به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی کشور به شمار می‌رود که از سال ۱۳۶۶ و در دوره ریاست جمهوری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) آغاز به کار کرد؛ این نمایشگاه هر ساله در یک دهه از اردیبهشت ماه برپا می‌شود و تحولات بسیاری را از سر گذرانده و شرکت‌کنندگان و مخاطبان داخلی و خارجی بسیاری از آن استقبال می‌کنند. مطلبی که در ادامه می‌خوانید بخش سوم گزارشی است با عنوان «نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تفرجگاهی فرهنگی» و نگاهی گذرا به «نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» از دوره هفدهم تا بیست‌وچهارم دارد. پیش از این نیز در دو گزارش به هشت دوره نخست و هشت دوره دوم نمایشگاه پرداخته بودیم که مشروح آن را می‌توانید به ترتیب در اینجا و اینجا بخوانید.
هفدهمین میزبانی محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران از کتاب
سال 1383، هفدهمین باری بود که محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران از اهالی کتاب میزبانی می‌کرد و به مدت 10 روز، از چهاردهم تا بیست‌وچهارم اردیبهشت‌ماه از کتاب پر و خالی می‌شد؛ در این دوره برای نخستینبار، فعالیت نمایشگاه از 11 صبح تا 10 شب اعلام شد و این امر حضور 3 میلیون نفری مردم در نمایشگاه را به همراه داشت.
در هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که کار خود را با شعار «بخوان» آغاز کرد هزار و 200 ناشر خارجی از 45 کشور دنیا با 43هزار و 753 عنوان کتاب و هزار و 123 ناشر داخلی (728 ناشر عمومی، 128 ناشر کودک و نوجوان، 69 ناشر آموزشی، 198 ناشر دانشگاهی) با 131هزار و 366 عنوان کتاب حضور داشته و به عرضه آثار خود پرداختند.
در آن سال، نمایشگاه کتاب هفدهم با ماه ربیع‌الاول مقارن بود؛ ماهی که در بین شیعیان به ماه شادی و سُرور معروف است. از همین روی و نیز به مناسبت میلاد پیامبر اعظم(ص) و امام جعفر صادق(ع) تالار مهر و ماه برپا شد؛ سرای ایران، سالن معلمان مولف، فعالیت‌ها و سرگرمی‌های کودکان و نوجوانان و غرفه کتاب سال ولایت از دیگر برنامه‌های جانبی این دوره از نمایشگاه بود.
چند دوره‌ای از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گذشته بود که مسئولان برآن شدند تا ناشرانی را به عنوان ناشران برگزیده نمایشگاه و ناشران برگزیده سال معرفی کنند؛ این امر در دوره‌های مختلف پی گرفته شد و در هفدهمین دوره این نمایشگاه نیز بوستان کتاب قم وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی، انتشارات به نشر (آستان قدس رضوی)، انتشارات انصاریان، نشر نی، انتشارات شباویز، انتشارات قدیانی، انتشارات زیتون، آئین تربیت و موسسه فرهنگی منادی تربیت به عنوان ناشران برگزیده سال معرفی شدند.
از میان ناشران داخلی انتشارات اساطیر، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، انتشارات افق، انتشارات مدرسه و انتشارات امامت و از میان ناشران خارجی ویژه نشر، موسسه الاعلمی للمطبوعات و مرکز تحقیقات کامپیوتر در علوم اسلامی به عنوان ناشران برگزیده نمایشگاه کتاب هفدهم شناخته شدند.
خلیج همیشه فارس؛ میراث معنوی و فرهنگی ایران
یکی از اقدامات کشورمان برای پاسداری از میراث معنوی و فرهنگی «خلیج فارس» که همیشه خلیج فارس خواهد ماند، رسمیت دادن به روز ملی خلیج فارس در تقویم رسمی کشور بود که این امر در سال ۱۳۸۴ رخ داد و از این رو دهم اردیبهشت‌ماه روز ملی خلیج فارس نام گرفت. در نمایشگاه کتاب همان سال هم بود که به این امر توجه ویژه شد و هجدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «درخت ایران ریشه در آبهای خلیج فارس دارد» از چهاردهم اردیبهشت‌ماه آغاز به کار کرد و محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران تا بیست‌وچهارم همان ماه میزبان کتاب دوستان بود.
