوژی‌های دیجیتال می‌پردازد. او در این مقاله با استفاده از نظریات مطرح در سنت‌های فلسفی کلاسیک (ارسطو) و مدرن (هابز، کانت) نسبت اخلاق و سیاستگذاری عمومی را به پرسش می‌گیرد. محور بحث او در این مقاله، «آزادی» است. اگر در فلسفه سیاسی یونان باستان که جامعه‌ای شفاهی بود، «آزادی گفتار» در مجامع عمومی دولت شهر از قبیل آگورا مبنای سیاستگذاری عمومی بود، و اگر در عصر روشنگری «آزادی مطبوعات» به عنوان رسانه کاربرد عمومی عقل، ارتباط بین جامعه مدنی و نهادهای متصدی سیاست گذاری عمومی را تضمین می کرد، اکنون در محیط شبکه ای دیجیتال و فضای مجازی، «آزادی دسترسی»
تضمین کننده حوزه عمومی ای است که محل بحث و ابراز نظر و شور و مشورت است. از این رو، هرگونه سیاست گذاری و تنظیم مقررات در مورد فن می م انی را که او را تضمن «آزادی دسترسی به انجام شود.
عنوان مقاله ششم «رویکرد هرمنوتیکی کپورو به اخلاق اطلاعات: اوس در جامعه اطلاعاتی و تکوین انجلتیک» است که توسط تاداشی تاکنوچی نوشته شده است. نویسنده در این مقاله به تشریح رویکرد هرمنوتیکی کاپور و به اخلاق اطلاعات و علم أنجلتیک می‌پردازد. این مقاله بر مفهوم اتوسا در نزد کاپورو تمرکز دارد. کاپورو از neos (اتوس) معنای اصلی آن در زبان یونانی را مراد می‌کند که به معنای «سكناداشتن» بوده است. اخلاق، به عنوان قواعد عمل فردی، تا با «اتوس» درنیامزد و با جهانی که مردمان در آن سکنا گزیده‌اند یگانه نشود، منشأ اثر نخواهد بود. برای اینکه انسان به فاعل اخلاقی بدل شود، آیین‌نامه‌ها و قوانین اخلاقی لازم‌اند، اما کافی نیستند. آیین‌نامه‌ها و قوانین اخلاقی باید در شکل‌های زندگی و عرف‌های فرهنگی ادغام و به بخشی از معارف و سنن هر فرهنگ بدل شوند. در غیر این صورت، این آیین نامه‌ها و قوانین جز به پیچیده شدن امور و دست و پاگیر شدن نهادها و سازمان‌ها و آشفتگی بیشتر جهان نخواهند انجامید، اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات خنثا نیستند، بلکه عمیقا متأثر از فعالیت‌های اگزیستانسیال‌اند و لازم است آنها را در پیوند با زندگی روزمره و در سیاق‌های چندلایه و چندبعدی مورد بحث قرار دهیم. بررسی اتوس در جامعه اطلاعاتی، به معنای پرداختن به ساحت پیوند بین تکنولوژی اطلاعات و زندگی اگزیستانسیال ماست.
عنوان مقاله هشتم «اخلاق در سپهر اطلاعات» است که توسط یکی از پیشروان اخلاق اطلاعات، لوچانو فلوریدی، نوشته شده است. به عقيده فلوریدی جامعه اطلاعاتی مسائل اخلاقی‌ای را ایجاد می‌کند که پیچیدگی و ابعاد جهانیشان به سرعت در حال گسترش است. وظيفه ما این است که اخلاق اطلاعاتی را تدوین کنیم که بتواند با جهان جدید داده، اطلاعات، دانش و ارتباطات، یا اسپنر اطلاعات، تعامل و برای آن چاره‌اندیشی کند. مقاله حاضر با تمرکز بر مفهوم شکاف دیجیتال استدلال می‌کند که می‌توان به کمک اخلاقی اطلاعات زیست محیطی این شکاف را پر کرد.
مقاله دهم که توسط سوراج هونگلاداروم، نوشته شده است «شکاف اطلاعاتی، جریان اطلاعات، و عدالت جهانی» نام دارد. به عقیده هونگلاداروم بین کشورهای شمال و جنوب شکاف اطلاعاتی قابل توجهی وجود دارد و این امر برای رشد اقتصادی و توسعه پایدار در این کشورها مضر است. این شکاف اطلاعاتی توسط سلسله‌ای از جریان‌های نابرابر و ناعادلانه اطلاعات بین کشورهای شمال و جنوب تشدید می‌شود. هونگلا داروم در این مقاله دو الگوی مرتبط با این جریان ناعادلانه، یعنی جریان منابع و اطلاعات بیولوژیکی و جریان نسخ خطی و منابع چاپی نایاب، را بررسی می کند. او استدلال می کند که در کنار سه مفهوم «عدالت مبادله ای»، «عدالت توزیعی»، و عدالت مشارکتی» به مفهوم دیگری تحت عنوان «عدالت جهانی» نیاز داریم تا فهم دقیقی از وضعیت کنونی به دست آوریم. نویسنده بر لزوم افزایش جریان اطلاعات بین کشورهای جنوب تأکید می‌کند. به عقیده وی، همکاری بین کشورهای جنوب باعث تقویت آنها می‌شود، زیرا این همکاری آنها را به هم پیوند می‌دهد و باعث می‌شود که صدای قوی‌تری داشته باشند و این امکان را بیابند که مستقیما از یکدیگر بیاموزند.
عنوان مقاله یازدهم «شکاف دیجیتال، معرفت شناسی، و عدالت جهانی» است که توسط هونگلاداروم نوشته شده است و می‌توان آن را مکمل مقاله قبلی دانست. نویسنده شکاف دیجیتال را به معنای نابرابری میان کشورهای جهان در دسترسی به تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات و از جمله اینترنت می‌داند. او بین تکنولوژی‌های سنتی و تکنولوژی‌های اطلاعاتی جدید تمایزی معرفت شناختی قائل است. برخلاف تکنولوژی‌های سنتی، کار مؤثر با کامپیوتر نیازمند دانش و مهارت کافی است.
مقاله آخر کتاب با عنوان «نواقص اخلاق اطلاعات» توسط جان أرلاندو نوشته شده است. نویسنده در این مقاله ضمن تأکید بر این نکته که پیشرفت‌های جدید در تکنولوژی اطلاعات موجب به وجود آمدن معضلات اخلاقی جدیدی شده است، استدلال می‌کند که سیستم‌های اخلاقی که مبتنی بر اصول و قواعد کلی‌اند از کمک به حل این معضلات در زندگی واقعی عاجزند. نویسنده با ذکر دو نمونه از این مسائل عینی و انضمامی، یعنی «انتشار اسناد عمومی در اینترنت» و «جنگ اطلاعاتی»، نشان می‌دهد که به جای این سیستم‌ها و اصول و قواعد کلان، نیازمند روش عرفی‌تری برای حل مسائل اخلاق اطلاعات هستیم. شواهد حاکی از آن است که مردم برای حل مسائل اخلاقی، به جای به کار بردن قواعد اخلاقی، معمولا از «روش قياس» استفاده می‌کنند.
کتاب «مجموعه مقالات اخلاق، اطلاعات و فضای مجازی» اثر رافائل کاپورور و دیگران با ترجمه محمد خندان در 195صفحه و با قیمت 45000 تومان از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر شده است.
چهارشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۰۸:۴۸
نظر شما