رابرت بلاي، شاعري است ضد جنگ كه در جنگهاي ويتنام و عراق، با انتشار دو مجموعه عليه سياستهاي جنگ طلبانه آمريكا، اشعاري سروده است.
به گفته نظيري ، تصاوير شعري بلاي، از طرفی ملموس هستند و از طرف ديگر سوررئال . علاوه بر اين نكته ، نظيري اشاره می کند كه شعر بلاي، نگرشی موشكافانه و حساس به هستي دارد و گاه به هايكو نزديك ميشود. اما در عين حال، نگرش غالب شعر او، نگرشي خيامگونه است.
مترجم تاكيد مي كند كه بلاي با شعر و ادبيات خاور دور و هند آشناست، مولوي و خيام و حافظ را ميشناسد و از آنها تاثير پذيرفته.
اما جداي از آن چه مترجم ميگويد، در برخورد با ترجمههاي او از شعر بلاي، معمولا با روايتي قصهگون مواجه ميشويم. شعرها، عموما يك يا دو خط روايتي را پيش مي گيرند و از اين نظر به سنت شعر سرايي امريكايي وفادارند.
برخلاف شرق ،كه يكي از مهمترين مولفههاي شعر لحظههاي تصویري درخشان است، در ادبیات انگایسی شايد بيش از تصوير، به روايت اهميت داده ميشود. سنتهاي شعري انگلیسی به شدت تحت تاثير روايتهاي داستاني هستند و به همين دليل، مخاطب جدي شعر شرق در برخورد با این شعرها ، عموما احساس لذت چنداني نميكند.
ارزش شعر بلاي، با توجه به اين ترجمهها، از كاربرد حساب شده تصوير در بطن روايت سرچشمه ميگيرد. براي مثال در شعر "نگاه كردن درون يك سيما"، هم انديشه موج ميزند، هم تصاوير نيرومندند و هم روايتي در محور عمودي شكل ميگيرد كه گونهاي انسجام معنايي به شعر ميبخشد:
گفتوگو بسيار نزديك ميكند ما را!/ ميگشايد/ امواج تن را،/ ماهيان را فرا ميبرد نزديك آفتاب،/ و استوار ميكند ستون مهرههاي پشت دريا را./
از نكات مثبت اين كتاب، حفظ قدرت سطر، بهرغم گذر از چارچوب ترجمه است. به طوری که حركت شاعر در عرض، يعني در محور افقي سطر، بعضا زيباتر از روايتي است كه در محور عمودي شكل ميگيرد.
كتاب با زندگينامه كوتاه بلاي و 11 گفتوگو با او به پايان ميرسد. مطالعه اين بخش ها ، زواياي تاريك زندگي و باورهاي او را تا حدي روشن و مشخص ميكند كه انتشار مجموعه شعرهايي ويژه عليه جنگ ويتنام و عراق، از سوي چنين شاعري به چه دليل انجام گرفته است.
بلاي شاعري است كه برخلاف روحيه آكادميك دانشگاههاي امريكا، صراحتا مواضع سياسي خود را اعلام ميكند و در عين حال، از مطالعه شعرهاي درونگراي شرق و تاثيرپذيري از آنها نيز، بر كنار نيست. اين مسايل در كنار زبان پاكيزه و شم خوب ادبي، از او شاعري متفاوت و جذاب ميسازد.
گزينه شعرهاي بلاي، تحت عنوان «خوردن عسل كلمات» از سوي انتشارات مرواريد و در آغاز سال جاري منتشر شده است.
نظر شما