به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سال 1401 با همه فراز و نشیبی که داشت به روزهای پایانی خود نزدیک شده است، سالی که وقتی آن را مرور می‌کنیم با همه اتفاقات و رویدادهای تلخ و دشواری که داشت، برخی از بزرگان فرهنگ و تاریخ ما را گلچین کرد و با خودش برد. بزرگانی که هر کدام از چهره‌های مطرح فرهنگ ایران زمین بودند و با دشواری زیادی درخت کهن فرهنگ را آبباری کردند و در رشد و نمو فرزندان ایران زمین سعی بسیار کردند. در این گزارش نگاهی داریم به چهره‌های تاریخ، سیاست، باستان‌شناسی و ایران‌شناسی که امسال از عرصه زندگی کنار رفتند، چهره‌هایی که زندگی آنها مزین به پژوهش و تحقیق درباره ایران بود و در دل کتابهایشان نام و اندیشه و خط خود را برای نسل آینده ایران به یادگار گذاشتند.

در این گزارش طبق اخبار خبرگزاری ایبنا به اسامی و مختصری از زندگی و تالیفات درگذشتگان 1401 در عرصه علوم سیاسی، تاریخ، باستان‌شناسی، ایران‌شناسی و تهران‌شناسی اشاره شده است. هر چند شاید این گزارش کامل نباشد و اسامی برخی از بزرگان درگذشته از قلم افتاده باشد. یادشان مانا و نامشان ماندگار.  

خاموشی روحانی میانه‌رو
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمود دعایی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سایر کشورها فعالیت سیاسی داشت و در همین راستا به اروپا و کشورهای خاور میانه مانند لبنان، عربستان، سوریه، اردن، افغانستان و پاکستان سفر کرده بود. او از اعضای مجمع روحانیون مبارز و از سال 1359 تا نیمه خرداد 1401 به عنوان سرپرست موسسه اطلاعات مشغول فعالیت بود. دعایی در شش دوره مجلس شورای اسلامی تا سال 1382 به عنوان نماینده مردم حضور داشت. او در فاصله سال‌های 1357 تا 1359 به مدت دو سال سفیر ایران در عراق بود و پیش از آن نیز در سال‌های اقامت امام خمینی(ره) در نجف یکی از همراهان ایشان بود.

دعایی در 15 خرداد ماه در 80 سالگی درگذشت. مراسم تشییع او در 17 خرداد 1401 ساعت 9 صبح از حسینیه جماران به سوی حرم مطهر بنیانگذار جمهوری اسلامی برگزار شد.

کتاب «گوشه‌ای از خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمود دعایی (یادها - 35)» بازگو کننده گوشه‌ایی از خاطرات جذاب و به یادماندنی و خواندنی حجت الاسلام و المسلمین سید محمود دعایی است که سال‌های متمادی در راه مبارزه با رژیم ستم‌شاهی گام برداشته و همواره در همه حال در کنار حضرت امام خمینی (ره) و با پیروی کامل از رهنمودهای آن حضرت به مبارزه سیاسی خود ادامه داده است. این روحانی مبارز در روایتی که از دوران فعالیت‌های سیاسی خود دارد به نکاتی اشاره می‌کند که تا کنون در کمتر جایی گفته و شنیده شده است.

فوت پژوهشگر فرهنگ عامه 
شامگاه گذشته، 28 آذر، سیداحمد وکیلیان، نویسنده و مدیرمسئول فصلنامه تخصصی فرهنگ مردم پس از یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت.
سید‌احمد وکیلیان سال 1326 در شهر شیراز متولد شد. وی تحصیلات خود را تا کارشناسی‌ارشد فرهنگ و زبان باستانی ادامه داد و به سبب علاقه خود به فرهنگ عامه، مسیر نوشتاری خود را بر این محور متمرکز کرد.

از جمله آثار به جای مانده از وی می‌توان «چیستان‌های خواندنی»، «متل‌ها و افسانه‌های ایرانی»، «افسانه‌های ایرانی، به روایت دیروز و امروز»، «تمثیل و مثل» و «رمضان در فرهنگ مردم» اشاره کرد.

وفات شاهنامه‌پژوه ایران‌دوست 
ابوالفضل خطیبی که 21 دی به دنبال جراحی ناموفق پیوند کبد از دنیا رفت، زاده ۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۹ در گرمسار، نویسنده، شاهنامه‌شناس و پژوهشگر زبان و ادب فارسی، عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مشاور علمی گروه فرهنگ‌نویسی بود.

