به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی صبح امروز دوشنبه 19 تیر ماه در آئین اختتامیه چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی، حضور یافت و سخنان خود را با بیان جمله‌ای از داوری اردکانی آغاز و بیان کرد: اندیشمند برجسته روزگار ما یعنی داوری اردکانی می‌گوید «ایران پر از مشکل است اما مسئله ندارد. در جامعه خود، از مشکلات بسیار و شاید بی‌شماری رنج می‌بریم، اما مسئله نداریم و کمتر به مسئله‌های خود می‌اندیشیم یا حل آن‌ها را آسان می‌گیریم.» برداشت بنده از این سخن آن است که اولاً مشکل‌ها باید به موضوع فکر و تأمل ما تبدیل شوند، ثانیاً گاهی می‌توان چندین مشکل را در قالب یک مسئله فهمید که راه‌حل را نیز در خودش دارد، ثالثاً همه مسئله‌ها همیشه به مشکلات برنمی‌گردند.

او ادامه داد: اگر علوم انسانی جایگاه شایسته خودش را در تداوم نهضت نرم‌افزاری و تولید علم که در دهه ۸۰ مطرح شد پیدا کرده بود، شاهد رخدادهایی مثل ناآرامی‌های سال گذشته نمی‌بودیم یا مواجهه متفاوتی با آن می‌داشتیم. اگر فراخوان فقه حکومتی یا فقه حکمرانی را جدی می‌گرفتیم، امروز با مسئله‌های تو در توی عرفی و قانونی درباره حجاب مواجه نمی‌شدیم.

او گفت: ما در دهه ۹۰ نه فقط تجربه‌های خوبی از نظر رشد اقتصادی نداشتیم، بلکه از نظر فکری و نظری در علوم انسانی و اسلامی هم دهه خوبی را پشت سر نگذاشتیم. اگرچه بر سر این پیچ تاریخی که اکنون در آن قرار داریم، فرصت‌هایی پیش روی ماست تا بتوانیم عقب‌ماندگیمان را جبران کنیم.

رئیس مجلس بیان کرد: برخی کل علوم انسانی را فرآورده دنیای مدرن می‌دانند. ما ضمن تکیه بر میراث معنوی و ذخایر علمی خود، در برابر بنیادها و دستاوردهای علوم انسانی امروزی، اهل تقلید نیستیم، اما اهل اقتباس هستیم، یعنی باید آنچه متناسب با نیاز و پرسش روزگار خودمان است را فرا بگیریم، اما قرار نیست تا ابد شاگرد دیگران بمانیم. در برابر آنچه از بزرگان علم دریافت می‌کنیم، حیرت‌زده هم نیستیم، بلکه اعتماد به نفس داریم و ابتکار عمل را از دست نمی‌دهیم.

قالیباف تأکید کرد: در افق نزدیک پیش‌رو، یعنی در برنامه هفتم توسعه کشور، نیازمند یک برنامه پیشرفت توأم با عدالت بر مبنای علوم انسانی و اسلامی هستیم. همچنین برنامه هفتم باید ما را به میراث علمی و معنوی‌مان در عرصه‌های مختلف زندگی پیوند دهد، بدون آنکه ما را از برخورداری از فناوری‌های نوین محروم کند.

او گفت: اصحاب نظر به خوبی می‌دانند این ویژگی علوم انسانی است که وضعیت امروز ما را شرح می‌دهد و راه پیش روی ما را مشخص می‌کند و چشم‌انداز وسیع‌تری از جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، به دست می‌دهد. متأسفانه به نظر می‌رسد که این جایگاه ارزشمند آنچنان که باید و شاید در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است.

او افزود: اگر امروز در سطح جامعه ناآرامی و در سطح حکمرانی ناکارآمدی می‌بینیم، از نشانه‌های عدم بلوغ علمی در این عرصه است. اگر اهل سیاست به دنبال حل مسئله و نشان دادن کارآمدی دین در یک جامعه سالم، متعادل و قوی هستند، باید پای یافته‌ها و رهاوردهای اهل علم بنشینند. در بلندمدت، جواب و حل‌مسئله‌های نظام حکمرانی تنها در دست نهاد علم است.

رئیس مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: جامعه ایرانی در تاریخ معاصر جامعه‌ای ناآرام بوده است. بخشی از این ناآرامی حاصل ناکارآمدی حکمرانی در کشور است، اما بخشی دیگر به ویژگی تاریخی ایرانیان در آرمان‌خواهی و ارزش‌مداری برمی‌گردد، امری که بعد از انقلاب اسلامی به نحو گسترده‌تری بروز پیدا کرد. از همین روست که علوم انسانی و اسلامی نقشی کلیدی در ادامه حرکت تمدن‌ساز مردم ایران دارد.

