خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در لرستان، اعظم روانشاد: «پیاده‌روی اربعین و مراسم‌های عزاداری آن یکی از بزرگ‌ترین آیین‌های مذهبی است که هرساله تعداد زیادی از زائران، از گوشه‌کنار جهان به‌ویژه ایران را دور خود جمع می‌کند. این آیین مذهبی که به عشق امام حسین‌(ع) برگزار می‌شود در نوع خود بسیار جالب است.

اگر از عاشقان آن حضرت سؤال شود، چرا این‌ همه سختی را در گرما یا سرما تحمل می‌کنند تا در این مراسم معنوی حضور یابند بدون شک پاسخ‌های بی‌شماری را خواهیم یافت؛ اما می‌توان تعدادی زیادی از پاسخ‌ها را در یک جمله گنجاند؛ «یافتن معنی زندگی فرای آنچه هست» با حضور در این مراسم.

آنچه هست همین زندگی روزمره است، جایی که بخش زیادی از انسان‌ها در چرخه‌ای تکراری کار و زندگی می‌کنند تا نیازهایشان را برآورده کنند، مالی جمع کنند و زندگی نسبتاً راحتی برپا کنند؛ اما گویا چیزهایی کم دارد، همه‌چیز نیست، گویا باید رفت به فراتر از هر آنچه اینجا هست، هر‌آنچه اینجا هست خسته‌کننده است، روح انسان را آزار می‌دهد و برایش معنی‌بخش نیست. گویا همه چیزهایی که اینجا هست کم هست، کافی نیست. بله این را می‌شود از نیازهای فطری انسان درک کرد، در کنار هر آنچه اینجا هست، نیازهای معنوی هم هست که این دنیای جدید یا مدرن با همه زرق‌وبرق آن، با همه فراوانی‌اش آن را تأمین نمی‌کند. آن‌را باید در جای دیگر جست، کنار سایر عاشقان سرور شهیدان و در راه کربلا یا در پیاده‌روی اربعین.

اگر به یافته‌های علمی نیز بنگریم به همین مضمون می‌رسیم. پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام‌ شده است، یکی از دلایل زائران برای پیاده‌روی اربعین «برتری نیت‌مندی معنوی و اخروی زائران در برابر نیت مدنی، مادی و دنیوی» نام می‌برند. پس می‌توان گفت معنایابی فرای هر آنچه در زندگی این جهانی هست یکی از دلایل زائران برای حضور در این مراسم است.

حال پرسش این است چه چیزی در مراسم اربعین وجود دارد که می‌تواند این‌گونه زندگی را معنی‌بخش کند؟ به عوامل زیادی می‌توان اشاره کرد. در قلب همه اینان نیز عشق به امام حسین(ع) وجود دارد. این عشق تاریخی هزارساله دارد و به‌عنوان یک سنت قوی باقی‌مانده است. این سنت در قلب شیعیان آن امام رسوخ کرده است. فداکاری امام حسین(ع) و یاران او برای حفظ اسلام باعث این عشق شده است.

همچنین آیین‌های مذهبی به‌ویژه از نوع جمعی آن نیز پر از شور و نشاط هستند. این آیین‌ها صورتی دیگر از خود جامعه هستند. جامعه‌شناسان کم از نتایج مفید پیوند انسان با جامعه سخن نگفته‌اند. انسان در جمع و در ارتباط با دیگران است که معنی پیدا می‌کند و چه جمعی فراتر از جمع عاشقان امام حسین است. پیاده‌روی، حضور در مرثیه‌خوانی‌ها و عزاداری‌ها، برپایی موکب‌ها و بودن در کنار سایر شیعیان از جمع‌های معنی‌بخش و هویت‌بخش است.

از خودگذشتگی‌هایی که میزبانان و زائران در قبال همدیگر انجام می‌دهند، کمک به همدیگر و نوع‌دوستی از دیگر دلایل این موضوع است. این نوع‌دوستی‌ها منجر به احساس رضایت درونی می‌شود و به زندگی معنی می‌بخشد. اینجا نیز شکل دیگری از پیوند به دیگری و جامعه وجود دارد، از نوع دگرخواهانه که می‌شود چسب زندگی میان زائران. این چسب که از آن به‌عنوان سرمایه اجتماعی یادشده است نقش زیادی در تقویت همبستگی اجتماعی دارد.

در نهایت باید گفت پیاده‌روی اربعین به‌عنوان بزرگ‌ترین مراسم شیعیان نقش برجسته‌ای در تقویت هویت آنان دارد. شیعیان که سالیان مختلف در گوشه و کنار دنیا به‌ویژه در زمان صدام حسین در محدودیت‌ها و حتی آزار و اذیت‌های زیادی بودند و اجازه نداشتند مراسم پیاده‌روی اربعین را برگزار کنند، امروزه این امکان برایشان فراهم‌شده است تا حضورشان را نشان دهند و هویت خود را به‌صورت جمعی به نمایش بگذارند. نمایش جمعی هویت نیز یکی از ابعاد معنی‌بخش زندگی است. پس می‌توان گفت یکی از کانونی‌ترین مؤلفه‌های پیاده‌روی اربعین معنی‌بخشی به زندگی از نوع ورای هر آنچه هست می‌باشد و این معنی‌بخشی در قالب جمعی و از نوع معنوی است که اثرات آن بر زندگی فردی و جمعی پایدار است.»