به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به نقل از روابط عمومی نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، کتاب «شیخ حر عاملی» اثر محسن گلشاهی است که به همت پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در 278 صفحه منتشر شد.

تدوین تاریخ اندیشه‌های کلامی امامیه، از زوایا و نواحی گونه‌گونی قابل اجرا است. شخصیت‌های سامان بخش این تاریخ، جریان‌ها و مکاتب تاریخ‌ساز در عرصه اعتقادات، موضوعات و تراث برجامانده از دانش کلام، محورهای متفاوتی‌اند که هر کدام در این فرآیند از ویژگی خاصی برخوردارند.

«اندیشه‌نامه متکلمان امامیه» کلان فعالیتی از مجموعه تلاش‌های پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که برای دست یازیدن به این هدف، پژوهش درباره متکلمان تاریخ‌ساز امامیه را در دستور کار قرار داده تا با رویکردی میان رشته‌ای، اعتقادات متکلمان امامیه را در طول تاریخ به تصویر بکشد و از نوآوری‌های روشی و محتوای ایشان پرده بردارد.

اثر حاضر انعکاسی از آرا و اندیشه‌های شیخ حُرّ عاملی در مسائل اعتقادی و کلامی است و در آن تلاش شده تصویر مناسبی از منظومه فکری او ترسیم شود.

شیخ حر عاملی فقیه اخباری سده دوازده قمری است که اثر بزرگ او وسائل الشیعه از هنگام تألیف تاکنون، محور تلاش‌های فقهی عالمان شیعه بوده و در کنار فعالیت‌های دیگر در رجال و درایه و اصول، صحنه روشنی از شخصیت بارز وی در علم فقه در اذهان اهل علم به وجود آورده است.

اما در پس این پرده، فعالیت علمی گسترده‌ای همراه با تألیف ده‌ها جلد کتاب و رساله در حوزه علم کلام از وی به جا مانده که کم از ابعاد فقهی آثار او نیست و اجازه چشم‌پوشی از مطالعه شخصیت کلامی او را نمی‌دهد.
 
این اثر در دو بخش و هشت فصل تألیف شده است؛ در بخش اول این اثر که به «احوال و ابعاد شخصیتی شیخ حُر عاملی» پرداخته شده، در سه فصل، احوال شخصی، حیات سیاسی و اجتماعی (سفرها و اقامت ها، اوضاع سیاسی – اجتماعی در عصر صفویه، ارتباط با حکومت)، و حیات علمی (آثار، اشعار و...) این عالم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

نویسنده در دومین بخش از این اثر که با عنوان «آرا و اندیشه های کلامی» نگارش یافته، در پنج فصل دانش کلام وی، معرفت شناسی، خداشناسی، راهنماشناسی و امام شناسی تشریح شده است. در فصل اول این بخش، مباحثی با عنوان نهی از تکلم و امر به احتجاج، نقد علم کلام، جایزنبودن تقلید در اعتقادات، روش کلامی (عدم حجیت ظنون، کتاب، سنت، عقل، اجماع) تبیین شده است.
دومین فصل از بخش مذکور، که با عنوان معرفت شناسی تألیف شده، ضمن بیان تعریفی از علم و معرفت، معرفت در قالب اجمالی (ویژگی ها و منبع و موضوع) و تفصیلی (منبع - عقل و وحی-) تشریح شده است.

«خداشناسی» عنوان سومین فصل از بخش دوم این کتاب است که در ابتدای این فصل، توضیحاتی در خصوص شناخت عقلی و قلبی خداوند بیان شده و خداشناسی در ذات، صفات، اسما و عدل توضیح داده شده است.

در چهارمین فصل نیز که با عنوان «راهنماشناسی» تألیف شده، در دو قسمت «پیامبرشناسی» و «امام شناسی»، راه‌های شناخت نبی، جواز امامت، وجود معرفت و طاعت امام، ویژگی‌های امام، راه‌های شناخت ائمه(ع)، غیبت امام عصر(عج) تبیین شده است.

در پنجمین و آخرین فصل، عدم تجرد روح، مرگ، برزخ، بطلان تناسخ، علایم قیامت، معاد جسمانی، احوال عالم قیامت، حبط و تکفیر، وعد و وعید، شفاعت، بهشت و جهنم، با عنوان «فرجام‌شناسی» نگارش یافته است.