756 ناشر خارجی از 51 کشور با 126 هزار عنوان کتاب (75600 عنوان کتاب لاتین، 50400 عنوان کتاب عرب) و هزار 818 ناشر داخلی با 94 هزار عنوان کتاب در این دوره از نمایشگاه کتاب حضور داشتند.
برگزاری برنامه‌های جنبی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قدمتی چند ساله دارد که در دوره هجدهم نیز دنبال شد و سرای ایران و خلیج فارس، سالن بانوی آب و آفتاب (حضرت فاطمه «س»)، سالن علم، دانش و جنبش نرم افزاری، سومین دوره بازار جهانی کتاب و سالن فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودک و نوجوان از برنامه‌های این بخش بود. در سرای اهل قلم هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز 50 نشست فرهنگی، ادبی، جلسات نقد و بررسی، تجلیل از فرهیختگان و... برپا شد.
انتشارات قدیانی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات مدرسه، انتشارات اساطیر، انتشارات انصاریان و انتشارات سمت ناشران برگزیده سال 1384 بودند؛ انتشارات فرهنگ معاصر، امیرکبیر، انتشارات زیتون و انتشارات مرسل ناشران برگزیده داخلی و شهرکتاب، انتشارات شباویز و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان ناشران برگزیده خارجی نمایشگاه کتاب هجدهم بودند.
نمایشگاه کتاب نوزدهم مزین به نام پیامبر (ص)
امام خامنه‌ای (مد ظله‌العالی) سال 1385 را به نام مبارك پيامبر اعظم حضرت محمد مصطفی (ص) نامگذاری كردند. توجه به این امر در نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز نمایان بود و بخش ویژه پیامبر اعظم (ص) با نمایش بیش از 1100 عنوان کتاب و 220 اثر هنری تدارک دیده شد و فرصتی را فراهم آورد تا مردم از آثار و کتاب‌های منتشرشده درخصوص پیامبر اکرم (ص) به‌صورت اختصاصی دیدن کنند؛ همچنین به این مناسبت نشست‌ها و میزگردهایی تخصصی درباره زندگی رسول گرامی اسلام برگزار شد.
علاقه‌مندان به کتاب در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌توانستند آثار مورد علاقه خود را از بین 150 هزار عنوان کتابِ 925 ناشر خارجی از 66 کشور دنیا و 123 هزار عنوان کتابِ هزار و 809 ناشر داخلی (1172 ناشر عمومی، 166 ناشر کودک و نوجوان، 99 ناشر کمک آموزشی، 404 ناشر دانشگاهی) انتخاب و خریداری کنند.
در این دوره از نمایشگاه در سرای اهل قلم بیش از 22 نشست با حضور 64 نفر سخنران و 700 نفر از اهالی قلم برپا شد؛ بخش ویژه فلسطین و مسابقه کاریکاتور هولوکاست، مسابقه کتابخوانی، سالن کارنامه نشر، چهارمین دوره بازار جهانی کتاب و نمایشگاه ناشران الکترونیک (با حضور 160 شرکت کننده و نمایش بیش از 4 هزار عنوان کتاب الکترونیک) از برنامه‌های نمایشگاه کتاب نوزهم بود.
کتاب‌های بنفشه وابسته به انتشارات قدیانی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات مدرسه، انتشارات عابد، انتشارات مدرسه علی بن ابیطالب شهرستان قم و انتشارات بوستان کتاب ناشران برگزیده سال 1385 بودند؛ موسسه جغرافیایی کارتوگرافی گیتاشناسی، انتشارات نوید شیراز و انتشارات افق نیز ناشران برگزیده داخلی نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران معرفی شدند.
