سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): این شب‌ها نمایش «فردریک» نوشته اریک امانوئل اشمیت، توسط گروه تئاتر «شایا» به سرپرستی و کارگردانی حمیدرضا نعیمی، در سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه رفت.

«فردریک» سرگذشت ستاره بازیگری تئاتر بولوار در پاریس و فرانسه قرن نوزدهم است. فردریک لومتر، بازیگری افسانه‌ای است که تمام نقش‌ها و ژانرها را آزموده است. او میلی سیری‌ناپذیر برای بازیگری دارد. از لذت‌های زندگی چیزی نیست که تجربه نکرده باشد اما چند ماهی است که در میان تماشاگران متوجه دو چشمِ میشی‌رنگ می‌شود که در تاریکی فضای سالنِ نمایش هم‌چون چشمانِ گربه می‌درخشند و این سرآغازِ نمایشنامه شورانگیزِ اریک امانوئل اشمیت است.

شاید مدت زیادی بود که تئاتری این چنین بر صحنه نرفته بود و همین امر ارزش دیدن این نمایش را برای علاقه‌مندان به تئاتر کلاسیک دوچندان می‌کند. نمایش «فردریک» در مجموع، اثری قابل قبول است که توانسته به خوبی داستان را روایت کند و مخاطب را درگیر خود کند. یکی از نقاط قوت نمایش، بازی بازیگران این اثر نمایشی است. حمیدرضا نعیمی به عنوان بازیگر نقش فردریک، توانسته است به خوبی این شخصیت پیچیده را به تصویر بکشد. او در کنار بازیگران دیگر مانند بهناز نازی، امیرکربلایی‌زاده، کتانه افشاری‌نژاد و کامبیز امینی و … بازی‌های قابل قبولی ارائه داده‌اند. یکی از نکات اصلی این اجرا عدم استفاده بلندگو توسط بازیگران کار است. شاید دیگر به این نکته که بازیگران در سالن‌های بزرگی مانند تالار وحدت و یا سالن اصلی تئاتر شهر از هاش‌اف برای رسایی بیشتر صدا استفاده کنند، عادت کرده باشیم. اما در واقع یکی از ویژگی‌های دیدن نمایش در این گونه سالن‌ها دیدن توانایی بازیگران و صدای رسای آن‌هاست. حال مخاطب در نمایش فردریک بعد از مدت‌ها شاهد همچین موضوعی است و می‌تواند تماشای توانایی بازیگر را نیز در بخشی از لذت دیدن این نمایش بگنجاند.‌

از دیگر نقاط قوت نمایش، طراحی صحنه و لباس است. طراح صحنه، سعید معروف‌پور، فضایی را ایجاد کرده است که هم به زمان و مکان نمایش نزدیک است و هم به خوبی می‌تواند حال و هوای نمایش را منتقل کند. مژگان عیوضی طراح لباساین نمایش نیز لباس‌هایی را طراحی کرده است که هم به شخصیت‌ها می‌آید و هم به فضای نمایش کمک می‌کند.

با این حال، نمایش «فردریک» خالی از ایراد هم نیست. در برخی صحنه‌ها، دیالوگ‌ها بیش از حد طولانی هستند و باعث می‌شوند که مخاطب خسته شود. ولی در پی این اندک کاستی‌ها، ذات نمایشنامه، طنز به جا و به دور از شوخی سخیف، موسیقی، توانایی بازیگران و عوامل دیگر همگی ذهن مخاطب در دیدن اثری فاخر یاری می‌کنند.‌

