مهدی رجبی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در پاسخ به سوال «ژانر وحشت؛ آری یا خیر؟» گفت: کلاً ادبیات، آری و ژانر وحشت هم بخشی از ادبیات است. من فکر می‌کنم اگر در این زمینه کتاب استانداردی تولید شود که ویژگی‌های روانی نوجوان را در نظر بگیرد، بخواهد چیزی هم به او عرضه کند و صرفاً خشونت یا ترس محض و بی‌مورد نباشد و درون خودش محتوایی را، نه به معنای پیام اخلاقی بلکه به معنای محتوایی که برای رشد روانی نوجوان مناسب باشد گنجانده باشد، می‌تواند اتفاق خیلی خوبی باشد.

او افزود: کتاب‌های بسیار خوبی در دنیا هستند که زمینه‌های ترس هم داخل آن‌ها هست و برای بعضی والدین نگران‌کننده‌اند. والدین می‌خوانند و می‌گویند نه، این شاید برای نوجوان مناسب نباشد. بعضی کتاب‌های نوجوان ترجمه هم هستند که صرفاً خشن‌اند و در نهایت چیزی نصیب خواننده نمی‌کنند. خواننده باید در متن چیزی پیدا کند، خودش را پیدا کند، با خودش بگوید من در این جهان دارم چه کار می‌کنم، رابطه من با هستی چیست؟

نویسنده کتاب «خواهران تاریک» درباره مزایای ادبیات وحشت گفت: سوال این است که آیا واردشدن به قلمرو ترس به نوجوان کمک می‌کند که به نحوی در مقابل ترس‌هایی که در آینده با آن‌ها مواجه می‌شود واکسینه شود؟ مثلاً فکر کنید یک رمان داشته باشیم در مورد اینکه بچه‌ای را می‌دزدند؛ در جهان واقعی که بچه نمی‌تواند برود این مسئله را تجربه کند زیرا یک مسئله خطرناک و ترسناک است؛ اما وقتی در کتاب می‌خواند، طبیعتاً با مواردی آشنا می‌شود که ذهنش را آماده می‌کند اگر روزی در چنین شرایطی قرار گرفت یا کسی را دید که در این شرایط قرار گرفته است، واکنش مفیدی انجام دهد. این واکنش، مدِ نظر کتاب نوجوان است که در درون نوجوان نهادینه شود. اینکه نوجوان در قلمرو ادبیات یک تجربه بی‌خطر داشته باشد، می‌تواند سازنده باشد؛ اما در صورتی‌که نویسنده به روحیات نوجوان‌ها مسلط باشد و بلد باشد قصه بگوید. قصه‌ای درست و پُروپیمان بیافریند که جذاب است و ساختار درستی دارد و آن نتیجه‌ای که می‌گیرد بدون شعار یا مستقیم‌گویی باشد. این می‌شود یک کتاب خوب؛ ولی اگر لزوماً بخواهد کتابی ترسناک باشد، مثلاً پر از خون‌ریزی به قول معروف صرفاً ادبیات Slasher باشد و به جز قتل عام، چیزی نصیب خواننده نکند، به‌شخصه نه به این کتاب‌ها علاقه‌ای دارم و نه می‌خوانم‌شان.

رجبی در انتقاد به مرزبندی‌های ژانری عنوان کرد: خیلی خوشم نمی‌آید که به کتاب می‌گویند این ژانر وحشت است. دوست دارم بگویند این ادبیات نوجوان است یا ادبیات کودک است. مرزبندی را دوست ندارم. اصلاً با آن فکر کار نمی‌کنم. زمانی، کاری را انجام می‌دهم که طعنه می‌زند به فضای ترسناک، پس می‌گویم مثلاً این ژانر وحشت است؛ ولی رمان «خواهران تاریک» را من واقعاً به عنوان ژانر وحشت ننوشتم. این کتاب را به عنوان این نوشتم که کتابی است درباره یک نوجوان در آستانه بلوغ که بالغ شده و دچار یک سری دلهره‌هاست، وضعیت هورمون‌های بدنش تغییر کرده، اضطراب دارد و رابطه‌اش با اجتماع و والدین و مدرسه تغییر کرده است. حالا درون این کتاب از زاویه‌دید قهرمان داستان وارد یک قصه‌ای می‌شود که بخش‌هایی از خودش را پیدا می‌کند. به مخاطب می‌گوید من هم این مسائل را دارم، من هم این ترس‌ها را تجربه کرده‌ام و ته قضیه باید به چیزی برسد که سازندگی روانی برای آن شخصیت نوجوان داشته باشد. همراه شدن با راوی قصه‌های دلهره‌آور، ترسناک، قصه‌های معمولی، رمانتیک و عاشقانه این حُسن را دارد که شما یک تجربه بی‌خطر دارید و ادبیات این فرصت طلایی را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

او در تکمیل صحبت خود گفت: بعضی‌وقت‌ها مخاطب اگر نتواند در ادبیات، آن حس و ماجراجویی را تجربه کند، بدتر خواهد شد؛ چون او می‌خواهد در دل اجتماع تجربه کند و این ممکن است تبدیل به ناهنجاری شود. فرقی ندارد ایران باشد، آمریکا باشد و هر کشوری دیگر، ادبیات آمده است التیام‌بخش باشد، آمده است شما یک تجربه بی‌خطر داشته باشید. من هم تمام تلاشم این است که چنین کاری تولید کنم تا برای آن قشر نوجوان، سازندگی داشته باشد.

مهدی رجبی در پایان چند نمونه از آثار باکیفیت ژانر وحشت را به مخاطبان ایبنا معرفی کرد: در کارهای ایرانی اگر بخواهم پیشنهادی بدهم، کارهای حمیدرضا شاه‌آبادی مثل مجموعه «دروازه مردگان» را پیشنهاد می‌دهم که نقبی به تاریخ می‌زند. این کتاب در نهایت می‌خواهد یک دوره تاریخی را بررسی کند؛ قحطی در ایران، فقر در ایران، وضعیت طبقاتی در ایران و درنهایت چیزی هم نصیب خواننده می‌شود. ممکن است مخاطب دلهره‌ای را هم تجربه کند؛ ولی اطلاعاتی هم درباره تاریخ سرزمین خودش به دست می‌آورد. پیشنهادم در کتاب‌های ترجمه هم «باغبان شب» است که نشر افق آن را به چاپ رسانده است. کتاب خوبی است؛ از آن کتاب‌هایی است که مفهوم خانواده در آن خیلی مهم است. خواهر و برادری هستند که از یک بحران عبور می‌کنند؛ این موضوع خیلی مهم است. من خودم این کتاب را خیلی دوست داشتم. هم نسخه اصلی و هم ترجمه را خوانده‌ام و به نظرم از آن کتاب‌هایی است که می‌تواند مفید باشد.

به گزارش ایبنا، نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۳ با شعار «بخوانیم و بسازیم» ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود. اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.