وی معاون سردبیر مجله «نامه ایران باستان»، نگارنده بیش از صد مقاله علمی به ویژه درباره شاهنامه در دانشنامه‌ها و مجلات تخصصی ادبی بود و در تصحیح شاهنامه با جلال خالقی مطلق در جلد هفتم همکاری داشت.

از جمله آثار خطیبی می‌توان به «شاهنامه، ابوالقاسم فردوسی: طبع انتقادی»، «برگزیده مقاله‌های نشر دانش درباره شاهنامه»، ترجمه «تقدیرباوری در منظومه‌های حماسی فارسی (شاهنامه و ویس‌ورامین)»، «یادداشت‌های شاهنامه، بخش سوم» با همکاری جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار،  «به فرهنگ باشد روان تندرست: مقاله‌ها و نقدهای نامه فرهنگستان درباره شاهنامه»به کوشش احمد سمیعی گیلانی و ابوالفضل خطیبی، به مناسبت همایش هزاره شاهنامه در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰، «جشن‌نامه دکتر فتح‌الله مجتبائی» به کوشش علی‌اشرف صادقی و ابوالفضل خطیبی، «فرامرزنامه بزرگ، از سراینده‌ای ناشناش در اواخر قرن پنجم هجری» به کوشش ماریولین فان زوتفِن و ابوالفضل خطیبی، «شبرنگ‌نامه: داستان شبرنگ پسر دیو سپید با رستم» از سراینده‌ای ناشناس احتمالاً در قرن ششم هجری، به کوشش ابوالفضل خطیبی و گابریله فَن دِن بِرخ و «آیا فردوسی محمود غزنوی را هجو گفت؟ هجونامه منسوب به فردوسی: بررسی تحلیلی، تصحیح انتقادی و شرح بیت‌ها» اشاره کرد.

درگذشت نواده میرزاصالح 
غلامحسین میرزاصالح متولد ۱۳۲۴ در تهران، پژوهشگر، نویسنده و مترجم است. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران به انجام رساند، و در رشته علوم سیاسی از دانشگاه ملی لیسانس گرفت. سپس به انگلستان رفت و از دانشگاه آکسفورد دانشنامه دکتری علوم سیاسی گرفت، همچنین به اخذ درجه دکتری در رشته ادبیات از دانشگاه لوزان سوئیس نایل آمد. او پس از بازگشت به ایران استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملی شد و از ۱۳۶۰ش یکسره به کار تألیف و ترجمه پرداخت. حوزه کار تخصصی او تاریخ قاجاریه و پهلوی است، اما دامنه علاقه‌اش تاریخ، ادبیات و هنر جهانی را هم دربر می‌گیرد.

«مذاکرات مجلس اول، توسعه سیاسی ایران در ورطه سیاست بین‌الملل»، «فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی»، «میرزا صالح شیرازی» و «خاطرات سیاسی قوام السلطنه».

مرگ ایران‌شناس تاجیکی
میرزا ملا احمداف محقق و ایران‌شناس تاجیک روز گذشته (چهارشنبه، ۲۵ ژانویه) درگذشت.
 میرزا ملااحمد (ملا احمداف) (۲۰ فوریه ۱۹۴۸–۲۵ ژانویه ۲۰۲۳) پژوهشگر تاجیک و از اعضای آکادمی علوم و اتحادیه نویسندگان تاجیکستان بود که مدتی ریاست انجمن دوستی تاجیکستان و ایران را بر عهده داشت.
 
او که ۲۰ فوریه، یعنی کمتر از یک ماه دیگر ۷۵ ساله می‌شد، در آرامستان «سر آسیا» در شهر دوشنبه به خاک سپرده شد.
 
میرزا ملا احمداف در تاریخ ۲۰ فوریه ۱۹۴۸ در روستای دَردَر، ناحیه عینی واقع در استان سغد تاجیکستان به دنیا آمده و سال ۱۹۶۹ میلادی دوره دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه ملی این کشور را به پایان رسانده و وارد آکادمی علوم تاجیکستان شد. وی فعالیت علمی خود را در پژوهشگاه شرق‏ شناسی آکادمی مذکور شروع و سال‌‏ها به عنوان سرپرست شعبه ادبیات ایران و افغانستان کار کرد.
 
