سرویس مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هفدهمین مجموعه جلسات نقد ناشران ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. در این نشست، تازه‌ترین آثار سازمان عقیدتی سیاسی آجا با حضور رضا جهانفر، سیدحمید رهنما؛ نویسنده کتاب «همیشه فرمانده» و امیرسرتیپ دوم علی‌محمد گودرزی، به‌عنوان منتقد برگزار شد.
نویسنده کتاب «همیشه فرمانده» گفت: آنچه که امروز در موضوع نقد مطرح می‌شود، معنا و مفهوم جدا کردن سره از ناسره نیست. نقد ادبی امروز باعث می‌شود که آثار دیده شود. این امر از صفر تا صد به نفع نویسنده و کتاب است.
او گفت: زمان نوشتن کتاب، بررسی کردم تا ببینم کتابی درباره شهید آبشناسان نوشته شده است یا خیر. پنج شش کتاب تولید شده بود اما هر کتاب نقاط ضعفی داشت و هیچ‌کدام زندگی او را به طور کامل پوشش نداده بود. این کتاب از لحظه تولد تا زمان شهادت او را بیان می‌کند. من می‌خواستم با زاویه دید جدید به زندگی شهید بپردازم.
رهنما بیان کرد: نکته مدنظر من این بود که زندگی و کار شهید آبشناسان سرشار از تناقض است. این سوال چالش برانگیز برای من بود که تبدیل به هدف نگارش کتاب شد. بارها پیش آمده بود که شهید به خودش سخت می‌گرفت. رفتار مهربانانه با خانواده و سخت‌گیری در کارها در کنار هم در زندگی این شهید دیده می‌شود. بارها پیش آمده بود که حسن آبشناسان ماه‌ها در خانه نبود. همسر او تعریف می‌کند زمانی که او شهید شد؛ به خودم گفتم از این به بعد بدون حسن چه کنم؟ اینقدر شهید در خانه نقش بسزا و اثرگذار داشته است.
نویسنده کتاب با اشاره به اینکه شهید آبشناسان احوالات خاص و شخصی داشت، گفت: همه اینها باعث شد که در زمان نگارش کتاب، این رفتارهای ضد و نقیض برایم چالش‌برانگیز شود. یک شخصیت خشن و نظامی چطور می‌تواند اینقدر عارف باشد؟ صوت او در مراسم شهید بروجردی اینقدر بغض دارد و اینقدر تاثر برانگیز است که مخاطب فکر می‌کند او برادر از دست داده است. رفتار او در خلوت‌هایش با خدا، با خانواده، در محل کار و در میدان جنگ با هم متفاوت است. اما روی همه رفتارهایش مدیریت داشته است.
وی افزود: من برای نوشتن این کتاب مطالعات و مصاحبه‌هایی با فرزند و همرزمانش داشتم. اوایل کار نزدیک شدن به شهید آبشناسان سخت بود. فکر می‌کردم باید به یک شناخت پنجاه درصدی برسم تا بتوانم بنویسم. در این روند به حیاط‌خلوت‌هایی با آبشناسان رسیدم و با او حرف زدم. این گفت‌وگوها با شهید در کتاب آورده شده و با استایلی متفاوت مشخص شده است.
علی‌محمد گودرزی درباره ضرورت تولید کتاب، بیان کرد: در این خصوص که چه ضرورتی دارد مجدداً کتابی درباره شهید آبشناسان نوشته شود باید گفت انگیزه ناشر و نویسنده برای تولید کتاب، معرفی شهید و سیره اوست. مخاطب امروز اگر بخواهد چیزی بداند باید همین کتاب‌ها را بخواند و به عملکرد آنها دست پیدا کند. نگارش کتاب‌های دفاع مقدس در قالب رمان و داستان، از ارائه‌های هنرمندانه ارتش است. تاکید رهبر معظم انقلاب هم بر این است که وقایع دفاع مقدس به صورت داستان عرضه شود.
وی بیان کرد: قلم نویسنده، قلم شیوایی است واین کتاب یک کتاب شخصیت‌محور است که در خصوص شهید آبشناسان نوشته شده است. حسن آبشناسان نظامی تحصیل کرده و با نبوغ نظامی بالایی است. او یکی از نوابغ بودند که هوش سرشاری داشت و در اکثر ورزش‌ها به شکل حرفه‌ای فعالیت داشتند. او مدیریت کاریزماتیک داشت که از کودکی همراه او بود و تا زمان شهادتش همه را تحت تاثیر قرار می‌داد. شهید آبشناسان جمع ضدین بود. او یک نظامی مقتدر اما مهربان بود.
