به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست با حضور دكتر حسین صابری، مترجم كتاب، مدرس دانشگاه و نويسنده حوزه دين و علوم قرآني، دكتر مجيد معارف، عضو هيات علمي دانشگاه تهران، نويسنده كتاب‌هاي علوم حديث و منتقد اين اثر و جمعي از كارشناسان قرآني برگزار شد.
در ابتداي اين برنامه دكتر مجيد معارف، عضو هيات علمي دانشگاه تهران، نويسنده كتاب‌هاي علوم حديث و منتقد اثر با ذكر ويژگي‌هاي بارز اين كتاب، از آن به عنوان اثري برگزيده ياد كرد كه نيازمند تحقيقات و پژوهش‌هاي بيشتري است و مي‌تواند به عنوان سرمايه‌اي ديني در دسترس فارسي‌زبانان باشد.
وي افزود: وقتي ما ايرانيان به عنوان شيعيان اين كتاب را مطالعه مي‌كنيم، مي‌توان به بخش‌هايي از اين اثر ايرادهاي كلامي و تاريخي وارد كرد. از ديگر اشكالاتي كه به مولف اين اثر وارد است، اينكه نام كتاب را اقتباس از قرآن كريم انتخاب كرده، در حالي كه بسياري از مطالب اين كتاب را احاديث نبوي و رواياتي از معصومان(ع) تشكيل داده و مولف كوچك‌ترين اشاره‌اي به منبع مطالب نداشته و سخنان پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع) را بدون ذكر نام اين بزرگان بيان كرده است.
معارف با انتقاد از اين كه خواننده‌اي كه به احاديث نبوي و روايات احاطه نداشته باشد، هنگام خواندن اين كتاب سخنان را از آن نويسنده اثر مي‌پندارد، گفت: بهتر بود نام اين كتاب با توجه به غلبه آن در استفاده از احاديث، به‌گونه ديگري انتخاب مي‌شد و محققان و مصححان اثر به ذكر دقيق منابع كتاب و سخناني كه بدون نقل از منبع در اين كتاب به وفور ديده مي‌شوند، مي‌پرداختند.
وي همچنين پس از بررسي كامل توانايي‌ها و ايرادات كاري مولف اهل سنت اثر، از زاويه مسووليت‌هاي محقق و مصصحان اثر، به نقد اين كتاب پرداخت و بيان داشت: در تحقيق درباره يك اثر بايد به چندين نسخه از آن دسترسي داشته باشيم تا نسخه‌اي را به عنوان «اثر مادر» انتخاب و ديگر نسخه‌ها را در بررسي با آن ارزيابي كنيم، اما در تحقيق درباره اين نوشتار محققان تلاش‌هاي فراواني انجام دادند كه جاي تقدير دارد، زيرا آنها تنها با در دسترس داشتن يك نسخه خطي تحريف شده مغلوط، موفق به تحقيق درباره اين اثر شدند.
منتقد اثر همچنين از مقدمه جامع اين اثر كه در دو بخش به معرفي شخصيت ثعالبی به عنوان نويسنده اثر و معرفي نسخه اقتباسي و دشواري‌هاي تحقيق و تصحيح آن پرداخته است، به عنوان دريچه‌اي در شناخت مولف و كتاب ياد كرد.
مدرس علوم قرآني و معارف از عدم تعدد نسخ به عنوان جبري كه دامن اين اثر را فراگرفته است، ياد كرد و در انتقاد از ضعف كاري محققان و مصححان گفت: با توجه به اين كه استناد به منابع متأخران به جاي توجه به آثار متقدّمان از اصول هر تحقيق است، بايد در اين تحقيق نيز به اين اصول توجه بيشتري مي‌شد. بسياري از مطالب اين كتاب اقتباسي از روايات امام علي(ع) از كتاب نهج‌البلاغه‌اند كه نيازمند تحقيقات بيشتري از سوي محققان است.
وي تصريح كرد: بسياري از توصيفات اين اثر در وصف قرآن كريم متعلق به اميرالمومنين امام علي(ع) است و هيچ كس به جز اين پيشواي شيعيان نمي‌تواند چنين بياناتي داشته باشد، اما محققان اين كتاب تنها به تشريح اقتباس‌هاي قرآني اثر پرداخته‌اند و در ارجاعات دقيق و استنادهاي اثر موفق نبوده‌اند.
نويسنده كتاب‌هاي «جوامع حدیثی اهل سنت» و « بزرگترین نشانه» در بخش ديگري از نقد خود از زاويه متفاوت به مسووليت و رسالت‌هاي مترجم كتاب پرداخت و بيان داشت: من مترجم اثر را مترجمي قوي و موفق مي‌شناسم كه با نثري منطقي، روان، قابل قبول و استفاده براي تمامي اقشار جامعه به برگردان «القتباس من‌القرآن الکریم» پرداخته است.
