به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با آغاز مبارزات امام خمینی، ساواک (ارگان امنیتی رژیم پهلوی) سعی کرد با اتخاذ روش‌های گوناگون به مقابله با ایشان و نیروهای مذهبی وفادار به آرمان‌های وی بپردازد. این مقابله نه تنها در مقطع پیش از تبعید بلکه در دوران تبعید در عراق نیز با شدت بیشتری ادامه یافت چرا که امام خمینی(ره) به عنوان مهمترین مخالف اصل و اساس سلطنت پهلوی شمرده می‌شد و طرفدارانش در ایران و خارج از ایران روز به روز افزایش می‌یافتند. عملکرد ساواک در رویارویی با مبارزات امام خمینی در مقطع تبعید در عراق موضوع مهمی در تاریخ انقلاب اسلامی است که نشان می‌دهد ایشان در چه فضای حساس و دشواری به تلاش و مبارزه انقلابی خود ادامه دادند.

ساواک برای دست‌یابی به اهداف فوق عملیات و طرح‌های گوناگونی را تهیه و اجرا کرد. از جمله این که درصدد برآمد افرادی را که مورد اعتماد ایشان بودند، جذب کند و آن‌ها را برای جاسوسی ایشان بگمارد تا بتواند از تمام فعالیت‌ها و حرکات ایشان و اطرافیانش مطلع شود که البته در این راه توفیقی نیافت. برخوردهای هوشیارانه آیت‌الله خمینی و نیز رعایت اصول امنیتی، نقش زیادی در خنثی کردن توطئه‌های گوناگون داشت. به گفته یکی از مطلعان چه بسا اتفاق می‌افتاد که ایشان اعلامیه‌ای صادر می‌کرد و در ایران چاپ و توزیع می‌شد ولی مأموران و خبرچینان ساواک در نجف از آن بی خبر بودند و خبر صدور آن را از مرکز، در حالی که چند ماهی از آن می‌گذشت دریافت می‌کردند.

از دیگر اقدامات ساواک جلوگیری از مسافرت علما، روحانیون و طلاب طرفدار آیت‌الله خمینی به عراق برای ملاقات با ایشان بود. نصیری به نمایندگی‌های ساواک در عراق دستور داده بود که رفت و آمدهای منزل آیت‌الله خمینی را تحت کنترل قرار داده و مشخصات افراد و اتومبیل‌ها را به ایران ارسال کنند و همچنین زائران ایرانی را که با ایشان ملاقات می‌کردند شناسایی و معرفی کنند. 

از اقدامات مهم ساواک جلوگیری از چاپ و نشر رساله و کتاب‌های آیت‌الله خمینی بود. ساواک چاپ و توزیع، خرید و فروش، مطالعه و نگهداری از رساله و آثار ایشان را ممنوع کرده بود. از آن سو یاران و طرفداران امام خود را موظف می‌دیدند که در تبلیغ آرا و اندیشه ایشان تلاش کنند. گزارش‌ها و اسناد فراوانی در زمینه فعالیت‌های طرفداران امام در چاپ و توزیع رساله ایشان وجود دارد که به فعالیتی پر خطر در رژیم گذشته تبدیل شده بود. نصیری در نامه‌ای به ریاست شهربانی کل کشور به تاریخ 30 بهمن 1344 خواستار جمع‌آوری کلیه نسخ رساله توضیح المسائل آیت‌الله خمینی شد. بر اساس این دستورالعمل کلیه نسخه‌های رساله امام خمینی از کتاب فروشی‌ها جمع‌آوری شد. ایجاد محدودیت درباره چاپ رساله و دیگر تألیفات ایشان در سال‌های 45 و 46 ادامه یافت.

ساواک که در سال 1346 از فعالیت‌های  طلاب طرفدار آیت‌الله خمینی نگران شده بود در 22 آبان 1346 به منزل ایشان در قم حمله کرد و تمام کتاب‌ها، نامه‌ها و دیگر مدارک ایشان را ضبط کرد. به گفته شیخ حسن صانعی یکی از مقسمین شهریه امام، هدف اصلی ساواک از بازرسی منزل دو نکته بود: یکی اطمینان حاصل کنند دستگاه چاپ اعلامیه در منزل ایشان وجود دارد یا نه؛ دوم یافتن فهرست پرداخت کنندگان وجوهات به ایشان.