منتقد این برنامه با اشاره به اینکه شهید آبشناسان سیر مطالعاتی عجیبی داشت، گفت: او فلسفه می‌خواند، قرآن را خودش حاشیه می‌زد و ترجمه می‌کرد. هر کتابی را می‌خواند حاشیه‌نویسی و خلاصه‌نویسی می‌کرد. نویسنده به خوبی اینها را در کتاب مطرح کرده است. مخاطب با مطالعه کتاب به خوبی آن را درک می‌کند. سبک این کتاب مستند تاریخی بوده و در قالب داستان گردآوری شده است. استفاده درست نویسنده از عناصر داستانی چشم‌گیر و محسوس است. نویسنده به خوبی از اکثر عناصر داستان‌نویسی استفاده کرده است. او خواننده را از بدو تولد تا شهادت، در یک سیر زمانی منظم پیش می‌برد.
گودرزی در ادامه اظهار داشت: نویسنده گفت‌گوهای خودمانی که با شهید داشته را در کتاب به صورت مشخصی آورده است. در کنار اینها، نویسنده با راوی دانای کل کتاب را پیش برده و با پیرنگ خوبی وقایع مطرح می‌شود. نویسنده با تصاویری که از شهید داشته، فصول را با تصاویر مطرح کرد و هفت تصویر را بیان می‌کند. بر زمانی به خوبی رعایت شده و مخاطب در سیر زمانی گم نمی‌شود. او نیروی محرکه و کشمکش داستان را به خوبی حفظ کرده و تشنگی را در مخاطب ایجاد می‌کند.
وی افزود: کتاب پایان‌بندی بسیار خوبی دارد. زمان تحویل شهید به خانواده و گفت‌وگوی همسر شهید با فرزندانش، بسیار اثرگذار است. این کتاب طرح جلد، قطع، صفحه‌آرایی و ویراستاری خوبی دارد. با توجه به کتاب‌هایی که درباره شهید آبشناسان نوشته شده، این کتاب از لحاظ محتوا و هم نشان دادن نقش شهید، از جامعیت برخوردار است و نمونه مشابهی ندارد.
محمدرضا جهانفر بیان کرد: خانواده شهید کتاب را دیده‌اند و نظر داده‌اند. همچنین همرزمانش شهید کتاب را دیده و نظر داده‌اند. ابن نقطه قوای برای نویسنده و ناشر است. سوابق ناشران نشان می‌دهد که به این شهید پرداخته شده و کتاب‌های متنوعی نوشته شده اما کامل نبود. این کتاب بسیار خوش‌خوان است. شهید آبشناسان بسیار اهل ورزش بود و فرزندانش را بسیار به ورزش توصیه می‌کرد. بهتر است که تصاویر پیوست گویاسازی شده و به متن کتاب ارجاع داده شود. همچنین عکسی از شهید در زمان ورزش وجود ندارد. چطور می‌شود؟ همچنین عکسی از آموزش‌های نظامی شهید وجود ندارد. من به‌عنوان مخاطب با کلمه «تناقض» موافق نیستم. من فکر می‌کنم یک فرمانده ارتشی که مهربان است، تناقض ندارد. همه فرماندهان ما با خانواده مهربان بودند. این مدیریت رفتاری است. «همیشه فرمانده» یک داستان مستند است. به کارگیری و بیان کردن منابع هیچ اشکالی ندارد. کاش مطالب رفرنس داشت. همچنین اختلاف روایی در همه کتاب‌ها وجود دارد چراکه مطالب فرار است و ممکن است راویان دچار فراموشی شود.
رهنما در پاسخ جهانفر گفت: تصایری که خانواده شهید در اختیار داشتند در اثر گذر زمان از بین رفته بود و کیفیت پایینی داشت. همچنین در بحث اسناد، به نظر من اگر پنهانی بیان شود خیلی اثرگذار است.
در ادامه جلسه نقد و بررسی کتاب «بازپس‌گیری مرواریدهای ربوده‌شده» با حضور ناخدایکم جواد رستمی؛ منتقد، ناخدا عباس خیرخواه؛ نویسنده کتاب و ناخدایکم بیرقی؛ مسئول انتشارات نیروی دریایی ارتش برگزار شد.