در نمایش «فردریک»، آواز کلاسیک در صحنه‌های مختلف به کار رفته است.استفاده‌ای درست و به‌جا، به همراه خوانندگان توانایی که شنیدن صرفِ صدایشان برای لذت بردن از یک اثر کافی است. آواز کلاسیک فرانسوی در این صحنه ها صرفاً نقش زیبایی بخشی به اثر ندارد و در انتقال مفهوم و تا پایان یاری‌رسان نمایش خواهد بود، برای مثال در صحنه‌ای که فردریک در حال تمرین نقش خود است، آواز کلاسیک به عنوان پس‌زمینه استفاده شده است تا فضایی حماسی و پرشور ایجاد کند. در حالی که در صحنه‌ای که فردریک در حال اجرای نقش خود است، آواز کلاسیک به عنوان بخشی از نمایش استفاده شده است تا مخاطب را در فضای نمایش غرق کند.‌

یکی از عناصر بسیار مهم در این نمایش متن نمایشنامه فردریک اثر اریک امانوئل اشمیت است که درون خود کنایه های بسیاری متناسب با زمان و فضای حال ما دارد. این کنایه‌ها هم طنز ایجاد می‌کنند و هم تماشاگر را به فکر فرو می‌برند. کنایه‌ها به خوبی تفکر مخاطب را برمی‌انگیزانند و باعث می‌شوند که مخاطب به موضوعاتی مانند ماهیت بازیگری، جایگاه هنر در جامعه، و ارزش‌های انسانی فکر کند.

نمایش فردیک همان درک احساس تماشاگر از زندگی هنرمند و مسائل و مشکلات آنان است که به باور می‌رسد. آیا هنرمند خود را جدا از مشکلات جامعه می‌داند یا با جامعه همدرد است؟ برای نفس کشیدن در عرصه هنر چه مشکلاتی دارند؟ در این نمایش خستگی معنای چندانی ندارد چون با روح تماشاگر ارتباط می‌گیرد. لحظه‌هایی که هم می‌خندیم، هم غمگین می‌شویم و هم تفکر و تامل می کنیم و این همان ارتباط از صحنه با روح تماشاگر است.

حمیدرضا نعیمی یکی از کارگردانان مطرح و صاحب‌نام تئاتر ایران است که در طول سال‌های فعالیت خود، نمایش‌های متعددی را کارگردانی کرده است که از نظر محتوایی، اجرایی، و فرم موفق بوده‌اند. از جمله آن‌ها می‌توان به نمایش‌های «روزنه»، «وعده‌گاه نهنگ‌ها»، «زمانی برای زندگی»، «دختری با شنل ارغوانی»، «داستان‌های کاروِر»، «فاوست»، «خیال»، «درخشش در ساعت مقرر»، «سقراط»، «ترور»، «شرق دور… شرق نزدیک»، «شوایک»، «ریچارد» و «فردریک» اشاره کرد.

نعیمی در کارگردانی، توجه ویژه‌ای به متن نمایشنامه دارد. او سعی می‌کند که متن نمایشنامه را به خوبی درک کند و آن را به شکلی هنرمندانه روی صحنه اجرا کند. این موضوع باعث شده است که نمایش‌های او از نظر محتوایی غنی باشند. او همچنین توجه ویژه‌ای به بازیگران دارد و سعی می‌کند که از بازیگران نهایت بهره را ببرد و بازی‌های قابل قبولی و اندازه‌ای از آن‌ها بگیرد. این موضوع باعث شده است که نمایش‌های او از نظر اجرایی و هم از نظر فرم نیز موفق باشند. همچنین، او در کارگردانی، توجه ویژه‌ای به بازیگران دارد. او سعی می‌کند که از بازیگران نهایت بهره را ببرد و بازی‌های قابل قبولی از آن‌ها بگیرد. بازیگرانی که در حافظه مخاطب با توانایی‌هایشان در بازیگری روی صحنه ثبت شده‌اند.‌

نمایش فردریک بار دیگر اثبات کرد که حمیدرضا نعیمی به عنوان یک کارگردان موفق عرصه نمایش همچنان تسلط خود را بر مخاطب حفظ کرده و هم می‌تواند تماشاگر خاص را با خود همراه کند و هم تماشاگری که کمتر سخت می‌گیرد.