به گزرش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بعد از قبول قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران و عراق و برگزاری جلسات مربوط به مذاکرات صلح دو کشور تحت نظارت سازمان ملل متحد که تقریباً دو سال به طول انجامیده بود، از اوایل اردیبهشت سال ۱۳۶۹، صدام با ارسال نامه‌های متعددی تمایل خود را برای برگزاری مذاکرات دوجانبه دو کشور خارج‌ازمسیر نظارت سازمان ملل متحد ابراز داشت.
در واقع رژیم زیاده‌خواه صدام که در راستای تمایلات جنگ طلبانه و متجاوزانه خود قصد حمله به کشور کویت و اشغال آن را داشت؛ بیش از هر چیز باید از جانب همسایه قدرتمند مرزهای شرقی خود یعنی جمهوری اسلامی ایران آسوده‌خاطر می‌شد و حتی با اعطای امتیازاتی که جزء حقوق قانونی این کشور بود که در چارچوب ۸ سال جنگ تضییع‌شده بود، با فراق بال به جنگ با کویت می‌رفت.
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس مصمم است در چندین شماره این روند تقریباً چهار ماهه مذاکرات صلح را که با بازگشت آزادگان سرافراز به میهن اسلامی‌مان و عقب‌نشینی عراق از خاک کشورمان همراه می‌شود موردبررسی قرار دهد:
ارسال ششمین و آخرین نامه صدام
پس از حدود سه ماه و نیم مکاتبه بین روسای جمهور عراق و ایران، سرانجام صدام حسین که در جریان حمله به کویت تحت فشار بین‌المللی قرارگرفته بود، به خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران تن داد. او در پاسخ به نامه رئیس‌جمهور ایران در ۲۳ مرداد ۱۳۶۹ طی ششمین و آخرین نامه خود، شرایط ایران را برای تحقق صلح (مبنا قراگرفتن معاهده ۱۹۷۵ در مورد اروندرود، عقب‌نشینی سریع از اراضی اشغالی ایران و آزادی اسرا) پذیرفت.
چهار روز پس از ارسال نامه پذیرش مجدد معاهده ۱۹۷۵ از سوی عراق، رئیس‌جمهور ایران در ۲۷ مرداد ۱۳۶۹ در آخرین و چهارمین پاسخ خود به صدام حسین نوشت:
اعلام پذیرش مجدد معاهده ۱۹۷۵ از سوی شما، راه اجرای قطعنامه و حل اختلافات در چارچوب قطعنامه ۵۹۸ و تبدیل آتش‌بس موجود به صلح دائم و پایدار را هموار ساخت. شروع عقب‌نشینی نیروهای شما از اراضی اشغالی ایران را دلیل صداقت و جدی بودن شما در راه صلح با جمهوری اسلامی ایران به‌حساب می‌آوریم. اکنون ما برای پذیرش نمایندگان شما در تهران آمادگی داریم و امیدواریم با تداوم جو مثبت و حسن نیت موجود بتوانیم به صلح جامع و پایدار با حفظ همه حقوق و حدود مشروع دو ملت و دو کشور اسلامی دست یابیم.
عقب‌نشینی عراق از اراضی اشغالی ایران و آزادی اسرا
با پذیرش دوباره معاهده ۱۹۷۵ از سوی صدام، عراق پذیرفت تا به نشانه حسن نیت، عقب‌نشینی از اراضی اشغالی ایران را از روز جمعه ۲۶ مردادماه ۱۳۶۹ برابر با ۱۷ اوت ۱۹۹۰ میلادی آغاز کند.
همچنین عراق قبول کرد تا از همین روز مبادله فوری و همه‌جانبه اسرای جنگ به هر تعدادی که در عراق و ایران در اسارت به سر می‌برند را آغاز نماید.
با این توافق، ارتش عراق ظرف پنج روز تا ۳۰ مردادماه ۱۳۶۹ به مرز شناخته‌شده بین‌المللی بر اساس معاهده ۱۹۷۵ تحت نظارت گروه ناظر نظامی سازمان ملل متحد، عقب‌نشینی کرد و دست از اشغال حدود ۲۶۶۳ کیلومترمربع از خاک ایران برداشت.
پس از گذشت دو سال از پایان جنگ، اولین گروه ۱۰۰۰ نفره اسرای ایرانی در ۲۶/۵/۱۳۶۹ از مرز خسروی وارد خاک ایران شدند و روز بعد به همین تعداد از اسرای عراقی به کشورشان بازگشتند.
در نهایت ۵۵۴۳۸ نفر از اسرای عراقی در ۱۰۳ مرحله و ۳۹۴۱۷ نفر از اسرای ایرانی در ۷۰ مرحله مبادله شدند. تعداد ۵۷۴ نفر از اسرای ایرانی در دوره اسارت به شهادت رسیدند.
منبع: کتاب تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق (جلد دوم)، نشر مرزوبوم، چاپ دوم ۱۴۰۱، صفحات ۴۷۹، ۴۸۰، ۴۸۱
چهارشنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ - ۱۲:۱۳
نظر شما