به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هجدهمین نشست «دوشنبه‌ها به وقت کتاب» به نقد و بررسی «چریک» نوشته حنانه سلطانی اختصاص داشت که با حضور نویسنده اثر و حمید بابایی و جمعی از علاقه‌مندان به داستان‌نویسی در سالن اوستای حوزه هنری برگزار شد.
حنانه سلطانی، نویسنده اثر در ابتدای این نشست گفت: سال ۱۳۹۳ عباس معروفی کارگاه آنلاینی برای دو هزار نفر برگزار کرد که در یکی از تمرین‌ها من داستان کوتاهی به نام «استخوان» نوشتم که مورد توجه وی واقع شد و شور و اشتیاقی که از استاد معروفی دیدم باعث شد تا رمان «چریک» نوشته شود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا حال و هوای داستان‌هایش در سال‌های ۱۳۵۰ می‌گذرد تشریح کرد: شاید دلیل این امر تجربه زیسته من و خانواده‌ام باشد چراکه من در خانواده‌ای بزرگ شده‌ام که اتفاقات انقلاب و بعد از آن، تاثیر زیادی روی اطرافیانم گذاشته و خاطراتی که شنیدم و کودکی که گذرانده‌ام باعث شده داستان‌هایم به سمت و سوی دهه ۵۰ باشند. البته ممکن است پس از این از ادوار دیگر هم بنویسم.
یکی از نویسندگان حاضر در سالن اوستا درباره این رمان گفت: «چریک» قصه پرکشش با روایت‌ها و داستان‌های متعددی است که در فصل اول با گره شروع می‌شود و مخاطب را با اطلاعات زیادی مواجه می‌کند که همین امر برقراری ارتباط را سخت می‌کند.
وی ادامه داد: «چریک» فضاسازی ندارد و ۷۰ درصد از داستان از ذهن آشفته خانم راوی می‌گذرد و جلوتر که می‌رویم دختر بچه راوی داستان می‌شود. به نظر من فضای رمان خوب ساخته نشده و به نظرم همین امر به رمان ضربه می‌زند و باورپذیری را کم می‌کند. ضمن اینکه فضای ذهنی دختربچه راوی به ذهن کودک ۱۰ ساله شبیه نیست. فصل «چشم‌هایت» بهترین فصل داستان است اما نمی‌دانم داستان چرا تا جایی کش می‌آید که پایان خوبی ندارد.
حنانه سلطانی درباره نظرات مطرح شده اظهار کرد: درباره سخت‌خوانی فصل‌های اول حق با شماست و من قبول دارم که سخت خوانده می‌شود ولی علت آن هم این است که هر دم به شخصیت پیرزن گفته می‌شود که تو داری فراموشی می‌گیری و او با یادآوری خاطرات به خود می‌قبولاند که فراموشی ندارد و همین دلیل زیاد بودن اطلاعات در فصل نخست داستان است. درباره حضور دختر بچه داستان هم دوست داشتم از زاویه دیگری به انقلاب بپردازم.
وی ادامه داد: در پایان‌بندی داستان هم برایم شخصیت بچه، مهم بود. شخصیت «همدم» در تمام فصل‌ها دنبال مراقب برای «شهرزاد» است ولی در آخر کتاب داستان به جایی می‌رسد که مراقب پیدا می‌شود ولی «شهرزاد» دیگر نیازی به مراقب ندارد.
یکی دیگر از نویسندگان حاضر در این نشست هم اظهار کرد: این کتاب می‌توانست پرداخت بیشتری داشته باشد چراکه مملو از اتفاقات است. در این رمان سعی شده آشفتگی ذهنی زنی که در حال فراموشی است نشان داده شود ولی آشفتگی به کل داستان سرایت کرده و همین مجموعه آشفته‌ای را بیرون داده است.
وی افزود: این آشفتگی بر متن سوار است اگرچه من نگاه راوی را دوست داشتم و داستان از نظرم جذاب است اما انتظار داشتم حجم آشفتگی‌ها تا پایان کتاب کم شود.
حنانه سلطانی در پاسخ به این نویسنده نیز تاکید کرد: تلاش کرده‌ام «همدم» راوی انقلاب بیرون از خود و انقلابی که در درونش شکل گرفته، باشد. او به جنگ فراموشی رفته و سعی دارد کاری کند که تا امروز انجام نداده بنابراین با افرادی نشست و برخواست می‌کند که تا آن زمان نکرده یا سراغ افرادی می‌رود که شاید اگر این برهه نبود سراغشان نمی‌رفت و این باعث آشفتگی در روایت می‌شود و به نظرم فرم اثر چاره‌ای جز این شکل از روایت ندارد.