معارف با بيان اين كه شرط بررسي يك ترجمه موفق، در دسترس داشتن متن اصلي و مقابله آن با اثر ترجمه شده است، گفت: با توجه به اين كه در اين نوشتار به منبع اصلي دسترسي نداريم، تنها مي‌توانيم به رواني متن و مقابله اشعاري كه عربي آنها در پاورقي و ترجمه‌شان در متن كتاب آورده شده و اعتمادي كه به مترجم داريم، بسنده كنيم.
منتقد اثر با بيان اين كه مترجم اين كتاب پا را فراتر از كار يك مترجم گذاشته و در مواردي به تكميل و تحقيق درباره اثر و ذكر منابع پرداخته است، متذكر شد: بر اين اساس، انتظار از مترجم افزايش مي‌‌يابد و به نظر مي‌رسد او بايستي منابع و مأخذ بيشتري را از مطالب اثر مي‌يافت و در كتاب به آنها اشاره مي‌كرد. همچنين كتابنامهاي از تلاش‌هاي محققان و مصححان اين اثر تهيه و در انتهاي كتاب در كنار كتابنامه مترجم قرار مي‌داد.
در ادامه اين نشست، دكتر حسین صابری، مترجم كتاب، مدرس دانشگاه و نويسنده حوزه دين و علوم قرآني، در معرفي اين كتاب و پاسخ به ايرادهاي عنوان شده، در دفاع از مقام ترجمه برآمد و اظهار داشت: اگرچه با برخي از نكات عنوان شده منتقد اين اثر درباره مولف و محققان همراه و هم عقيده‌ام، اما بايد دانست كه از يك عالم اهل سنت نمي‌توان انتظار داشت همچون عالمان شيعه بينديشد و در آثار خود نيز اين افكار را منعكس سازد.
وي افزود: بايد تا همين حد كه رد پايي از شيعه و گفتار معصومان(ع) را در آثار اهل سنت مي‌بينيم، خوشحال باشيم، زيرا مي‌بينيم ياد و آموزه‌هاي اين بزرگان مورد استفاده همگان است و در راستاي برجسته سازي آنها گام برداريم.
مترجم كتاب خاطرنشان كرد: درباره اين كه چرا كتابنامهاي براي محققان اين اثر مشخص نكرده‌ام، بايد بگويم كه تنها نام بردن از يك اثر معروف مانند تفسير طبري در ارجاعات كفايت نمي‌كند، بلكه با دانستن نوع چاپ و نسخه اثر بايد مطلب را به جلد و صفحه اثر ارجاع داد و به اين دليل كه دانستن اين موارد از اطلاعات محدود كتاب ميسر نبود، مجبور شدم كتابنامهاي از مترجم را در انتهاي اثر جاي دهم.
صابري در برابر اين انتقاد كه چرا اقتباس‌هاي حديثي را در اثر مشخص نكرده است، گفت: با توجه به اين كه اين اثر رويكردي ادبي به اقتباس‌هاي قرآني دارد، اگر در ترجمه اثر اقتباس‌هاي حديثي پررنگ‌تر مي‌شدند، جهت‌گيري كتاب كم‌رنگ مي‌شد و هدف مولف كه تبيين نقش اساسي قرآن كريم در زندگي مسلمانان است، به خوبي مشخص نمي‌شد.
مترجم كتاب با بيان اين كه در اين اثر از احاديث و روايات متعددي استفاده شده است، خاطرنشان كرد: پرداختن به اين موضوع، افزايش حجم كتاب و تقريرات زيادي را نيازمند است و بايد در جايگاه خاص خود به آن پرداخت. اگر بخواهم ويرايش مجددي از اين اثر را تنظيم كنم، به اين نكات توجه خواهم كرد.
وي با بيان اين كه خوانندگان با مطالعه اين اثر ادبي انتظار پرداختن به مباحث كلامي را ندارند، يادآور شد: به اين دليل و با توجه به رويكردهاي قرآني اثر، از پرداختن به موضوعات كلامي خودداري كردم. مهم‌ترين دغدغه‌اي كه در ترجمه اين اثر داشتم، تبيين خلوص رويكرد اثر در اقتباس از قرآن كريم بود. در اين كار حتي از يك كلمه متن اصلي بدون درك نگذشتم و لغتي را نيز حذف نكردم.
در پايان اين نشست دكتر معارف، در جمع‌بندي مباحث عنوان شده يادآور شد: اين اثر از قابليت‌هاي پژوهشي فراواني برخوردار است كه محققان و مترجم اثر بايد در تبيين برخي از مطالب و تشريح اين كه كدام سخنان از پيامبر اكرم(ص) و احاديث امامان(ع) هستند، تلاش بيشتري داشته باشند. اين كتاب ارزش بازيابي و استخراج منابع را دارد و با توجه به اين كه خواسته يا ناخواسته اغراق‌هايي را درباره امام علي(ع) بيان كرده، نيازمند بازبيني و تحقيقات كارشناسانه است.
سه‌شنبه ۲۷ مرداد ۱۳۸۸ - ۱۴:۰۷
نظر شما