مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان‌رضوی گفت: کتاب «منتخب القصاید» تنها تجدید چاپ نیست؛ بلکه مروری بر صنعت چاپ است که حدود 150 سال قبل در دست چاپخانه سنگی آستان‌قدس‌رضوی با عنوان «دارالطبع» بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سبزیان اظهار کرد: علی راقم مشهدی، در سه بخش این کتاب ارادتش به اهل‌بیت را نشان داده، او اهتمام ویژه‌ای به واقعه کربلا داشته و آن را به زبان نظم درآورده است؛ در واقع می‌توان این اثر را منبعی مناسب برای ذاکرین اهل بیت(ع) با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری با هدف استفاده از منابع فاخر و عمیق و همچنین برای محققین و پژوهشگران دانست.
وی فعالیت‌های فرهنگی برای پژوهشگران را بسیار مفید دانست و تاکید کرد: از عنوان کتاب «منتخب القصائد» اینطور استنباط می‌شود که کتاب سنگینی باشد، اما اینطور نیست. با ورود به قرن سوم تولد این کتاب، «منتخب القصائد» به کوشش یک نویسنده خلاق دوباره تصحیح و به عرصه نشر وارد شد. امیدوارم به یک رشد و پویایی مستمر فرهنگی دست پیدا کنیم و این اتفاق درباره دیگر کتاب‌ها هم انجام شود.
سبزیان، کتابخانه آستان قدس رضوی را پرچم‌دار کتابخانه‌های عمومی در جهان اسلام دانست و عنوان کرد: کتابخانه‌های عمومی در کنار مساجد همواره وجود داشته‌اند؛ علما و شخصیت‌های برجسته هم همواره به ساخت کتابخانه‌ها اهتمام داشتند تا مردم با کتاب و معرفت، مانوس و همسایه باشند.
مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی خراسان‌رضوی گفت: شعار نهاد کتابخانه‌های عمومی خدمت به عموم مردم است. چهل خدمت را تعریف کرده‌ایم که همواره به آن‌ها پایبند بوده‌ایم، آستان قدس با سه‌شنبه‌های فرهنگی برای خدمت فرهنگی به مردم قدم برداشته که باید از دست‌اندرکاران آن تشکر کرد.
وی افزود: به رئیس سازمان کتابخانه‌ها، اسناد و موزه‌های آستان‌قدس‌رضوی پیشنهاد می‌کنم، پیشتاز تشکیل اتحادیه کتابخانه‌های عمومی جهان اسلام باشند. طی دو هفته گذشته میزبان هیاتی عراقی از کتابخانه امیرالمومنین(ع) نجف بودیم که نتایج خوبی از این دیدار حاصل شد؛ بنابراین همگرایی جهان اسلام در بحث کتابخانه‌های عمومی منشا برکات زیادی خواهد شد همچنین اینکه نزدیکی بیشتر جهان اسلام از طریق کتابخانه‌های عمومی جهان اسلام یکی از کارهایی است که می‌تواند در چهارچوب دیپلماسی عمومی قرار بگیرد.
در ادامه نشست مصطفی لعل‌شاطری، مصحح کتاب «منتخب القصائد» گفت: به تازگی در کتابخانه آستان قدس شاهد تحولات شگرفی هستیم و به لطف این تحولات به زودی در حوزه علمی و پژوهشی در جهان اسلام اتفاقات مهمی رقم خواهد خورد. اطلاعات تا دو سال قبل، تنها از فعالیت‌های چاپی آستان قدس از دوره پهلوی بوده و همه با این فرضیه پیش رفتیم تا اینکه دو سال قبل خیلی اتفاقی متوجه شدم، در تعدادی از کتاب‌ها در دوره قاجار مُهر آستان مقدس رضوی را داشته‌ایم.
این پژوهشگر جوان افزود: در پروژه مفصلی به نخستین چاپخانه سنگی آستان قدس رضوی پرداختم و متوجه شدم این چاپخانه 28 کتاب از سال 1294 قمری مطابق با 1256 شمسی تا 1344 را با مُهر «دارالطبع رضوی» به چاپ رسانده که اتفاقی مهم در حوزه چاپ ایران و مشهد است؛ بنابراین هویت چاپی مشهد به 70 سال قبل‌تر از آنچه می‌پنداشتیم، برمی‌گردد. نخستین چاپخانه‌ها در تهران، تبریز، مشهد و شیراز فعال شدند، در واقع بعد از تهران و تبریز مشهد را در حوزه چاپ داریم.
لعل شاطی گفت: در قرن 15 گوتنبرگ دستگاه چاپ را اختراع می‌کند و بعد در قرن 18 این دستگاه به ایران می‌رسد؛ اما در دوره قاجار عباس میرزا نایب‌السلطنه، شخصی را به روسیه می‌فرستد و در سال 1233 چاپ سربی به ایران می‌رسد. به‌دلیل کیفیت پایین، زیاد مورد اقبال قرار نمی‌گیرد اما فردی در آلمان چاپ سنگی را اختراع می‌کند. دستگاه چاپ سنگی، سال 1249 از روسیه خریداری می‌شود و پس از آن این چاپ به تهران و تبریز وارد می‌شود و سال 1294 این چاپ به مشهد وارد می‌شود.