حمید بابایی در بخش دیگری از این نشست با تاکید بر اینکه ما در «چریک» با داستانی مواجه هستیم که قصه زیادی دارد بیان کرد: اگر نویسنده راوی را درست انتخاب کند ۶۰ تا ۷۰ درصد ماجرا حل است که در این اثر این اتفاق افتاده است البته به نظرم بهتر بود شخصیت بچه ۷ یا ۸ ساله می‌شد. نویسندگان حرفه‌ای ریزه‌کاری‌هایی دارند که من آن را خیلی دوست دارم.
یکی دیگر از نویسندگان حاضر در این نشست به ضرورت پرداخت نویسنده به شخصیت‌های داستان اشاره کرد و در ادامه افزود: «چریک» اطلاعات خوبی درباره انقلاب دارد و من دوست داشتم از محیط و فضاسازی‌ها بیشتر بدانم و فقط به ارتباطات افراد پرداخته نشود.
حمید بابایی گفت: کاری که رمان‌نویس می‌کند این است که تمام حرف‌ها را گوش دهد و برآیند و روایت خود را از تاریخ داشته باشد و این رمان در این فضا می‌گذرد. در این رمان انحرافات نشان داده می‌شود و نویسنده شعار نمی‌دهد و مرثیه نمی‌خواند.
حنانه سلطانی در ادامه سخنان بابایی افزود: چریک یک نیروی غیرنظامی است که به صورت داوطلب در جنگ‌های نظامی شرکت می‌کند و این ویژگی «همدم» است که بر فراموشی غلبه می‌کند و سعی دارد آن را کنار بگذارد و برای پیدا کردن پسر و عروسش راه بیفتد و آنها را پیدا کند.
حمید بابایی در بخشی از این نشست به نویسندگان جوان گفت: نویسنده می‌تواند سراغ موضوعی پیش از تولد خود رود ولی نیاز است تا پژوهش داشته باشد. رمان صرفاً تجربه زیسته نیست بلکه بخش عمده آن از مطالعه تاریخ و در آوردن مباحث مختلف است.
حنانه سلطانی در تکمیل صحبت‌های بابایی بیان کرد: به نظرم در کنار پژوهش تجربه زیسته نویسنده هم می‌تواند در رمان دخیل شود و کمک کند. در فصل اول رمان شخصیت آرایشگر داستان جزو تجربه و خاطرات من است. ترکیب تجربه و تحقیق به نظرم کمک کننده است و صرف یکی از آنها کافی نیست.
بابایی در بخش پایانی این نشست عنوان کرد: تصویری که رمان از پیرزن و خانواده‌اش می‌دهد تصویر ۹۸ درصد کسانی است که انقلاب کردند. اینکه نویسنده سعی می‌کند از طیف و بخشی از جامعه که نه دیده شده‌اند و نه اجازه صحبت به آنها داده شده، روایت کند نکته‌ای حائز اهمیت است. «چریک» یک روایت شخصی نویسنده از انقلاب ۱۳۵۷ است. نویسنده سراغ دو طیف و دو بخش که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، رفته یعنی یک پیرزن که گویا در حال فراموشی است و بچه‌ای که پدرش بخاطر انشعاب گروهک مجاهدین کشته می‌شود و در خانه دفن می‌شود. نویسنده در بخشی از اثر به کشتار ۱۷ شهریور اشاره می‌کند و از کنار این واقعه رد می‌شود و این کاملاً آگاهانه است تا بگوید چنین اتفاقی رخ داده ولی مسئله مورد نظر نویسنده چیز دیگری است.
وی در اشاره به تفاوت عمده کتاب «چریک» با دیگر داستان‌ها با موضوع انقلاب گفت: این اثر از روایت ژورنالیستی فاصله می‌گیرد و مسئله آدم‌ها در مواجهه با انقلاب را مطرح می‌کند.از نظر من درخشان‌ترین فصل این کتاب فصل گم شدن دختر داستان است که روایت فوق‌العاده‌ای است.
بابایی درباره محکوم شدن کودک داستان به مرگ بیان کرد: پشت و پناه بچه مادر است که بخاطر تفاوت رویکردهایش پدر را به کشتن داده و چنین مادری لایق داشتن فرزند نیست.
حنانه سلطانی نویسنده در پایان این نشست نیز گفت: قصدم از نوشتن «چریک» این بود که روایت انقلاب را از زبان مردم عادی بشنویم. در این داستان چهار نسل زن داریم که قربانی سیاست می‌شوند.
نظر شما