عباس خیرخواه در معرفی کتاب گفت: در کانون بازنشستگان هر ماهه مراسمی برگزار می‌شود. در یکی از این جلسات، یک نفر می‌گوید: در ارتش همه رسته‌ها جایگاه دارند اما آن طور که باید، از تفنگداران نامی برده نمی‌شود. پس از صحبت‌های او تصمیم گرفتم درباره تکاوران و تفنگداران نیروی دریایی کتابی بنویسم. من فکر کردم بهترین مطلبی که می‌تواند مورد بحث قرار بگیرد، مجموعه جزایر ما در خلیج فارس است که اینها برای نیروی دریای از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار بوده و سوژه جذابی برای نوشتن است.
نویسنده کتاب افزود: من در این کتاب جزایر را به مرواریدهای غلتانی تشبیه کردم که دستخوش تجاوزها و بازپس‌گیری‌ها می‌شود. وجه تسمیه کتاب هم به همین برمی‌گردد. از من خواسته شده درباره ناو گروه دریایی ۸۶ و این فعالیت آخرشان یک رمان بنویسم و اکنون مشغول نوشتن آن هستم.
جواد رستمی؛ منتقد این نشست افزود: موضوع این کتاب بسیار مهم است. کتاب‌های مختلفی هم درباره اینها نوشته شده اما ویژگی این کتاب این است که بسیار جذاب و روان نوشته شده و از ابعاد مختلف سیاسی و تاریخی با استنادات کامل و جامع در این کتاب به چشم می‌خورد. نویسنده در این کتاب خباثت انگلیسی‌ها را به وضوح بیان کرده است. مخاطب در روند کتاب، سنگ‌اندازی های مداوم انگلیس را می‌بیند. این کتاب مخاطب را تا پایان همراه خود می‌برد. دید ژئوپلیتیک و به‌روز کتاب نکته قابل توجهی است.
او گفت: این جزایر از هر لحاظی برای ما مهم است. هر کاری هم در این مورد انجام شود باید حمایت شود. زبان روان و قابل فهم کتاب باعث می‌شود که مخاطبان جوان و نوجوان هم می‌توانند از آن استفاده کنند. سطح اطلاعات نسل جدید باید ارتقا پیدا کند. این کتاب می‌تواند به‌عنوان یک کتاب مرجع استفاده شود، حتی در کتاب‌های درسی می‌تواند گنجانده شود.
رستمی ضمن اشاره به اینکه جا داشت که جلد کتاب کمی حماسی‌تر طراحی می‌شد، افزود: به اعتقاد من اگر کتاب در قطع رحلی منتشر می‌شد، بهتر بود چراکه می‌توانستیم توضیحات مفصل‌تری در پاورقی کتاب داشته باشیم. دقت در ویراستاری برخی صفحات ناقص بوده و نقشه‌ها و عکس‌ها در بخش‌هایی از کتاب مرتبط به هم نیستند.
جهانفر در ادامه بیان کرد: یکی از نکات این کتاب این است که خاطرات پیشکسوتان تفنگداران نیروی دریایی بیان شده است. شایسته است که ناشر کتاب را باکیفیت بهتری منتشر کند. یکی از موضوعاتی که نیروی دریایی در آن نقش داشت، واقعه زلزله طبس بود.
ناخدا خیرخواه افزود: کتاب طبس را با عنوان «نیروی دریایی در کویر» نوشتم و در حال چاپ است. این کتاب به صورت داستانی نوشته شده است. من کاملاً واقعه را توضیح دادم. برخی می‌گویند نیروی دریایی فقط هفتم آذر آمد و با عراق جنگید و رفت. اما این‌طور نیست. نیروی دریای در زلزله طبس آمد و مردم را از زیر آوار درآورد.
ناخدا بیرقی در ادامه بیان کرد: کتاب در چاپ جدید باکیفیت بهتر و بالاتری به چاپ می‌رسد. در نمایشگاه کتاب، این کتاب جزو پرفروش‌ترین‌ها بود. نسل جدید باید بدانند که چه سختی‌هایی کشیده شده تا ایران حفظ شده و بماند. نیروی دریایی همیشه شگفتی‌ساز بوده است. ناوگروه ۸۶ آخرین شگفتی نیروی دریایی بود که اثرات این سفر بعدها مشخص می‌شود. دفتر پژوهش‌های نظری تا الان ۱۵۰ عنوان برای نیروی دریایی منتشر کرده است. این نشر وظیفه خود می‌داند که آثار مکتوب نیروی دریایی را منتشر کند.