وی افزود: نخستین اطلاعات درباره تاسیس نخستین چاپخانه در مشهد، از فهرست پیش‌نویس آستان قدس به دست آمده است. در دوران ناصرالدین شاه در مکان ضرابخانه آستان قدس در صحن نو (آزادی فعلی) یک چاپخانه تاسیس می‌شود و در آنجا چاپ کتاب آغاز می‌شود و این چاپخانه 50 سال فعالیت می‌کند. در آن دوره عملا چاپخانه آستان قدس تعطیل شد و آستان قدس کارهایش را برون‌سپاری می‌کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی چاپخانه مستقلی در آستان قدس رضوی تاسیس شد.
این پژوهشگر درباره علی راقم مشهدی، نویسنده کتاب «منتخب القصائد» گفت: ایشان شاعر و خوشنویس بوده است و برای مساجد و صحن‌های مشهد می‌نوشته. راقم در اشعار خود گفته «با اینکه در شعر توانایی زیادی دارم اما کسی مرا نمی‌دیده.» راقم تمایل داشته به رتبه ملک‌الشعرایی برسد، بنابراین در مدح رجال سیاسی قلم زده تا به این منصب برسد. سال 1294 چاپخانه به مشهد می‌رسد پس او از این ظرفیت استفاده می‌کند تا دیده شود.
وی افزود: راقم، اشعار مدحی فراوانی گفته بود؛ بنابراین مجموعه مدایح خود را به چاپ می‌رساند و معتمدالملک هم حامی مالی او می‌شود. «منتخب القصائد» سه بخش دارد که سال 1294 در چاپخانه آستان قدس رضوی با حمایت «محمداسماعیل تاجر هروی» چاپ شده است.
لعل شاطری بیان کرد: اتفاق خوبی که پس از چاپ کتاب افتاد، این بود که با بخش مغفولی از تاریخچه صنعت چاپ آشنا شدیم. از سال 1294 و اواخر دوره قاجار در مشهد بحث چاپ را داشته‌ایم که حامی این پیشینه هم آستان قدس رضوی بود. در واقع حامی بیشتر اتفاقات فرهنگی مشهد در آن زمان آستان قدس رضوی است.
حجت‌الاسلام حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، اسناد و موزه‌های آستان‌قدس‌رضوی گفت: در معارف دینی و قرآن همواره به آموخته‌ایم، باید مقصود و مقصد بین کار فردی و کار جمعی، کار جمعی باشد؛ در واقع کار جمعی باید اولویت باشد. بنابراین باید از تک‌روی پرهیز کنیم اما متاسفانه کار تیمی بلد نیستیم و این یک آفت است.
وی با اشاره به ضرورت برداشتن مرزهای جغرافیایی افزود: پیشنهاد ارزشمند آقای سبزیان درباره همگرایی کتابخانه‌های عمومی جهان اسلام در دستور کار قرار خواهد گرفت. کتابخانه ملی آمریکا امروز 100 میلیون جلد کتاب دارد در حالی‌که کتابخانه آستان قدس چهار و نیم میلیون کتاب دارد؛ بنابراین هم‌افزایی بین کتابخانه‌های جهان اسلام ضروری است تا همه بتوانند از ظرفیت آستان قدس بهره ببرند.
رئیس سازمان کتابخانه‌ها، اسناد و موزه‌های آستان‌قدس‌رضوی اظهار کرد: وقتی محقق‌های جوانی نظیر لعل شاطری را می‌بینم، هم خوشحال می‌شوم و هم غصه می‌خورم. خوشحال می‌شوم چون ابتکار او در پیدا کردن سوژه و شهامت و جرات‌اش را می‌بینیم و تحسین‌اش می‌کنم. اما غصه می‌خورم که چند نفر را مثل او داریم؟ روز قیامت می‌پرسند، با این جوان‌ها چه کردیم؟
وی افزود: در همایش بین‌المللی فعالیت‌های داوطلبانه تاکید کردم، هرکجا مردم را دیدیم، پیروز شدیم، در انقلاب و دفاع مقدس مردم را دیدیم و پیروز شدیم. اما دو جا هم مردم را ندیدیم و لنگ می‌زنیم، یک در حوزه فرهنک و دو در حوزه اقتصاد. نخبگان و محققان را باور نکردیم. باید آن‌ها را به اتاق‌های‌مان راه بدهیم امکانات در اختیارشان بگذاریم و باید سامانه‌ای برای پژوهشگران خوش‌فکر طراحی کنیم تا شروع به فعالیت کنند.
حجت‌الاسلام حسینی ادامه داد: بخشی از ابعاد وجودی امام رضا(ع) به‌عنوان یک گنجینه، هنوز شناخته نشده است. معادن کشف نشده زیادی داریم که هنوز به محصول تبدیل نشده‌اند و باید برای این کار بیشتر تلاش کنیم. برای این مهم هیچ محدودیتی برای دسترسی محققان به منابع کتابخانه‌های آستان قدس رضوی وجود ندارد.
نظر شما