به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، از آن روزي كه از پيامبر(ص) شنيده شد: «آموختن علم و دانش بر هر مرد و زن مسلماني واجب است» هركس اين سخن ارزشمند را شنيده بود و در هر شرايطي قرار داشت، با شوق و شور فراواني، براي آموختن و اندوختن علم و دانايي، نهايت سعي و كوشش خود را بكار گرفت. آن كه در كنار درب مسجد خرما فروشي مي‌كرد؛ تمار. آن كس كه در بازار، عطر فروشي مي‌كرد؛ عطار. آن كه در گودال نمور آسياب، به آرد كردن گندم اشتغال داشت؛ طحان. تا آن كه مردي كه در بيابان، براي جمع‌آوري هيزم عرق مي‌ريخت و خار بدست او مي‌خليد؛ خطاب. همه و همه با هر وسيله ممكن؛ از هر فرصت مناسبي استفاده مي‌كردند و به‌صورت سوال و جواب يا حضور در مسجد و خانه پيغمبر(ص) و گوش فرا دادن به سخنان و خطابه‌هاي رسول خدا(ص)، با كمال جديت معارف و معلومات بدست مي‌آوردند، تا روزگاري كه شماره افرادي كه نوشتن مي‌دانستند، از 10 نفر تجاوز نمي‌كرد، طولي نكشيد و با يك انقلاب فكري و فرهنگي، نور علم و دانش، همه زواياي زندگي تيره مسلمانان را روشن ساخت.
كارسازترين عامل گرايش مسلمانان به آموختن علم و دانش، وجود مقدس پيشواي بزرگوار اسلام، حضرت پيغمبر(ص) بود كه نخستين مرحله مسووليت او بر اساس آموزش كتاب و حكمت استوار بود و مسلمانان هم به پيروي از تعاليم نوراني اسلام، اين احساس مسووليت را به‌كار مي‌گرفتند كه آموخته‌ها و اندوخته‌ها و دانايي‌هاي خود را به ديگران منتقل كنند، زيرا اين كار براي آنان، غير از اعتبار اجتماعي و ارزش فرهنگي، پاداش معنوي و اجر اخروي هم به‌دنبال داشت.
پيامبر عاليقدر اسلام(ص) فرمود: «من ادي الي امتي حديثا لتقام به سنة، او تثلم به بدعة، فهو في‌الجنة؛ هركس حديثي را به‌ديگران منتقل كند، تا بدين وسيله حكم واجبي احيا و استوار شود، يا با آگاه كردن ديگران، روزنه بدعت و انحرافي را مسدود نمايد، جاي او در بهشت خواهد بود.»
موضوع مهمتر در زمينه آموزش حديث و انتقال معارف دين به‌ديگران اين است كه ناقلان حديث و احياگران فكر و فرهنگ، از نظر پيامبر بزرگوار اسلام(ص) به عنوان خليفه‌ها و جانشينان آن حضرت معرفي شده‌اند، و رسول گرامي اسلام(ص) فرمود: «خداوند، خليفه‌ها و جانشينان مرا مشمول رحمت خويش قرار دهد.» و وقتي هم سوال شد: «منظور از چنين جانشيناني، چه افرادي هستند؟» آن حضرت فرمود: «الذين يتبعون حديثي و سنتي ثم يعلمونها امتي؛ آنان كساني هستند كه از حديث و سنت و سيره من پيروي مي‌كنند و سپس آن را به ديگران نيز مي‌آموزند.»