سپس سرپرستی شعبه ایران‏‌شناسی و هندشناسی و معاونت علمی ریاست پژوهشگاه مزبور را به عهده گرفت و بعد از منحل شدن پژوهشگاه در ۱۹۹۳ در پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان انجام وظیفه کرد. میرزا ملا احمداف یکی از مؤلفان ‌«تاریخ ادبیات ایران در قرن‌های ۱۹ و ۲۰» (مسکو، ۱۹۹۹) بود و آثارش در مسکو، تهران، واشنگتن، باکو، مشهد، کراچی، کابل و تاشکند به طبع رسیده‌اند.
 
او عضو هیات تحریریه مجله «رودکی» (تهران)، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشنامه تاریخ و مجله مؤسسه فرهنگی اکو (تهران) بود و مقاله‌های بسیاری در نشریه‌های معتبر ادبی و پژوهشی ایران منتشر کرده است.

راوی حکایت بلوچ رفت
زند مقدم دوشنبه، ۱۴ آذرماه بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت. البته او کهولت سن نیز داشت.  از آثار او می‌توان به مجموعه هفت جلدی «حکایت بلوچ»،«از سرزمین بی‌پرنده تا قلعه»،«کره خر و نوردبون»، «آدم‌های سه قران و صناری» و «قلعه» اشاره کرد.

محمود زند مقدم متولد سال ۱۳۱۷، دوره لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی را در دانشگاه تهران گذراند و مدرک دکتری در رشته برنامه‌ریزی منطقه‌ای را از دانشگاه دورهام انگلیس اخذ کرد. با مدرک «دکترای برنامه‌ریزی منطقه‌ای» از انگلیس، سفرهای خود به بلوچستان را از ۱۳۴۲ شروع کرد.

کتاب «حکایت بلوچ» 7 جلدی اثر محمود زند مقدم توسط انتشارات دنیای اقتصاد منتشر شده است. حکایت بلوچ داستان زندگی است. در باب نام مردم است و نان آنها در باره آب است و باد و آتش خاک واگویی افسانه‌ها و واقعیت‌ها، اسطوره‌ها و تاریخ‌ها شادی‌ها و غم‌ها. اجاق‌های گرم زیر آسمان پر ستاره ترمه و پرند زندگانی است گفتار و کردار بلوچان در این دفتر داستان پندارها گفتارها و کردارهاست.

سکوت ابدی نسخه‌پژوه افغانستانی
محمد آصف فکرت هروی، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه افغانستانی و پژوهشگرِ پیشین مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، روز گذشته (چهارشنبه، هفتم اردیبهشت)، در کانادا چشم از جهان فروبست.

فکرت در سال ۱۳۲۵ در شهر هرات متولد شد. لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه کابل و فوق لیسانس روزنامه‌نگاری را از دانشگاهی در هندوستان گرفت. او سپس، سال‌ها در روزنامه‌های گوناگون افغانستان قلم زد و کتاب‌هایی را هم منتشر کرد.

با هجوم ارتش شوروی به افغانستان، آصف فکرت در سال ۱۳۶۱ به ایران مهاجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و فعالیت‌های خود را به عنوان پژوهشگر و فهرست‌نگار در کتابخانه آثار خطی آستان قدس رضوی آغاز کرد. همچنین از سال ۱۳۶۵ در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی فعالیت پژوهشی خود را آغاز کرد و بیش از صد مقاله علمی نوشت. او سرانجام در سال ۱۳۷۷ به کانادا مهاجرت کرد.

از او بیش از ۲۰ کتاب و صدها مقاله منتشر شده است؛ ازجمله کتاب‌های «کرسی‌نشینان کابل» (احوال دولتمردان افغانستان در روزگاران امیر امان‌الله خان)، ترجمه کتاب «افغانان» نوشته منت ستوارت، «لغات زبان گفتاری هرات»، «لندی» (ترانه‌های مردمی پشتو)، «فارسی هروی، زبان گفتاری هرات» و «عین الوقایع» (تاریخ افغانستان در سال‌های ۱۲۰۷ تا ۱۳۲۴).

فوت تاریخ‌نگار مطبوعاتی
محسن میرزایی، روزنامه‌نگار و تاریخ‌نگار مطبوعاتی در سن ۹۰ سالگی چشم از جهان فروبست. کتاب‌های «تاریخچه بریگاد و دیویزیون قزاق» و «تاریخ افشاریه» از آثار اوست.

