سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدمهدی شیخ‌صراف: انتشارات سروش در چند سال اخیر، تغییرات مدیریتی مکرر و متعددی را تجربه کرده است. اکنون شنیده‌ها از یک تغییر مدیریتی دیگر در این مجموعه حکایت دارد. گویا این بار استعفای مسعود معینی‌پور، رئیس هیات‌مدیره این نشر وابسته به سازمان صدا و سیما تغییرات جدیدی را رقم خواهد زد.

سرعت تغییرات در انتشارات سروش

دی‌ماه سال ۹۷ بود که ابراهیم شمشیری با حکم احمد شهریاری، معاون منابع مالی و سرمایه انسانی سازمان صدا و سیما، به‌عنوان مدیرعامل شرکت انتشارات سروش منصوب شد. آن هم در وضعیتی که در یک‌سال منتهی به صدور این حکم تولیدات این انتشارات به صفر میل کرده بود و پیشنهاد انحلال آن هم مطرح شده بود.




با این حال و با وجود تلاش‌های صورت گرفته، عمر این حضور به دو سال هم نرسید. بعد از خداحافظی شمشیری با این مجموعه، در آذرماه سال ۱۳۹۹ سعید کرمی، دانش‌آموخته مقطع دکتری حقوق خصوصی، نویسنده و پژوهشگر، سرپرستی این انتشارات را برعهده گرفت.

جبلی و نگاه تحول‌محور

طول عمر مدیریت کرمی نیز کوتاه بود. با رفتن عبدالعلی علی عسکری و آمدن پیمان جبلی به راس سازمان صدا و سیما تغییرات جدید در سروش هم رخ داد. ابراهیم شکوری، سروش را از سیدصادق رضایی تحویل گرفت که در نبود کرمی عنان امور را طی ۵ ماه پایانی در دست داشت.




شکوری، اسفند سال ۱۴۰۰ به‌عنوان مدیرعامل جدید این نشر معرفی شد تا یکی از بزرگترین بنگاه های انتشاراتی کشور را مدیریت کند. او در مراسم آغاز به کار خود با اشاره به نگاه تحول محور پیمان جبلی گفته بود: «سند تحول رسانه به عنوان جدیدترین سند بالادستی رسانه باید در سروش نیز واکاوی و راه‌کارهای اجرائی شدن آن به‌ویژه در سه زمینه محتوا، رویکرد و ساختار عملیاتی شود.»




۵ تغییر در ۵ سال

اما باز هم طی کمتر از یک‌سال با تغییر هیئت‌مدیره این انتشارات در زمستان سال ۱۴۰۱، این بار ابراهیم شکوری کوله بار رفتن بست تا در سکوت خبری و بدون برگزاری مراسم رسمی تودیع و معارفه، اکبر حبیب‌اللهی، مولف و مترجم، اداره این موسسه را بر عهده گیرد.



نگاهی گذرا به عمر مدیریتی همین مدیران عامل اخیر سروش خبر از ۵ تغییر مدیرعامل و سرپرست از ۹۷ تا ۱۴۰۱ می‌دهد. این وضعیتی نابه سامان است، اما قصه به همین جا ختم نمی‌شود.

مشکلات مالی بی‌پایان

مسائل انتشارات سروش با ۵۳ سال سابقه به تغییرات سریع مدیران عامل، ختم نمی‌شود؛ این مجموعه در چند سال اخیر با وجود اقدامات درخور توجه درعرصه تولید محتوای تخصصی و ناشر مرجع، با مشکلات مالی نیز دست‌به گریبان بوده است؛ به‌طوری که این مشکلات زمینه‌ساز تعدیل نیرو در این مجموعه شده است. آثار مشکلات مالی انتشارات، به کاهش نیروی انسانی محدود نیست؛ انتشارات سروش زمانی در سراسر کشور، ۵۰ مرکز فروش فعال داشت که به‌گفته ابراهیم شمشیری گفت‌وگوی ایبنا در سال ۱۳۹۹ بعضاً نیمه تعطیل و یا تعطیل شدند.

