به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در تبریز، همایش ملی «ثقه الاسلام، شهید روز عاشورا» همزمان با سالروز صدور فرمان مشروطیت با حضور مسئولان استان آذربایجان شرقی، اساتید و پژوهشگران و علاقمندان حوزه تاریخ معاصر در محل تالار وحدت دانشگاه تبریز برگزار شد.

مرحوم میرزا علی ثقه‌الاسلام تبریزی فرزند حاج میرزا موسی ثقه‌الاسلام از علمای آذربایجان و از خاندانی معروف از علمای تبریز بود که روسای آن خاندان ملقب به صدرالعلماء بوده‌اند.

میرزا موسی ثقه‌الاسلام پسر حاج میرزا محمدشفیع آقا صدر ثقه‌الاسلام و او پسر میرزا محمدجعفر صدر و او پسر میرزا محمدشفیع و او پسر میرزا یوسف و او پسر میرزا محمدعلی بود. میرزا محمدشفیع جدّ پنجم ثقه‌الاسلام تبریزی، معاصر نادرشاه بود و طبق فرمان نادرشاه در جمادی‌الاول ۱۱۵۳ ق به مستوفی‌گری دارالسلطنه تبریز برگزیده شده بود.

ثقه الاسلام تبریزی در عاشورای سال 1290 شمسی به دست قشون روس همراه با جمع دیگری از آزادیخواهان و مشروطه خواهان در تبریز به دار آویخته شدند.

علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین الملل در پیام خود به همایش «ثقه الاسلام شهید روز عاشورا»، شهادت ثقه‌ الاسلام را نشانه بارزی از حضور علمای شیعه در مبارزه علیه استبداد و سلطه بیگانه خواند و گفت: این مبارزه ضدحکومت جور و دخالت بیگانه از زمان مرحوم میرزای شیرازی به‌ صورت آشکار شروع شده بود و تا قبل از آن، معمولا علمای شیعه مشوق و حامی حکومت‌هایی بودند که در نزد مردم مقبولیت نسبی داشتند و در مقابل بیگانگان می‌جنگیدند.

مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین الملل در این پیام آورده است: آذربایجان از قدیم، در خط مقدم مقاومت در برابر دشمنان ایران بود که از جمله سرداران رشید آن به ستارخان و باقرخان می‌توان اشاره کرد و ستارخان خود می‌گوید که به دستور علمای نجف به تهران حرکت کرده است.

ولایتی در این پیام با اشاره به اینکه در زمان مظفرالدین شاه، مردم به رهبری علما برای عدالتخانه و بعدها مشروطه قیام کردند، اظهار کرده است: علما از همان ابتدا تذکر می‌دادند که مشروطه باید مشروعه باشد وگرنه به بیراهه خواهد رفت که از علمای معروف حامی مشروطه مشروعه میرزاعلی ثقه‌الاسلام تبریزی بود.

روایت انحرافی از یک واقعه تاریخی/ اصل ماجرا چه بود؟

همچنین حجت الاسلام محمد علی آل هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی هم با انحرافی خواندن برخی از گفته‌ها در خصوص روایت جریان اعدام ثقةالاسلام در روز عاشورای حسینی، بر لزوم تبیین چگونگی اعدام ثقةالاسلام به همراه هفت تن دیگر در ظهر روز عاشورای ۱۳۳۰ قمری افزود: برخی می‌گویند که تبریزی‌ها در روز عاشورا در قالب دسته جات حسینی به عزاداری مشغول بودند و در گوشه دیگری از شهر نیز روس‌ها، بزرگان شهر را اعدام می‌کردند. این یک روایت انحرافی از واقعه تاریخی است.

وی ادامه داد: روس‌ها در بعدازظهر روز تاسوعا، ثقةالاسلام را با  ارسال کالسکه ویژه کنسولگری روس از مقابل منزل خود به کنسولگری منتقل کردند و مردم هیچ گمان نمی‌کردند که این یک اقدام صحنه سازی شده است. حتی میرزا اسدالله که ملازم ثقةالاسلام بود نیز به بهانه تنگی جا، سوار کالسکه نمی‌شود.