محسن میرزایی، روزنامه‌نگار و تاریخ‌نگار ایرانی در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی در زنجان به دنیا آمد. وی از دانش‌آموختگان اولین دوره روزنامه‌نگاری در سال ۱۳۳۵ است که در همان سال از دانشسرای عالی موفق به اخذ مدرک لیسانس در رشته زبان و ادبیات فارسی نیز شد. همچنین میرزایی در واشنگتن در رشته‌های مرتبط با حوزه تبلیغات نیز تحصیل کرده است.

این روزنامه‌نگار و تاریخ‌نگار که روزنامه‌نگاری را با روزنامه اطلاعات آغاز کرد، از سال ۱۳۳۵ وارد حرفه روزنامه‌نگاری شده و بیشتر در حوزه تولید و نشر گزارش‌های تاریخ سیاسی ایران با مطبوعات همکاری دارد. وی هم‌چنین از پیشگامانِ تبلیغات مطبوعاتی در ایران بود. بسیاری از روزنامه‌نگاران مطرح ایران و اساتید علوم ارتباطات و تبلیغات از شاگردان این پیشکسوت مطبوعات هستند.

کتاب «تاریخچه بریگاد و دیویزیون قزاق» (از کلنل دومانتویچ تا میرپنج رضاخان سوادکوهی)،(2جلدی)، «تاریخ افشاریه» و «همدردان ناهمگون» از جمله آثار میرزایی هستند.

خاموشی استاد نامی دانشکده حقوق 
سحرگاه پنجشنبه پنجم خرداد ماه ۱۴۰۱، دکتر احمد ساعی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم تحقیقات پس از طی دوره‌ای بیماری در سن هشتاد و چهار سالگی به رحمت ایزدی پیوست.
 
از این استاد فقید، آثار ارزشمندی در موضوعات اقتصاد سیاسی، مسائل جهان سوم، جهانی شدن و توسعه به یادگار مانده است. «درآمدی بر مسائل سیاسی جهان سوم»، «اقتصاد سیاسی بین‌الملل»، «نظریه‌های امپریالیسم»، «مسائل اقتصادی سیاسی جهان سوم»، «نظریه‌های توسعه و نظریات متعارض توسعه از جمله کتاب‌هایی است که وی تالیف کرده است.
 
احمد ساعی دارای مدرک دکترای علوم سیاسی از دانشگاه گراتس اتریش در سال ۱۳۵۰ بود و سال‌ها در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به تدریس مشغول بوده است.

درگذشت تاریخ‌نگار جامعه‌شناس
ناصر تکمیل‌همایون، استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیست و پنج آبان 1401 درگذشت. 

ناصر تکمیل همایون، متولد ۱۳۱۵ در قزوین جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار ایرانی و استاد پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. او در سال‌های ۱۳۳۳–۱۳۳۷ دوره کارشناسی فلسفه و علوم تربیتی و کارشناسی ارشد علوم اجتماعی را در دانشگاه تهران گذراند و دوره دکترای تاریخ و دکترای جامعه‌شناسی را به ترتیب در سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۶ در دانشگاه پاریس به پایان برد.

«تاریخ ایران در یک نگاه»، «آموزش و پرورش در ایران»، «تهران»، «دانشگاه گندی‌شاپور»، «سلطانیه»، «تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران: از آغاز تا دارالخلافه ناصری»، «مسائل و چشم‌اندازهای فرهنگ (مجموعه مقالات)»، «گستره فرهنگی و مرزهای تاریخی ایران زمین»، 
«خلیج فارس»، «انقلاب مشروطیت»، «سرگذشت دریای مازندران»، «مشروطه‌خواهی ایرانیان (مجموعه مقالات)»، «جاده ابریشم»، «آبسکون، یا، جزیره آشوراده»، «مرزهای ایران در دوره معاصر»، «تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران: دارالخلافه ناصری»،

خاموشی خالق «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی»
علی رضاقلی، جامعه‌شناس و پژوهشگر، متولد سال ۱۳۲۶ در شمیران بود که هشتم فروردین‌ماه درگذشت.

از او کتاب‌های «جامعه‌شناسی خودکامگی» و «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» منتشر شده است. همچنین گردآوری و تنظیم درس‌گفتارهای کلاس روش‌شناسی علوم انسانیِ عبدالکریم سروش و چاپ کتاب «درس‌هایی در فلسفه علم الاجتماع» در کارنامه رضاقلی دیده می‌شود.

