به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «فرهنگ ایرانی در آثار مهدی اخوان ثالث» اثر صامئه خراسانی با سخنی از قدمعلی سرامی است که عناصر ایرانی را در شعر اخوان ثالث بررسی می‌کند به تازگی از سوی نشر ترفند وارد بازار نشر شده است.
مهدی اخوان ثالث از جمله شاعران بزرگ روزگار ما و ادبیات معاصر ایران بود که بر طبق تعریف واقعی از «شاعر»، شاعری به تمام معنا بود؛ که شیفتگی وی به ایران در شعر و نوشتارش هویداست. وی شاگرد وفادار نیما یوشیج و یکی از مهمترین ارکان شعر نو فارسی بود که پس از نیما خالق مهمترین آثار شعری معاصر شد.
اخوان از لحاظ سبک ادبی، ویژگی‌های زبانی، ساختار تلمیح گونه و مضامینِ ادیان قبل از اسلام، شاعری پیشتاز و نوآور بود. هر پژوهشگر، جدا از نقل قول‌ها و گفتارهای پراکنده و متفاوتی که درباره شخصیّت و اندیشه و اشعار اخوان ثالث وجود دارد؛ بنابر دلایل و نشانه‌ها و به استناد اقوال و کتب پژوهشی درباره وی و حتّی با تکیه بر باورهای خود به طرح سیمای شخصیّت اخوان و آثار وی پرداخته است.
در این کتاب نویسنده عناصر چشمگیر فرهنگ ایرانی را در تمامی آثار شعری اخوان (کلاسیک و نو) به طور سلیقه‌ای و تجربی گزینش کرده و مباحث آن به طور کلّی در سه پاره تدوین و تنظیم شده است:
پاره اول سالشمار زندگی اخوان، فرهنگ و تبیین مقوله‌های فرهنگی که شامل (اسطوره، مثل، موسیقی، نجوم، عرفان و معماری) است.
پاره دوم به بررسی مختصّات زبان شعری مهدی اخوان ثالث که شامل (باستان‌گرایی، بیان روایی، حماسی، بیان عامیانه (فولکلوریک) و…) پرداخته است.
پاره سوم تبیین و شرح ادیان پیش از اسلام چون (زردشت، مزدک، مانی و میترائیسم) است.
در ابتدا به فرهنگ و مقوله‌های آن، بازتاب اساطیر ایرانی، بازتاب مثل‌های فارسی، جابه‌جایی اجزای مثل امثال محاورهای، موسیقی، دستگاه‌ها یا ردیف موسیقی ایران، مقام‌ها، گوشه‌ها، اصطلاحات موسیقیایی، شخصیت‌های موسیقیایی، بازتاب اصطلاحات نجومی و باورهای آن، بازتاب اصطلاحات عرفان و تصوف، اصطلاحات عرفانی، فرقه‌های عرفانی شخصیّت‌های عرفانی، بازتاب اصطلاحات معماری پرداخته است.
در بحث بعدی مختصات زبان شعری را مورد بررسی قرار داده است. زبان و بیان حماسی، بیان روایی، باستان گرایی، جابه‌جایی صفت و موصوف، کلمات برساخته شاعر، تعبیرهای محاورهای و عامیانه، واژگان عربی، واژگان بومی و محلی و زبان‌های دیگر از جمله این مختصات شعری هستند. در نهایت هم به دین، آئین زردشتی، مَزدُشت، اهورا مزدا، اَوستا، امشاسپندان / سوشیانت / ایزدان، ایزدان، مزدیسنا / یسنا، آیین، مزدکی، آیین مانوی، کیش مهری (میترائسیم) که بازتاب اصطلاحات پیش از اسلام بوده پرداخته است.
شعر «روی جاده نمناک» را در بیان حماسی اخوان مثال زده است:
چه نقشی می زده ست آن خوب
به مهر و مردمی یا خشم یا نفرت؟
به شوق و شور یا حسرت؟
دگر بر خاک یا افلاک روی جاده نمناک؟
دگر ره مانده تنها با غمش در پیش آیینه
مگر آن نازنین عیاروش لوطی؟
شکایت می‌کند زآن عشق نافرجام دیرینه،
وز او پنهان به خاطر می‌سپارد گفته اش طوطی؟
کدامین شهسوار باستان می‌تاخته چالاک
فکنده صید بر فتراک روی جاده نمناک؟
نشر ترفند، کتاب «فرهنگ ایرانی در آثار مهدی اخوان ثالث» اثر صامئه خراسانی با سخنی از قدمعلی سرامی را در ۱۸۲ صفحه و به شمارگان ۵۰۰ نسخه منتشر کرده است.
نظر شما