پایان دهه دوم نمایشگاه کتاب؛ تغییر بزرگ
سال 1386 نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیست ساله شد؛ بیست‌سالگی این نمایشگاه با یک تغییر بزرگ همراه بود. نمایشگاهی که تا پیش از این در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برپا می‌شد حال که پا به دهه سوم عمر خود می‌گذاشت از این محل کوچ کرده و مصلی امام خمینی (ره) را به عنوان مامنی برای ناشران و مخاطبان برگزید. در محل تازه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران 925 ناشر خارجی از 66 کشور جهان با 150 هزار عنوان کتاب و هزار و 836 ناشر داخلی با 123هزار و 768 عنوان کتاب حضور پیدا کرده و به عرضه آثار خود پرداختند.
«اتحاد ملی، انسجام اسلامی» نامی بود که حضرت آقا (مدظله العالی) بر سال جدید نهاده بود و نگاه ویژه مسئولان نمایشگاه کتاب بیستم به این نام سبب شد برنامه‌هایی مرتبط با آن در این نمایشگاه شکل بگیرد که سالن اتحاد ملی و سالن انسجام اسلامی (شامل عفاف و حجاب در ادیان الهی، پاسداران اهل قلم و بسیج همراه نسل سوم) را شامل می‌شود. از دیگر برنامه‌های این نمایشگاه نیز می‌توان به سرای فلسطین (نمایش آثار مکتوب، پایان نامه‌ها و عکس در مورد فلسطین)، غرفه غدیر (بنیاد بین‌المللی غدیر)، کارگاه معرق، بخش مکتوب پیامبر اعظم(ص)، مسجد مکان وحدت و فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان اشاره کرد.
در دل همین نمایشگاه بود که نمایشگاهی با عنوان اقوام ایرانی و هویت ایرانی شکل گرفت و در آن پوشاک سنتی اقوام ایرانی، کتب اقوام ایرانی و پژوهش‌های قوم نگاری ایرانی به نمایش درآمد. تئاتر و نمایش‌های خیابانی با موضوع کتاب و کتابخوانی نیز در ایام برگزاری بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اجرا شد.
در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که از دوازدهم تا بیست‌ودوم اردیبهشت‌ماه برگزار شد انتشارات سخن، انتشارات دلیل ما، انتشارات امیرکبیر، انتشارات عروج اندیشه (مشهد) و مدرسه برهان به عنوان ناشران برگزیده سال معرفی شدند و انتشارات فرهنگ معاصر، انتشارات سوره مهر، نشر پیدایش و نشر علمی و فرهنگی از ناشران برگزیده داخلی بودند.
انقلابی 30 ساله و نمایشگاهی 21 ساله
سی سالی بود که از انقلاب اسلامی ایران می‌گذشت اما سنتی که در همان ایام و در روزهای دفاع مقدس برپا شده بود فراموش که نشد هیچ، سال به سال بر غنای آن نیز افزوده شده و با شور و شوق بیشتری برگزار می‌شد. سنت برگزاری نمایشگاهی برای کتاب همزمان با سی‌سالگلی انقلاب به دوره بیست‌ویکم خود رسیده و از دوازدهم تا بیست‌ودوم اردیبهشت‌ماه 1387 در مصلی امام خمینی (ره) برگزار شد.
مشارکت ناشران کشورهای مختلف در بیست‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رشد چشمگیری داشت و این نمایشگاه با حضور 780 ناشر از 75 کشور جهان برگزار شد و این ناشران به عرضه 150هزار عنوان کتاب پرداختند. همچنین در بخش ناشران داخلی نیز هزار و 968 ناشر (1229ناشر عمومی، 201 ناشر کودک و نوجوان، 136 ناشر کمک آموزشی، 402 ناشر دانشگاهی) با 200 هزار عنوان کتاب حضور داشتند.
سالن ویژه معرفی فعالیت‌های فرهنگی و هنری کشورهای عضو اکو، فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان، ششمین دوره بازار جهانی کتاب، برگزاری روز جهانی کتاب و کپی رایت و فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان از جمله برنامه‌های جنبی نمایشگاه کتاب بیست‌ویکم بود. 140 نشست فرهنگی، نقد و بررسی کتاب و رونمایی کتاب همزمان با این دوره از نمایشگاه کتاب تهران در سرای اهل قلم برگزار شد.