تلاش‌های نصیری تنها جلوگیری از چاپ و پخش رساله و اعلامیه‌های آیت‌الله خمینی نبود بلکه در جلوگیری از چاپ و انتشار سایر تألیفات ایشان نیز مؤکداً دستوراتی می‌داد. هنگامی که در سال 1347 کتاب تحریرالوسیله امام خمینی در عراق چاپ و منتشر شد، خشم مقامات ساواک را برانگیخت. آیت‌الله خمینی در پیشگفتار این کتاب مطالبی در مورد امر به معروف و نهی از منکر آورده بود که موجب حساسیت ساواک می‌شد. از جمله این که: «چنانچه بدعتی در دین اسلام گذارده شود، علما می‌بایست به هر وسیله‌ای که ممکن است از آن جلوگیری کنند.» نیز این که: «طلاب نبایستی در مؤسساتی که از طرف دولت به نام مدارس علوم دینی تأسیس شده داخل شوند و شهریه آن حرام است و جایز نیست روحانیون سرپرستی مدارس دینی را از طرف دولت قبول کنند» 

این کتاب توسط زائرانی که به عراق می‌رفتند به ایران آورده شد. نظریه ساواک نسبت به کتاب تحریرالوسیله این بود که پاره‌ای از قسمت‌های آن حاوی مطالب مضره و خلاف مصالح کشور است به همین دلیل نصیری دستور داد که تمام نسخ‌های آن جمع‌آوری شود. همچنین در سال 1350 رساله توضیح المسائل جدید آیت‌الله خمینی چاپ و منتشر شد که مطالب آن نسبت به رساله‌های قبلی حاوی چند فصل اضافه بود و به نام ملحقات توضیح المسائل نامیده شد. آیت‌الله خمینی، در این رساله قوانین ضد اسلامی رژیم از جمله قانون «حمایت از خانواده» را مورد انتقاد قرار داده بود. نصیری به تصور این که مردم ایران با این قوانین موافق هستند به منظور شوراندن افکار عمومی علیه آیت‌الله خمینی دستور تنظیم مقاله‌ای در مقابله با نظرات ایشان را داد و در پی نوشت گزارش نوشت: «می‌شود مقاله تهیه کرد بر علیه این کتاب و مطالب او را تشریح کرد و او را مفتضح کرد» 

در دهه 50 ساواک برای جلوگیری از چاپ و توزیع رساله، کتاب‌ها و اعلامیه‌های امام، سیاست‌های گذشته را با شدت بیشتری دنبال کرد. چاپخانه‌ها شناسایی و تحت بازرسی قرار گرفتند. کتاب‌های امام به عنوان کتب مضره، جمع آوری شد و دست‌اندرکاران چاپ و فروش آن‌‌ها شناسایی و تحت بازجویی قرار گرفتند.

با وجود موانع زیاد و خفقان شدید و در شرایطی که ساواک تمام توان خود را برای جلوگیری از چاپ و توزیع کتاب‌ها و اعلامیه‌های آیت‌الله خمینی به کار می‌برد چاپ و توزیع آن‌ها به سرعت انجام می‌گرفت که برای ساواک تعجب‌آور بود. سخنان، استفتائات، اعلامیه‌ها و دیدگاه‌های آیت‌الله خمینی، توسط پیروان و علاقه‌مندان ایشان به صورت جزوات مجزایی چاپ و مخفیانه در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گرفت.

منابع:
قانعی فرد، عرفان، در دامگه حادثه،گفتگو با پرویز ثابتی( مدیر امنیت داخلی ساواک)، بررسی علل و عوامل فروپاشی حکومت شاهنشاهی، بی جا: شرکت کتاب، 1390
مدنی، جلال الدین ، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1375
نجاری راد، تقی، ساواک و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه، تهران:  مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378
یاران امام به روایت اسناد ساواک، شرح مبارزات آیت الله حاج شیخ مهدی ربانی املشی، کتاب بیست ویکم، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1380
یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378
یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب بیستم، آیت الله سیدمرتضی پسندیده، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1380
آرشیو اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره بازیابی669
اسناد انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی، 1369.