درگذشت دور از وطن محقق جامع‌الاطراف
احمد مهدوی دامغانی، نویسنده و محقق متولد ۱۳ شهریور ۱۳۰۵ در مشهد هم ۲۷ خردادماه در آمریکا از دنیا رفت.

از آثار او به «از علی آموز اخلاص عمل»، «رساله درباره خضر»، «شاهدخت والاتبار شهربانو»، «در باغ روشنایی» «گزیده حدیقة الحقیقه»، «گزیده‌ای از شعر سعدی به زبان عربی»، «کشف الحقائق نَسَفی _ تحقیق و تحشیه»، «المَجدی فی أنساب الطّالبیّین» (تحقیق)، «نَسمةالسَّحر بذکر من تشیَّع و شعر» (تصحیح،تحقیق)، «دیوان خازن (عبداللّٰه بن احمد خازن)» (تصحیح و تحقیق) و «الوحشیات (ابوتمام)» (تصحیح) می‌توان اشاره کرد.

فوت پیتر دوبروین در لندن
پروفسور پیتر دوبروین، استاد بازنشسته‌ ادبیات فارسی دانشگاه لیدن، در سن ۹۲ سالگی درگذشت. مرکز فرهنگی شهر کتاب این فقدان جبران‌ناپذیر را به اهالی فرهنگ و دلبستگان زبان فارسی تسلیت می‌گوید.»

 یوهانس توماس پیتر دوبروین در ۱۲ جولای ۱۹۳۱ در شهر تاریخی لایدن، هلند به دنیا آمد. او پس از پایان دوره دبیرستان به تحصیل در رشته‌های عربی و اسلام شناسی نزد استادانی چون ی.ج. کرامر، یوسف شافت و س.ا. بونه باکر پرداخت.

 دوبروین پس از پایان این رشته‌ها به فراگرفتن زبان و فرهنگ فارسی و ترکی نزد استاد کارلیان مشغول شد و این رشته‌ها را نیز با موفقیت به پایان رسانید. او پس از پایان تحصیلات، در پروژه‌های گوناگونی شرکت کرده، همکاری‌های خود را در حوزه‌های مختلف شرق‌شناسی ارایه کرده است.

او همکاری وسیعی نیز در پروژه تاریخ ادبیات ایران از یان ریپکا و در پدیدآوردن برگردان انگلیسی کتاب نقش جدی داشت که در سال ۱۹۶۸ و در شهر دوردِرِخت به چاپ رسید.

مرگ شاگرد مشهور ژان ژاک شواليه
سيد محمد رضوی  سال 1310 در رفسنجان چشم به جهان گشود. او تحصيلات ابتدايی خود را در زادگاهش به پايان رساند و براي تكميل تحصيلات متوسطه به كرمان رفت. او تحصيلات مقطع كارشناسی را در دانشكده حقوق و علوم سياسی دانشگاه تهران در رشته حقوق به انجام برساند. 

رضوی همانند بسياري از دوستان و هم كلاسی‌های خود از كودتای 1332 تأثير پذيرفت كه به نقطه عطفی در زندگی‌اش تبديل شد. او در اين زمان به دلیل فعاليت‌های دانشجويی عليه حكومت كودتا، برای مدت شش ماه به جزيره خارك تبعيد شد و اين دوره را در شرايطی دشوار گذراند. او سرانجام از تبعيد رهايی يافت و بی‌درنگ كشور را ترك كرد.

رضوی در سال 1332 در پاريس مستقر شد و سپس به تحصيل در مقطع كارشناسی ارشد و دكتری علوم سياسی در موسسه مطالعات سياسی پاريس پرداخت.
 
وفات استاد پرکار علوم سیاسی 
علیرضا صدرا، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران درگذشت. وی نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی پیشرفت بود و تا روز گذشته در سلامت کامل در کلاس درس و جلسات دانشگاه تهران حاضر بود اما شب گذشته به دلیل ایست قلبی دارفانی را وداع گفت.

پیکر این استاد فرهیخته از بیمارستان پیامبران در تهران به زادگاهش در شهر دزفول انتقال خواهد یافت.

