به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، خرمشاهي در اين نشست كه عصر ديروز در ساختمان شماره 2 انجمن آثار و مفاخر فرهنگي برگزار شد، گفت: اين كتاب و ديگر آثار منتشر شده از سوي انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، همه آثار توفيق سبحاني و اثر فرهنگ‌دوستي و فرهنگ‌پروري استاد من و شما و بسياري ديگر، علامه محقق، دكتر مهدي محقق است كه انجمني را كه بي‌فروغ شده بود، دوباره فروزان كردند؛ به طوري كه امروز، هر روز گلي تازه‌تر از اين بوستان به عمل مي‌آيد و به دوستداران ادب فارسي و فرهنگي اسلامي تقديم مي‌شود. 

مولف «ذهن و زبان حافظ» افزود: توفيق سبحاني شخصيتي شناخته شده در مولاناپژوهي، در هر دو كشور ايران و تركيه است و پس از استاد فروزانفر، شخصيتي به اين بزرگي و كوشش‌گري و دقت‌نظر و تنوع آثار در حوزه مولاناپژوهي نداريم. 

وي در ادامه با اشاره به ديگر آثار دكتر توفيق سبحاني در حوزه مولانا‌شناسي، يادآور شد: نسخه مبناي كار استاد سبحاني، همان نسخه مبناي تصحيح «ديوان كبير» استاد فروزانفر نيز هست. اين نسخه، متني است بسيار متين كه نزديك به 96 تا 98 سال پس از وفات مولانا در سال 672 هجري كتابت شده. همين نسخه، نسخه اساس نسخ يازده‌گانه استاد فروزانفر است و به نام «نسخه قونيه» يا "فريدون نافذ" مشهور شده. 

خرمشاهي با بيان اين كه «ديوان كبير قونيه»، عديل «مثنوي قونيه» محسوب مي‌شود، خاطرنشان كرد: اين نسخه مدتي به سرقت رفته بود و دست به دست گشته بود تا در نهايت، بزرگ مردي آن را بازپس مي‌خرد و به جاي اصلي‌اش، تربت مولانا در قونيه، باز مي‌گرداند. استاد سبحاني در تصحيح اين نسخه كه آقاي فريدون نافذ، نسخه عكسي‌اش را در اختيار ايشان گذاشته‌اند، زحمت بسياري متحمل شده‌اند. 

حافظ پژوه معاصر ادامه داد: غزل‌ها در اين نسخه، نه براساس حروف الفبا يا حرف روي، كه براساس بحور و اوزان عروضي مرتب شده كه شايد به دليل آسانتر شدن كار براي قوالان و اهل سماع، چنين ترتيبي در نظر گرفته شده باشد. استاد سبحاني همين ترتيب را حفظ كرده‌اند و چاپ رنگي مناسبي از فهرست بحور نيز عرضه كرده‌اند كه به تنهايي يك اثر هنري محسوب مي‌شود. 

وي با تاكيد بر اين كه "تصحيح استاد سبحاني يك نسخه‌اي(بر اساس تنها يك نسخه) است، اما از تصحيح استاد فروزانفر مهم‌تر است"، اضافه كرد: بيشتر نسخ مورد استفاده استاد فروزانفر كامل نبود و ايشان براي كامل شدن غزليات، از نسخه‌هاي مختلف بخش‌هايي را به تصحيح خود افزوده‌اند. در حالي كه اگر به نسخه «نافذ» اكتفا مي‌كردند و از ديگر نسخه‌ها نيز، در كنار كار بهره‌مند مي‌شدند، نتيجه بهتري به دست مي‌آمد.

خرمشاهي ادامه داد: محققان معتقدند كه اين اضافه‌ها، ديوان كبير استاد فروزانفر را از اصل، مدام دورتر كرده. ولي استاد سبحاني با شيوه‌اي كه در تصحيح پيش گرفته‌اند، مدام نزديك‌تر شده‌اند به اصل ديوان. 

اين مترجم تاكيد كرد: خواندن نسخه‌هاي قديمي، هرچه هم خوش خط باشند، به دلايل مختلف از جمله اسلوب نقطه‌گذاري قدما، دشوار است و تنها براي كسي ممكن است كه در اين راه عمر گذاشته باشد. نسخ خطي در نهايت گنگ‌اند و گويا كننده آنها، مصحح است. 

وي با ذكر اهميت فهرست‌هاي پاياني اين تصحيح، خاطرنشان كرد: به ويژه، استاد سبحاني يك فهرست ويژه بيت‌ياب و سبب روشني چشم در 280 صفحه آورده‌ا‌ند كه بسيار كارآمد است و به نظر من، از فهرست بيت‌ياب 700 صفحه‌اي استاد فروزانفر نيز، بيشتر به كار پژوهنده مي‌آيد.