بر اساس مطالب كتاب، در چنين محيط و فضايي بود كه آموختن و آموزش علم و دانش، در همه جوانب جامعه نوبيناد اسلامي، داراي آن چنان تشعشع و جاذبه‌اي شد كه همه طبقات اجتماعي به علم و دانش و نيز انجام رسالت انتقال و آموزش آن، به‌ديگران روي آوردند. در اين ميان، زنان نيز كه با طلوع آفتاب اسلام، حيات انساني و مقام والاي خويش را بازيافته بودند، چون مردها پروانه‌وار گرد وجود نازنين پيامبر(ص) به طواف پرداختند و نهاد خويش را با سخنان و راهنمايي‌هاي نوراني رسول خدا(ص) منور مي‌ساختند و سپس يافته‌ها و اندوخته‌هاي نوراني خود را به ديگران منتقل مي‌كردند. نور مي‌افشاندند، زواياي تاريك زندگي ديگران را نوراني مي‌كردند و لباس زيباي «روايت حديث» را به اندام تواناي خويش مي‌پوشاندند. به اين ترتيب، عنوان «روايات حديث» يعني زنان حديث‌دان و حديث‌گو و حديث‌فهم، در جوامع اسلامي پديدار شد. زنان زيادي به اداي اين رسالت روي آوردند و به‌طور كلي مقام نقل و بيان حديث در بين مسلمانان، داراي آن‌چنان ارزش والايي گرديد، كه اصولا موقعيت و ارزش ديني افراد، براساس حديث‌داني و تلاش آنان در جهت گسترش احاديث، ارزيابي مي‌شد. همان‌گونه اين‌كه امام صادق(ع) فرمود: «اعرفوا منازل‌الناس علي قدر روايتهم عنا؛ مقام و منزلت افراد را، بر اساس اندازه احاديثي كه از ما روايت مي‌كنند، بشناسيد و مورد ارزيابي قرار دهيد.»
از سوي ديگر، در فرهنگ درخشان اسلام، آموختن و دانايي به تعاليم و تكاليف واجب ديني، براي زندگي سالم و شرافتمندانه هر شخص مسلماني، داراي آن‌چنان اهميت و ضرورتي است كه امام جعفر صادق(ع) فرمود: «بسيار دوست مي‌دارم، حتي بر سر يارانم تازيانه فرود آورم تا آنان در دين دانا و آگاه به وظائف خود شوند.»
با توجه به اين راهنمايي‌ها و آموزش‌ها، از همان روزهاي آغازين اسلام، زنان متعددي به آموختن حديث و روايت حديث روي آوردند، به مقام‌هاي بلندي رسيدند و رسالت فرهنگي خويش را به‌صورت مطلوبي ايفا كردند كه در اين كتاب، سرگذشت‌ها و رفتارها و تلاش‌ها و در موارد زيادي، احاديث آنان مطالعه شده است.
كتاب‌هاي قرآن كريم، شرح نهج‌البلاغه، الخصال، ارشاد، الذريعه، اسدالغابة، اصول كافي، اعيان‌الشيعه، الغدير، الغيبة، الميزان، بحارالانوار، بحجة‌الآمال، تاريخ پيامبر اسلام(ص)، تاريخ سياسي اسلام، تاريخ يعقوبي، تفسير نورالثقلين، جامع‌الرواة، جلاء‌العيون، جواهرالكلام، حياةالصحابة، دلائل‌الامامة، ذخائرالعقبي، رجال شيخ طوسي، رجال نجاشي، روضه كافي، روضة‌المتقين، رياحين‌الشريعة، زينب قهرمان دختر علي(ع)، سفينة‌البحار، صحيح مسلم، صلح امام حسن(ع)، علل‌الشرايع، عيون اخبارالرضا(ع)، فاطمه(ص) الگوي زن مسلمان، فروع كافي، كنزل‌العمال، مغازي، مجمع‌البيان، معجم ارجال‌الحديث، مقتل‌الحسين(ع)، مستدرك‌الوسائل، من لا يحضره‌الفقيه، وسائل‌الشيعه، هدية‌الاحباب و ... از منابع و مآخذ نويسنده در تدوين اثر حاضرند.
چاپ چهارم كتاب «زنان دانشمند و راوي حديث» در شمارگان 1000 نسخه، 410 صفحه و بهاي 75000 ريال از سوي موسسه بوستان كتاب راهي بازار نشر شد.
دوشنبه ۲۱ دی ۱۳۸۸ - ۱۱:۲۴
نظر شما