«درآمدی بر آزاد اندیشی و نظریه‌پردازی در علوم دینی»، «مشروعیت سیاسی»، «نقش راهبردی دولت در نظریه سیاسی امام خمینی (س)»، «مفهوم‌شناسی حکمت متعالی سیاسی»، «اسباب مدنی در حکمت اسلامی و فاضله»، «اسباب مدنی در حکمت سیاسی متعالی امام خمینی(ره) و «خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه» بخشی از کتاب‌های این استاد علوم سیاسی را شامل می‌شود.

درگذشت رمان‌نویس تاریخی
مجتبی حبیبی متولد 1339، عضو انجمن قلم ایران، نویسنده کتاب‌های رمان، داستان کوتاه، زندگی‌نامه، منتقد ادبیات و سینما در سن 62 سالگی درگذشت.

آخرین اثر وی که متأسفانه اجل مهلت نداد تا در زمان حیات وی منتشر شود، رمانی تاریخی در مورد شهید محمد خیابانی است. «خیابانی به درازای ابدیت»، رمانی است که در آینده نزدیک توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر خواهد شد. حبیبی سال گذشته در مصاحبه‌ای با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره این کتاب توضیحاتی ارائه کرده بود.

او خالق آثاری چون رمان «گذر از فصل‌ها»، مجموعه داستان «پاییز آرزوها»، مجموعه داستان «کابوس‌های روز»، داستان کوتاه «زیبا و دلتنگی‌هایش» و داستان کوتاه «پژواک در سواد کوه» و کتاب‌هایی چون «سینما و صهیونیسم»، «تجلی صهیونیسم در رمان‌های جهانی»، «آسیب‌شناسی سینمای پیش از انقلاب ایران»، «آغاز یک نهضت»، و «قمارباز» بود.

خاموشی استاد پیشکسوت حقوق
سید محمد هاشمی استاد بازنشسته و پیشکسوت دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی در سن ٨٢ سالگی چشم از جهان فرو بست.
 
کسب نشان علمی درجه ۱ دانش، کسب جایزه کتاب شایسته سال ۱۳۷۳ از ریاست جمهوری و کسب جایزه کتاب سال ۱۳۷۵ از ریاست جمهوری بخشی از توفیقات علمی ایشان است.
 
کتاب‌های زیر بخشی از دستاوردهای علمی ایشان بوده است: «حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (ج ۱)»، «حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (ج ۲)»، «نگرش بر قانون کار جمهوری اسلامی ایران»، «حقوق بشر و آزادی‌های اساسی» و «حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی». 

مرگ دوبروین، استاد بازنشسته‌ دانشگاه لیدن
پیتر دوبروین، استاد بازنشسته‌ ادبیات فارسی دانشگاه لیدن، در سن ۹۲ سالگی درگذشت. دوبروین کتاب‌ها و رساله‌های گوناگونی در دانشنامه‌های اسلام، ایرانیکا و غیره در زمینه‌های فرهنگ گسترده ایران زمین، از ادبیات گرفته تا فرهنگ و تاریخ هنر و ادیان و زبان به چاپ رسانده است.

پژوهش گرانسنگ او در مورد حکیم سنائی که به فارسی نیز برگردانده شده، مورد استقبال فرهنگ دوستان در ایران و خارج از ایران قرار گرفته است. این کتاب به نقش و مقام حکیم سنائی غزنوی در پهنه ادبیات فارسی می‌پردازد و تأثیر متقابل مذهب و ادبیات را در زندگی این شاعر تاثیرگذار فارسی زبان بررسی و تحلیل می‌کند. حکیم اقلیم عشق عنوان فارسی این کتاب است که مرجع معتبری برای سنائی‌شناسان و دوستداران ادبیات کهن فارسی است و نیز مشوق با ارزشی برای ایران‌شناسان جوان به پژوهش در مورد این شاعر مهم به شمار می‌آید.

پژوهشگر تاریخ باستان درگذشت
هایده معیری، پژوهشگر باستان‌شناسی، تاریخ و فرهنگ ایران و عضو هیئت علمی بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی 21 دی‌ماه درگذشت.

کتاب‌های «فرهنگ توصیفی باستان‌شناسی»، «مغان در ایران باستان»، «باختر به روایت تاریخ» شماری از کتاب‌های تألیفی این پژوهشگر باستان‌شناسی و تاریخ ایران بود. همچنین او کتاب «درآمدی کوتاه بر باستان‌شناسی» نوشته گردون چایلد را ترجمه کرده بود. ضمن این‌که کتاب «تا به خورشید پرواز برم» یادنامه حمید محامدی به کوشش کتایون مزداپور و هایده معیری منتشر شده بود.