در بیست‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نشر سخن، انتشارات دلیل ما، انتشارات بوستان کتاب قم، انتشارات محراب قلم و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ناشران برگزیده سال شناخته شدند؛ در میان ناشران داخلی انتشارات فاطمی، انتشارات آستان قدس رضوی، انتشارات نوید شیراز، نشر شاهد و انتشارات گاج و در میان ناشران خارجی انتشارات تیمه و دانش کتیبه به عنوان ناشران برگزیده نمایشگاه معرفی شدند.
مصلی امام خمینی (ره)؛ میزبان سه ساله نمایشگاه
شانزدهم اردیبهشت‌ماه سال 1388 بیست‌ودومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آغاز شده بود و میزبانی مصلی امام خمینی (ره) از این نمایشگاه 10 روزه نیز ادامه داشت؛ هزار و 400 ناشر از 75 کشور دنیا در این نمایشگاه مشارکت کردند و 70 هزار عنوان کتاب خود را در معرض دید مخاطبان ایرانی قرار دادند. البته ناشران کشورمان نیز حضور پرشوری داشتند؛ بدین صورت که هزار و 982 ناشر داخلی با 207هزار عنوان کتاب از دوستداران کتاب استقبال کردند.
سرای اهل قلم در این دوره از نمایشگاه نیز به فعالیت خود ادامه داد و 130 نشست فرهنگی شامل 60 برنامه در سرای اصلی، 30 برنامه در سرای کودک و 40 برنامه در سرای کارنامه نشر برگزار کرد. در نمایشگاه کتاب بیست‌ودوم سالن‌هایی برپا و برنامه‌هایی نیز در آن اجرا شد که سالن ویژه آثار مرتبط با حضرت زهرا (س)، سالن چاپ و نشر، سالن علمی و آموزشی، سالن کتاب و کتابخوانی و سالن دین و فرهنگ از جمله آن‌ها بود.
نمایش‌های خیابانی با موضوع کتاب و کتابخوانی که از دوره قبل به برنامه‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ورود پیدا کرده بود در این دوره نیز دنبال شد؛ نقد و بررسی و رونمایی از کتاب و تجلیل از نویسندگان و بزرگان این عرصه نیز برخی دیگر از برنامه‌های بیست‌ودومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود.
در این دوره از نمایشگاه نیز معرفی ناشران برگزیده در دو بخش ناشران برگزیده نمایشگاه و ناشران برگزیده سال دنبال شد؛ به این ترتیب نشر نی، انتشارات دلیل ما، انتشارات سوره مهر، موسسه بوستان کتاب قم، انتشارات پیدایش، انتشارات محراب قلم، موسسه فرهنگی مدرسه برهان و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزیده سال شدند؛ انتشارات کتابخانه مجلس، انتشارات سمت، انتشارات فاطمی، انتشارات آییژ، انتشارات مبتکران، انتشارات افق، انتشارات اسراء، انتشارات عروج اندیشه، ناشران برگزیده داخلی و شرکت ویژه نشر، شرکت مک گروهیل، موسسه خدمات دانش کتیبه، غرفه ترکیه، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات خانه فرهنگ و هنر گویا ناشران برگزیده خارجی بیست‌ودومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران معرفی شدند.
جُنگی که بوی کتاب می‌دهد
بهار که می‌شود بوی یک جُنگ فرهنگی به مشام می‌رسد؛ بوی کتاب و کتابخوانی؛ بوی نمایشگاهی که مختص کتاب است و هرساله بهار را رنگین می‌کند؛ بیست‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز با حضور خود در مصلی امام خمینی (ره) از پانزدهم تا بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه، بهار سال 1389 را رنگین کرد. در این دوره از نمایشگاه 980 ناشر خارجی از 80 کشور با 170هزار عنوان کتاب و هزار و 954 ناشر داخلی (267 ناشر کودک و نوجوان، 134 ناشر آموزشی، 428 ناشر دانشگاهی، 1125 ناشر عمومی) با 205 هزار عنوان کتاب حضور به‌هم رساندند.
در سرای اهل قلم بیست‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران 130 نشست فرهنگی، ادبی، نقد و بررسی کتاب برگزار شد. غرفه ویژه بزرگداشت یاد و سیره حضرت زهرا(س)، سالن کتاب و کتابخانه، کارنامه نشر، سالن دین و فرهنگ، مسابقه عکاسی، سالن چاپ و نشر، سالن علمی و آموزشی، سالن هنرهای تجسمی، سالن دستاوردهای انقلاب و فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان برخی از برنامه‌های بخش جنبی این دوره از نمایشگاه کتاب بود.