اتخاذ سیاست‌های مختلف ازجمله آغاز همکاری با سکوهای فروش کتاب، تبدیل برنامه‌های مختلف بعضاً مذهبی رسانه ملی به کتاب و … نتوانست میزان فروش این انتشارات را طی چند سال اخیر متحول کند. این مسئله در برهه‌های مختلف از زبان مدیران عامل وقت این نشر شنیده شد که وضعیت فروش این نشر را راضی‌کننده ارزیابی نکردند.

نشری که روزگاری مرجع بوده است

بررسی گفته‌های مدیران عامل مجموعه وضعیت این نشر قدیمی را به‌خوبی ترسیم می‌کند؛ به‌عنوان مثال سعید کرمی در آیین معارفه خود به‌عنوان مدیرعامل جدید انتشارات سروش گفته بود: «… به‌عنوان یک نشری که روزگاری مرجع بوده است، چه سهمی از بازار کتاب داریم؟ برای احیا آن و تصرف بخشی از بازار کتاب باید چه اقداماتی انجام دهیم و با چه کسانی مرتبط شویم؟ با چه مراکز تولید فکری ارتباط بگیریم؟ و… اینها مسائل مهمی است که باید بدان توجه داشته باشیم.» وی همچنین گفته بود: «ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که در زمینه رسانه نشر موفقی هستیم، اما هیچ‌یک از استادان برتر این حوزه با این مجموعه مرتبط نباشند، این عدم کارایی را می‌رساند. هرکسی باید در حوزه خود به موضوعات و رویه‌ها اشراف داشته باشد.» در فصل حضور شکوری به‌عنوان مدیرعامل سروش، سه مقوله تحول در «محتوا»، «رویکرد» و «ساختار» به‌عنوان خط فکری جدید در مدیریت این مجموعه اعلام شد.

آمار سروش

بررسی عملکرد سروش از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا تیرماه سال جاری نشان می‌دهد؛ این مجموعه در مجموع ۳۰۹ عنوان کتاب منتشر کرده که از این تعداد فقط ۷۲ عنوان چاپ نخست است. در این کتاب‌ها ۲۳۷ عنوان تجدید چاپ، ۱۵۸ عنوان تالیف و ۱۵۱ عنوان ترجمه است. شنیده ها نیز حاکی از این است که انتشارات سروش با وجود تلاش های صورت گرفته در نمایشگاه کتاب امسال در مقایسه با سال‌های گذشته خود نتوانسته به توفیق قابل توجهی دست یابد.

سروش درآستانه تغییر یا...

شنیده‌ها اما خبر از استعفای مسعود معینی‌پور از ریاست هیات‌مدیره انتشارات سروش دارد. ناشری با بیش از نیم قرن پیشینه در حوزه تولید محتوا در نشرعمومی و البته شناخته‌شده در حوزه تولید کتاب‌های حوزه رسانه بازهم در آستانه تغییرات مجدد قرار خواهد گرفت.

گمان می‌رود این تغییرات مکرر، حرکت این نشر را با کُندی بیشتری در دنیای سریع فناوری‌های حوزه نشر مواجه کند. طی ۵ سال، پنج مدیرعامل و سرپرست در سروش تغییر کرده است و تنها نتیجه تغییر مکرر مدیران، بی‌ثباتی است. ثبات مدیریتی لازمه موفقیت هر کسب و کار و به‌خصوص در فضای نشر و کتاب است و دوری از آن موجب ضعف در تولید و بازار و… می شود. این مسئله نه‌تنها بر سودده یا زیان‌ده بودن نشر که بر فضای فرهنگی کشور اثر می‌گذارد و عاملی خواهد شد برای آنکه، سروش از رقبای خود بیش از پیش جا بماند.

رسم امانتداری

احمد شهریاری، معاون منابع مالی و سرمایه انسانی رسانه ملی، روز دوشنبه ۲۳ اسفند ۱۴۰۰ در مراسم معارفه ابراهیم شکوری در سخنان خود گفته بود: آقای دکتر علی‌عسگری رئیس سابق صداوسیما در جلسه‌ای به من گفتند «در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتم ایشان فرمودند که انتشارات سروش امانت من به دست شماست.» ضمن خدا قوت به مدیران رسانه ملی با یک سوال ساده مطلب را به پایان می بریم. آیا واقعاً این رسم امانتداری است؟