به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «تاریخچه نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۴۶- ۱۴۰۲)» تدوین علی صادق‌زاده وایقان در ۲۴۸ صفحه از سوی انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران منتشر شد.
یکی از شاخص‌های توسعة فرهنگی هر کشور، تعداد عناوین کتاب، مجله، روزنامه و تیراژ آنها و به‌طورکلی کمیّت انتشارات ملی است. در این میان، مطبوعات، به‌خصوص مجله‌های تخصصی و حرفه‌ای، به‌خاطر برخورداری از ویژگی‌های متعدد، نقش مهم‌تری ایفا می‌کند. ارزش مجله‌های تخصصی و فنی بر اهل فن پوشیده نیست و متخصصان می‌دانند مقاله‌های منتشرشده در این مجله‌ها، به‌خاطر تازه بودن، کوتاه بودن مطالب، سرعت انتقال تفکر نویسنده به خواننده، ارزان‌تر بودن، ارائه مطالب بکر و تازه، تحلیل‌های بسیار دقیق از موضوع‌های پیچیدة علمی و فنی، چاپ و توزیع سریع‌تر، دسترسی آسان‌تر، معرفی آخرین پژوهش‌ها، انتقادها و بررسی‌های اهل فن، و بالاخره تنوع مطالب و شکل ارائه، معمولاْ برای پژوهشگران رشته‌های علمی و فنی جذابیت بیشتری دارد و از نظر کارهای پژوهشی نیز نسبت به کتاب‌های علمی کاربرد بیشتری دارد.
هر چه تعداد مجله‌های تخصصی در یک زمینة علمی یا فنی در کشور بیشتر باشد، نشانگر پیشرفت آن علم یا فن در کشور ناشر است. البته خبرنامه‌ها هم نقش بسیار مهم و فعالی در ایجاد ارتباط بین سطوح مختلف سازمان بر عهده دارند و قادرند اخبار و اطلاعات را از بخش‌های بالای مدیریتی به‌صورت شفاف و به‌موقع به تمام سطوح سازمان منتقل کنند، به‌طوری‌که تمامی کارکنان سازمان از سیاست‌ها و برنامه‌ریزهایی که انجام می‌شود مطلع باشند و در صورت لزوم بتوانند در آن خصوص اظهار نظر کنند.
کتاب «تاریخچه نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران» در هفت فصل و سه پیوست تدوین شده است: فصل اول تحت عنوان «کلیات» به مباحث: درآمدی بر نشریات ادواری، آشنایی اجمالی با تاریخچۀ کتابخانۀ عمومی معارف (۱۲۷۷-۱۳۱۶)، کتابخانه ملّی ایران (۱۳۱۶-۱۳۸۱)، کتابخانه ملّی پهلوی (۱۳۴۴- ۱۳۵۹)، مرکز خدمات کتابداری (۱۳۴۷- ۱۳۶۲)، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی (۱۳۶۱- ۱۳۷۸)، سازمان اسناد ملّی ایران (۱۳۴۹-۱۳۸۱) و سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۱-)، نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران (قبل از ادغام)، نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران (بعد از ادغام)، نشریات ادواری فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در سال ۱۴۰۲، جشنواره مطبوعات، شورا و دبیرخانه نشریات اداوری و همچنین به تاریخچه و کارنامة نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اختصاص دارد.
فصل دوم به معرفی پنج عنوان «نشریه فعال و روزآمد» سازمان شامل: پژوهش‌های تاریخ شفاهی، کاغذ اخبار، گنجینه اسناد، مطالعات ایرانی اسلامی (نامة ایران و اسلام) و مطالعات ملّی کتابداری و سازماندهی اطلاعات (فصلنامة کتاب) پرداخته است.
در فصل سوم سه عنوان «نشریه فعال غیرروزآمد» سازمان شامل: آرشیو ملّی ایران، آی‌بولتن و سندنامه معرفی شده است.
در فصل چهارم هشت عنوان «نشریه خبری غیرفعال سازمان» شامل: خبرنامه اسناد ملّی ایران، خبرنامه کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران، خبرنامه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، خبرنامه روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، خبرنامه گشایش ساختمان جدید کتابخانه ملّی ایران، شیرازه فرهنگ، حافظه ایرانی و حافظه ملّی ایرانیان معرفی شده است.