انتشارات سخن، انتشارات نوید شیراز، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، انتشارات سمت، انتشارات سوره مهر، انتشارات قدیانی، انتشارات عروج اندیشه(مشهد)، کانون پروش فکری کودکان و نوجوانان و در بخش ویژه «تاریخ و ادبیات پایدار حماسه بزرگ دفاع مقدس» انتشارات روایت فتح، انتشارات صریر و انتشارات سوره مهر به عنوان ناشران برگزیده سال معرفی شدند.
در بیست‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انتشارات علمی – فرهنگی، انتشارات قدر ولایت، انتشارات مرسل، سازمان جهاد دانشگاهی، انتشارات نص، انتشارات ارکان دانش، انتشارات رزمندگان اسلام، انتشارات چرخ و فلک و انتشارات حدیث نینوا به عنوان ناشران برگزیده داخلی و شرکت غزال جوان، خدمات کامپیوتری علوم اسلامی، جان وایلی، انتشارات دارالولاء لبنان و غرفه کشور ژاپن ناشران برگزیده خارجی بودند.
نمایشگاه کتاب؛ سنت حسنه انقلاب اسلامی ایران
بیست‌وسه سالی بود که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، سنت حسنه حاصل از انقلاب اسلامی ایران دنبال می‌شد؛ سنتی که حضرت امام خامنه‌ای (مد ظله‌العالی) خود در آغاز آن نقش داشتند و در سال‌های مختلف از آن دیدن می‌کردند و بارها در سخنان خود از اهمیت آن سخن گفتند در سال آغازین دهه 90 به دوره بیست‌وچهارم خود رسیده بود. «ارتقای معرفت دینی و بصیرت فرهنگی» شعار این دوره از نمایشگاه بود که از چهاردهم اردیبهشت‌ماه آغاز و تا بیست‌وچهارم همین ماه در مصلی امام خمینی (ره) ادامه داشت.
در بیستوچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هزار و 614 ناشر خرجی از 67 کشور با 196 هزار و 200 عنوان کتاب و 2هزار و 376 ناشر داخلی (313 ناشر کودک و نوجوان، 552 ناشر دانشگاهی، 1357 ناشر عمومی، 154 ناشر آموزشی) با 273 هزار و 200 عنوان کتاب حضور داشتند.
برای اولین بار در این دوره سالنی ویژه طراحی و در این سالن فعالیت‌های چرخه نشر در سال گذشته در قالب نمایشگاه عرضه شد. علاوه بر تجربه اولین‌ها در بیستوچهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فعالیت‌هایی که از دوره‌های پیش در نمایشگاه شروع شده بود در این نمایشگاه نیز ادامه پیدا کرد که از جمله آن می‌توان به سالن ویژه حضرت زهرا(س) (ام ابیها)، سرای کرسی آزاداندیشی، سالن کتاب و کتابخانه، سالن دین و فرهنگ، سالن چاپ و نشر، سالن علمی، آموزشی و هنری، سالن انقلاب اسلامی، سالن فعالیت های فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان، سالن ویژه فعالیت‌های فرهنگی و سالن کارنامه نشر اشاره کرد. سرای اهل قلم هم در این دوره از نمایشگاه 200 نشست فرهنگی در موضوعات مختلف برگزار کرد.
در بیستوچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انتشارات هرمس، دلیل ما، انصاریان، نوید شیراز، امیرکبیر، سوره مهر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان ناشران برگزیده سال انتخاب شدند. در میان ناشران خارجی این دوره ناشری برگزیده نشد و انتشارات نگار، انتشارات پیام آزادی، انتشارات ستاره‌ها از خراسان رضوی، انتشارات علمی و فرهنگی، انتشارات علوم رایانه، انتشارات قدیانی، انتشارات منادی تربیت و اتحادیه تعاونی ناشران قم به عنوان ناشران برگزیده داخلی معرفی شدند.
نظر شما