قالیباف تصریح کرد: آن فرزانگی که برای حکمرانی و جهان‌داری لازم است از واقع‌بینی به دست می‌آید که این علوم به ما عرضه می‌کنند و بصیرت‌هایی برای طی طریق حق به ما می‌دهند تا نه گرفتار تقلید از حاشیه چپ و راست مدرنیته شویم و نه دچار توقف و تحجر گردیم. اگر چنین بصیرتی در کار ما نباشد، گویی روی جاده راه نمی‌رویم و حتی سرعت بیشتر، ما را از اهداف‌مان دورتر خواهد کرد.

وی ادامه داد: در زمینه کیفیت مواجهه با میراث علوم انسانی آنچنان که غربیان در اختیار دارند، سخن بسیار است. آنچه امروز پس از سال‌ها بحث در محافل علمی و تجربه در میدان‌های سیاست می‌دانیم، آن است که باید از هر گونه خوشبینی یا بدبینی پرهیز کنیم و آرمان‌خواهی واقع‌بینانه را جایگزین آن کنیم.

او افزود: متأسفانه نگاه‌های صفروصدی در دهه گذشته، هم وضع علوم انسانی را آشفته کرده و هم گره‌های حکمرانی را کور کرده است. زمانی اگر جامعه‌شناسان ما از آسیب‌های اجتماعی سخن می‌گفتند، به سیاه‌نمایی متهم می‌شدند، اما در اواسط دهه ۹۰ ما متوجه اشتباه خود و دیرفهمی مسئله شدیم، درست وقتی که کار کاهش یا ریشه‌کنی آسیب‌های اجتماعی بسیار سخت‌تر شده بود.

رئیس مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: همچنان که در سال‌های اول پس از دفاع مقدس، با خام‌اندیشی گمان کردیم که اگر رویکرد مردمی جهادی در عرصه حکمرانی را کنار بگذاریم و از علوم اجتماعی استفاده غیرانتقادی و غیراجتهادی کنیم، نسخه‌های تجویزشده غربی در باب توسعه ما را به قافله پیشرفت خواهد رساند. از این رو می‌توان گفت ما در زمینه نسبت علوم انسانی و حکمرانی یا غافل یا مقلد بوده‌ایم که هر دو شیوه سامان جامعه ما را بر هم زده است.

قالیباف تأکید کرد: به نظر می‌رسد راه احیای علوم انسانی و اسلامی در چله دوم انقلاب اسلامی، بازگشت به ایده «نهضت نرم‌افزاری» است که ترجمان امروزی آن را جهاد تولید می‌دانیم. اگر ما در کشور دنبال استقلال و پیشرفت هستیم، باید یک کشور مولد باشیم. ما باید تولید قدرت، معرفت، ثروت و منزلت کنیم و این جز در نهاد علم جای دیگر ممکن نیست.

او ادامه داد: جامعه ما نیاز به بالا بردن سطح عقلانیت عمومی دارد. به تصریح رهبر انقلاب، این یکی از وظایف دارای اولویت دولت اسلامی است که سطح تفکر مردم را ارتقا دهد. در این صورت است که می‌توانیم از پیش رفتن کورکورانه و بدون اندیشه دور شویم. هر چه فرهنگ عمومی ما در دانایی و سنجش‌گری تقویت شود، ابتکار و خلاقیت ما هم بیشتر خواهد شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی در انتها عنوان کرد: رهبر انقلاب از ابتدای امسال، برای چندمین بار و در یک مقطع حساس، بحث ضرورت تحول را مطرح کرده‌اند، اما متأسفانه تحرک چندانی در این زمینه مشاهده نمی‌کنیم. قابل تصور نیست که تحول در عرصه حکمرانی کشور بدون تحول در قلمرو علوم انسانی اتفاق بیفتد. بنابراین همه ما وظیفه داریم. ما به نوبه خودمان بحث حکمرانی نو را پیش کشیده‌ایم و پیش می‌بریم، اما لازم است که مطالبه رهبر انقلاب را مانند یک فراخوان برای جهاد تولید تحول‌ساز تلقی کنیم تا همه ظرفیت و استعداد کشور وارد میدان شود. برای ایران قوی، نیازمند حکمرانی دانایی‌محور هستیم.