آل هاشم گفت: پس از انتقال ثقةالاسلام به کنسولگری و ماجرای درخواست آن‌ها از این شهید، وقتی روس‌ها اطمینان می‌یابند که ثقةالاسلام، ورقه شهادت دروغ را علیه مجاهدان تبریز هرگز امضا نمی‌کند، کاغذ دیگری را آورده و می‌خواهند تا مشروعیت حضور روس‌ها در تبریز را امضا کند اما از آن امتناع کرده و می‌گوید که مسلمان، شهادت دروغ نمی‌دهد.

وی با بیان اینکه ثقةالاسلام به همراه هفت تن دیگر در صبح روز عاشورا برای برگزاری دادگاه نظامی به باغشمال تبریز رفته و سپس به میدان مشق تبریز(دانشسرای فعلی) منتقل می‌شوند، ادامه داد: روس‌ها داخل میدان مشق در حضور 600 نیروی مسلح خود، این هشت عزیز را به جرم تشکیل مجالس تبلیغی و ادامه مبارزات ضداستبدادی و نیروهای اشغالگر و وطن پرستی اعدام می‌کنند.

همچنین زین العابدین خرم، استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در این همایش با اشاره به جریان سازی آذربایجان در نهضت مشروطیت گفت: نسل کنونی جامعه باید نسبت به تاریخ و گذشته خود بیش از این آگاه باشد تا بداند چه سختی هایی گذشته و خون هایی ریخته شده تا انقلاب اسلامی بوجود آمده است.

وی با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب بر معرفی شخصیت‌های برجسته مشروطیت از جمله ثقه الاسلام که در نهضت مشروطه و آذربایجان نقش آفرین بودند، یادآور شد: در نگاه به آثار و مکتوبات محققان و پژوهشگران مشخص می شود که مبارزه شهید ثقه الاسلام دارای سه ویژگی است که این ویژگی ها توسط امام راحل در انقلاب اسلامی نیز تکرار شد.

خرم در تحلیل دوران مبارزات ثقه الاسلام یادآور شد: این شهید دولت‌های استعمارگر را این گونه معرفی می کند که این دولت‌ها همواره دنبال افزایش قدرت سیاسی خود در کشورهای اسلامی و مستعمرات خود هستند.

استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به نظریات یکسان ثقه الاسلام، امام راحل و رهبر معظم انقلاب در مواجهه به استبداد و استعمار گفت: آنچه در نهضت امام راحل و ثقه الاسلام بسیار آشکار است، اینکه استعمارگران توده مردم را استعمار کرده و از نیروهای نفوذی برای استعمار مردم و غارت ثروت مملکت استفاده می‌کنند.

وی اظهار کرد: از یاد بردن فتنه اجانب و دشمنان و غفلت از عمق خبائث دشمنان تاریخ اسلام مختص عصر مشروطه نیست و بنابه تاکیدات رهبر معظم انقلاب، در زمان کنونی نیز موضوع نفوذ از هشدارهایی است که باید به آن توجه کرد.

همچنین حجت الاسلام سیدمحمدرضا میرتاج الدینی رییس شورای سیاستگذاری همایش ملی « ثقه الاسلام شهید روز عاشورا »، نیز با بیان اینکه شهید ثقه الاسلام نزدیکترین دیدگاه سیاسی و نظام حکومتی به نظام ولایت فقیه را ارائه کرده است اظهار داشت: ثقه الاسلام مشروطه را از نگاه دینی تبیین و بر وجود حکومت عدالت محور بر اساس حکومت شرعیه یا سلطنت شرعیه را مطرح می‌کرد.

وی با اشاره به نقش ثقه الاسلام در دوران استبداد صغیر، و سپس دوران اشغال تبریز توسط قشون روس یادآورشد: در این دوران که مردم تبریز حدود ۱۱ ماه در محاصره سنگین و تحریم غذایی بودند با تاکید بر حفظ غیرت و استقلال مردم این خطه، موجب شد تا لشکر استبداد شکست و در زمان اشغال تبریز توسط قزاق های روسی اشغال شده بود و مردم را اذیت می‌کردند، وی فتوای دفاع از مردم را صادر و در نهایت در این راه به شهادت رسید.

 به گفته حجت الاسلام میرتاج الدینی، برای این همایش ۵۰ مقاله علمی از سراسر کشور ارسال شده است که از این تعداد ۳۰ مقاله منتخب چاپ و در اختیار علاقه مندان قرار می‌گیرد.