محمد مظفرپور مترجم کتاب «افسانه روشنایی» در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره این کتاب گفت: افسانه روشنایی ترجمه‌ای است از کتاب The Invisible Rainbow اثر آرتور فرستنبرگ که در انتشارات کتاب فردا منتشر شده است. این کتاب که حاصل چهار دهه تحقیق این پزشک آمریکایی است با استناد به حدود سه هزار منبع متنوع، به واکاوی تاریخچه ناگفته ارتباط برق و امواج با پزشکی و زیست‌شناسی پرداخته است.

او هدف خود از ترجمه این کتاب را ارایه نگرش‌های بدیل در حوزه علم و فناوری و پرسش‌انگیزی در عرصه‌های مختلف علوم تجربی و علوم انسانی دانست و بیان کرد: رشد علم و فناوری بومی، مستلزم پرسیدن سوالاتی جدی در مفاهیم بنیادین علوم است.

او بیان کرد: نویسنده با تاریخچه شکل‌گیری استفاده از برق در قرن هجدهم و کاربردهای تفریحی و درمانی آن آغاز و ادعا می‌کند پزشکان قرن هجدهم دانش زیادی درباره کاربردهای درمانی برق داشته‌اند که پزشکان امروزی از آن بی‌اطلاع هستند. وی در ادامه به آغاز برق کشی جهان در 1889 پرداخته و آن را زمینه‌ساز ظهور یا تشدید بسیاری از بیماری‌ها از جمله نوراستنی، دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی دانسته است. فرستنبرگ همچنین معتقد است رفتار آنفلوانزا نیز از سال 1989 تغییر کرده است و آنفلوانزا را حاصل واکنش بدن به الکتریسیته طبیعی و مصنوعی جو زمین می‌داند.

مظفرپور افزود: نویسنده در فصل ششم کتاب، تاریخچه کاربردهای الکتریسیته در گیاه‌شناسی را بررسی کرده و به صورت خاص روی کارهای یک دانشمند هندی تمرکز می‌‌کندد. این دانشمند معتقد بوده گیاهان نیز مانند انسان‌ها و حیوانات، دارای قلب و سیستم عصبی هستند.

او همچنین درباره فصل نهم کتاب که جذاب‌ترین فصل آن است اظهار کرد: فرستنبرگ در فصل 9 کتاب به آزمایش‌های بزرگ در مورد اثر امواج بر روی انسان‌ها، حیوانات و گیاهان پرداخته و برای مثال، اثر امواج محیطی در به خواب رفتن حیوانات در زمستان را توضیح داده است.

مظفرپور ادامه داد: فصل دهم کتاب، علمی‌ترین فصل و زمینه‌ای برای توضیح ایده نویسنده در مورد نقش امواج در به هم ریختن سوخت‌وساز سلولی و ایجاد سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی است. نویسنده، علت اساسی این سه بیماری در جهان مدرن را شیوع استفاده گسترده از امواج دانسته و می‌گوید امواج محیطی با تغییر دادن سرعت انتقال الکترون در میتوکندری، آن را از کار می‌اندازند و این زمینه ایجاد دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی را فراهم می‌سازد.

او گفت: در فصل چهاردهم، سازوکار سلول برای تنفس غیرهوازی و چرخه کربز توضیح داده می‌شود و ادعا می‌شود که الکتریسیته در شدت‌های کم، از کیفیت کار سلول می‌کاهد ولی در عوض به عمر آن می‌افزاید و این یکی از دلایل افزایش طول عمر بشر در دوران مدرن است. فصل پانزدهم نیز  به شکل اختصاصی به مساله شنوایی پرداخته و مدل استاندارد شنوایی را که بیش از یک قرن است بر پزشکی فرمانروایی دارد مردود به شمار می‌آورد. نویسنده در این راستا به انبوه مطالعاتی ارجاع می‌دهد که نشان داده‌اند بسیاری از انسان‌ها قادر به شنیدن فراصوت هستند. او عامل افزایش میزان ابتلا به وزوز گوش در جهان مدرن را نیز همین علت می‌داند.

مترجم کتاب «افسانه روشنایی» درباره دو فصل آخر کتاب عنوان کرد: دو فصل آخر کتاب به بررسی اثرات برق و امواج بر روی خاک، گیاه، حیوان و انسان پرداخته و بحران به وجود آمده برای زنبورهای عسل، اختلال کلونی زنبورها، گم شدن کبوترها در مسابقات کبوترپرانی ایالتی، اسیدی شدن خاک در جنگل‌های اروپا و مرگ سدارهای زرد لبنان را نیز حاصل راه‌اندازی سامانه‌های جدید تلفن همراه و همچنین پروژه هارپ ایالات متحده می‌داند.

او درباره چند ویژگی کتاب که آن را از کتب دیگر متمایز می‌کند بیان کرد: گستردگی منابع و تنوع آن‌ها (از نامه‌های شخصی دانشمندانی که در قرن 18 و 19 در زمینه الکتریسیته کار می کرده‌اند تا متون قدیمی علمی در مورد برق، بررسی نتایج 50 سال کالبدشکافی جانوران باغ وحش کالیفرنیا یا آزمایش‌های ارتش آمریکا در زمان جنگ جهانی اول و دوم) صراحت نویسنده در نتیجه‌گیری، موضوع بحث که نه صرفا تاریخ برق و نه صرفا پزشکی است بلکه طیفی از موضوعات در تاریخ و فلسفه علم و گرایش‌های مختلف پزشکی و مهندسی را دربرمی‌گیرد.

او در انتها به نکته جالب توجه دیگری اشاره و اظهار کرد: گرچه نویسنده رویکرد بسیار تندی در برابر فناوری اتخاذ کرده است اما منابع کتاب بسیار برای استفاده در علم و فناوری کارآمد هستند و حتی می‌توانند منشا شکل‌گیری حوزه‌های جدید علمی نیز شوند. این امر، کتاب افسانه روشنایی را به اثری خاص در میان کتاب‌های جریان انتقادی علم وفناوری تبدیل می‌نماید. کتاب، قدرت زیادی در پیوند دادن علم به زندگی شخصی مردم داشته و از این منظر، ارتباط وثیقی نیز با جامعه‌شناسی علم پیدا می‌کند.