فصل پنجم به معرفی ۱۴ عنوان «نشریه خبری تخصصی غیرفعال» شامل: اخبار بین‌الملل، اخبار کتاب و کتابخانه‌های نابینایان، اندیشه سپید، ایرانشناسی، پیشینه ماندگار، تازه‌های خارجی کتابخانه ملّی ایران، تازه‌های کتابخانه، خبرنامه کانون ایرانشناسی و اس‌لام‌ش‌ن‌اس‌ی، خبرنامۀ کمیتۀ همکاری‌های سازمان‌ها و مراکز آرشیوی اسناد کشور، فهرست مقالات فرهنگی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران، خبرنامه الکترونیکی: کتابخانه‌ها و کتابداران، گنجینه، مجلة الکترونیکی کتابداری و اطلاع‌رسانی (ماکا) و ویژه‌نامه اطلاع‌رسانی اختصاص دارد.
در فصل ششم نشریات خبری غیرفعال مدیریت‌های استانی سازمان شامل: از نوشتن (مدیریت سیستان و بلوچستان)، اسناد ملّی اصفهان، خبرنامه: ماهنامه [پایگاه مقاومت بسیج شهید آوینی مدیریت استان یزد]، درج: گاهنامه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی استان یزد، نشریه داخلی مدیریت اسناد و کتابخانه ملّی استان یزد و گزیده اسناد تبریز معرفی شده است.
در فصل هفتم «ویژه‌نامه‌ها و همکاری سازمان با نشریات ادواری سایر نهادها» شامل: آفتاب یزد، اعتماد، بشارت نو، پرگار، پیام تاریخ، خبرنامة انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، شرق، کتاب ماه کلیات، کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: مفاهیم، مبانی و ارکان پیشرفت، گلبانگ کویر، هفتاد و هفت و همه شاد ز آن سرو سایه فکن، به صورت خیلی خلاصه و مختصر معرفی شده که سهم مدیریت یزد از سایر مدیریت‌های منطقه‌ای و استانی این سازمان چشمگیر است.
پیوست‌های سه‌گانۀ «گزیدۀ تصاویر اسناد»، «گزیدة تصاویر روی جلد نشریات ادواری» و «گزیده عکس‌ها» به انضمام نمایه‌های یازده‌گانۀ: کتاب‌ها، نشریات ادواری، پایان‌نامه‌ها، مقالات، ویژه‌نامه‌ها، اشخاص، پایگاه‌ها و شبکه‌های اطلاعاتی، تشکل‌ها، جای‌ها، رویدادها و نهادهای دولتی و غیر دولتی، برغنای این کتاب افزوده است.
این کتاب به دو صورت با «پیوست‌های رنگی» و «پیوست‌های سیاه و سفید» روانۀ بازار شده است.
در این اثر در مجموع، ۳۶ نشریه ادواری متعدد منتشر شده فعال و غیر فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۴۶ تا سال ۱۴۰۲ و همچنین ۱۲ عنوان گاهنامه را به صورت ساختار یافته و مستند معرفی می‌کند. معرفی هر نشریه شامل مولفه‌های: تاریخچه، صاحب امتیاز، هدف، شماره شاپای چاپی و الکترونیکی، نحوه دسترسی، درجة علمی، جوایز، آثار مرتبط منتشرشده و اطلاعات کتابشناختی شماره‌های منتشر شده است.
کتاب «تاریخچه نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۴۶- ۱۴۰۲)» عنوان ابزاری برای: سازماندهی آرشیو فیزیکی انتشارات، ارائۀ آمار و ارقام کمّی دقیق و تحلیل موضوعی و کیفی نشریات ادواری سازمان توسط مدیران و متخصصان، انتخاب موضوع و بررسی پیشینه‌های مربوط به نشریات ادواری سازمان برای پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی، علوم آرشیوی، تاریخ ایران، ارتباطات، رسانه، روزنامه‌نگاری و … کاربرد دارد. مدیران و دست‌اندرکاران انتشارات، به ویژه اعضای محترم شورای انتشارات، شورای پژوهش و دبیرخانه نشریات ادواری سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران می‌توانند با استفاده از این دست‌نامه در غنای نشریات ادواری سازمان با تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و مصوبات دقیق و علمی سهیم شوند.
از پدیدآور این اثر تاکنون ۴۰ عنوان کتاب و بیش از ۲۰۰ عنوان مقاله منتشر شده است. آقای دکتر علی صادق‌زاده وایقان، عضو بنیاد ملی نخبگان و از برگزیدگان جشنواره کتاب سال جمهوری اسلامی (۱۴۰۱) است؛ و برگزیده (نفر اول) چهار دوره جشنواره ملی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران را نیز در کارنامه‌اش دارد.
نظرات