مصصح «سیاوش» دیده فرو بست
مهدی مداینی، مصحح متون کهن، متولد سال ۱۳۲۵ در بم بود که ۱۳ خردادماه از دنیا رفت.  

تصحیح داستان «رستم و سهراب» و «سیاوش» با همکاری مهدی قریب، تصحیح «هفت لشکر» همراه با مهران افشاری، تصحیح «ظفرنامه» حمدالله مستوفی که جلد اول آن را به تنهایی انجام داد و باقی مجلدات را با همکاری مهران افشاری دنبال کرد، تصحیح «دیوان عطار» و همچنین تصحیح «چهارده رساله در باب فتوت و اصناف» با همکاری مهران افشاری، از تلاش‌های مداینی برای تصحیح متون مهم ادبیات ایران ‌است.

مرگ مولف رمان تاریخی مرگ انگلستان
پل جانسون، نویسنده، مورخ و روزنامه‌نگار آمریکایی در 94 سالگی درگذشت. او در زمان نخست وزیری مارگارت تاچر، مشاور و نویسنده متن‌ سخنرانی‌های او بود. 

جانسون نویسنده و ویراستار بیش از 50 کتاب، در موضوعات مختلف، از تاریخ مسیحیت و یهودیت گرفته تا زندگی‌نامه چهره‌هایی نظیر سقراط، ادوارد سوم، الیزابت اول، جورج واشنگتن و ناپلئون است. او به عنوان روزنامه‌نگار، سابقه همکاری با نشریات مختلف از جمله نیویورک تایمز و دیلی تلگراف را دارد.

جانسون در سال 1977 کتاب «دشمنان جامعه» را منتشر کرد که حمله‌ای به روشنفکران چپ دهه 1960 از جمله ایوان ایلیچ، هربرت مارکوزه و دیگران بود. این کتاب از دیدگاه کارل پوپر نوشته شده و بیانگر یک ضد کمونیسم جدید و قدرتمند در آثار اوست.

بسیاری از آثار جانسون، انتقاد لیبرال‌ها و مدرنیست‌ها را به دنبال داشته و اصول آنها را زیر سوال برده است. به عنوان مثال، در سال 1999 در مجله اسپکتیتور مقاله‌ای درباره بزرگ‌ترین رهبران سیاسی قرن بیستم نوشت و در آن، پینوشه، دیکتاتور شیلی را به عنوان یکی از چهره‌های برتر معرفی کرد، چراکه معیار او برای موفقیت، فقط ثبات و پیشرفت اقتصادی بود.

از جمله کتاب‌های جانسون می‌توان به «تولد مدرن: جامعه جهانی 1815-1830» (1983)، «زمان مدرن: تاریخ جهان از 1920 تا 1980» (1984)، «تاریخ مردم آمریکا» (1998)، «تاریخ مسیحیت» (1979)، «تاریخ یهودیان» (1987)، «جست‌وجوی خدا: یک زیارت شخصی» (1996)، «دشمنان جامعه» (1979) و رمان‌های «چپ مرکزی» (1959) و «مرگ انگلستان» (1964) اشاره کرد.

خادم فرهنگ ایران درگذشت
استاد عبدالله انوار که پس از یک دوره بیماری سنگین و درمان در بیمارستان به منزل خود بازگشته بود پنجشنبه 18 اسفند بر اثر کهولت سن درگذشت.

عبدالله انوار به سال ۱۳۰۳ در تهران متولد شده بود. پدرش سید یعقوب انوار شیرازی از روحانیون متجدد و از بزرگان انقلاب مشروطه ایران بود. نسخه‌ای از خاطرات ایشان نیز موجود است که هنوز منتشر نشده اما از سرنوشت این نسخه خبری در دست نیست.

انوار از خادمان فرهنگ ایران زمین بود که در زمینه‌های متعدد حکمی تبحری خاص داشت. بسیاری از نسخ مهم حکمت و فلسفه اسلامی به دست او احیا و شرح شدند که این میان شرح آثار فارابی و ابن سینا از اهمیت خاصی برخوردارند. تعلیقات او بر اساس الاقتباس خواجه نصیرالدین طوسی نیز مشهور است. او در زمینه ترجمه نیز دست داشت و آثار مهمی را از فلسفه‌های شرق و غرب ترجمه کرد. وی همچنین فهرست‌نویس بود.