به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رشته گرافیک در ایران در سال 1349 توسط زنده‌یاد مرتضی ممیز پایه‌گذاری شد. در دهه اخیر این رشته طرفداران بسیاری پیدا کرده است و سالیانه تعداد بسیاری از جوانان در این رشته از سوی دانشکده‌های هنری و یا هنرستان‌های پذیرفته می‌شوند.
با این وجود، بسیاری از فعالان و پیشکسوتان رشته گرافیک اشکالات و نواقص بسیاری را به این حوزه وارد می‌دانند و در چنین وضعی، طبیعی است که این حجم پذیرش دانشجو و دانش‌آموز نیاز به کتاب‌های آموزشی و تخصصی در این حوزه را بیش از پیش عیان کرده است.
کیفیت کتاب‌های گرافیک و همچنین تاثیر آن بر آموزش این رشته در ایران موضوع سلسله گفت‌وگوهای جدید سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران است. در نخستین گفت‌وگو به سراغ محمودرضا بهمن‌پور، مدیر موسسه فرهنگی و انتشاراتی نظر که از محققان پرکار در حوزه هنرهای تجسمی است، رفتیم. از این ناشر تاکنون کتاب‌های متعددی در حوزه گرافیک منتشر شده است.
بهمن‌پور در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ابتدا در پاسخ به این سوال که «کتاب‌های حوزه آموزش گرافیک و مجموعه آثار در نشر نظر بر چه مبنایی برای انتشار، انتخاب می‌شوند؟» گفت: انتشار کتاب گرافیک مانند انتشار هر کتاب دیگری بازتابی از خواست و نیاز اجتماع است. این درخواست اگر پاسخ اقتصادی درستی به دنبال داشته باشد، ادامه می‌یابد. نشر نظر نیز تلاش کرده با انتشار مجموعه‌ای کتاب در زمینه گرافیک بتواند با مخاطبی وسیع که نیازمند کتاب گرافیک است، به توسعه اقتصادی فعالیت خود بپردازد.
وی افزود: ممکن است به همراه انتشار این گونه کتاب‌ها علاقه‌مندانی پاسخ‌های سوالات خود را بیابند و دامنه این فعالیت گسترش یابد و یا خطای کاری ما در انتخاب موجب پایان کار تولید این‌گونه کتاب‌ها شود. نشر نظر در حال حاضر نمی‌تواند ارزیابی درستی از توفیق کتاب‌های خود داشته باشد، چون بازگشت اقتصادی این کتاب‌ها تا این زمان مثبت نبوده است.
بهمن‌پور در ادامه درباره تاثیر کتاب‌های آموزشی در حوزه تدریس گرافیک در ایران، گفت: قصد ناامید کردن شما را ندارم، اما متاسفانه انتشار یا انتشارنیافتن کتاب‌های آموزشی در زمینه گرافیک نقش تعیین کننده‌ای در ارتقای دانش گرافیک ایران ندارد، آن‌چه باعث بهبود وضع انتشار کتاب و بالارفتن کیفیت آموزش گرافیک در ایران خواهد شد، کاهش نقش دولت در زندگی اجتماعی ایرانیان است.
مدیر نشر نظر در ادامه اظهار کرد: بنگاه‌های کوچکی مانند نشر نظر، تنها توانایی آن‌را دارند که منابعی را در اختیار اندک آدم‌هایی بگذارند تا با دلخوشی از وجود این آثار فاصله خود را از آن‌چه که باید باشد، ترسیم کنند، اما این باور که مشکل منابع علمی و یا کمبود کتاب‌های قابل توجه در این زمینه موجب شده‌است گرافیک ایران با چالش مواجه باشد، تفکری غیرمنطقی است.
وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «مهم‌ترین کار برای توسعه و رشد گرافیک در ایران چیست؟» گفت: این مساله با تغییر باور تسلط اقتصاد دولتی بر زندگی و مناسبات اجتماعی مردم ایران، گره خورده است. توسعه گرافیک و موفقیت طراحان گرافیک در ایران در فضای اقتصاد رقابتی شکل می‌گیرد. در آن صورت است که گرافیک و فعالیت طراحان گرافیک توسعه می‌یابد و تولید محصولات گرافیکی تابع برقراری رابطه درست با بازار و مشتری شده و گرافیک ما از فضای آزمایشگاهی به بطن واقعی اجتماع وارد می‌شود.
بهمن‌پور افزود: همچنین تنها در این صورت است که استادان و مدرسان بی‌سواد جایشان تنگ می‌شود و نیاز به یافتن راه‌های جدید و شیوه‌های تازه‌تر تاثیر خود را در همه شوون این رشته گذاشته و کتاب درست تولید می‌شود. دفاتر گرافیک برای بقا و موفقیت به اخلاق حرفه‌ای وفادار می‌مانند و ادعاهای هنرمند بودن طراح گرافیک جای خود را به کار واقعی می‌دهد.
این محقق، همچنین درباره فضای حاکم بر آموزش گرافیک در ایران، گفت: این باور اشتباه و غلطی است که تنزل جایگاه گرافیک در ایران به دلیل بی‌سوادی طراحان گرافیک و یا نابلدی آن‌هاست، اما متاسفانه این سخن و یا این حمله از سوی بسیاری از دست اندرکاران گرافیک امروز ایران بیان شده و بارها و بارها آن را تکرار کرده‌اند و در این نقد بی‌رحمانه ضعف آموزش و یا بی‌سوادی استادان را عامل اصلی این عقب ماندگی دانسته‌اند.
بهمن‌پور گفت: آن‌چه در این باور محوریت دارد، نقد کسانی است که محصول شرایطی ابتر و عقب افتاده هستند، بی آن‌که توجه کنند اقتصاد منحط و فاسد و متکی به نفت موجب شده‌است هر طراحی در فضایی تنگ و ناامید کننده تنها معدودی سفارش دهنده داشته باشد. همواره عده‌ای از منزلت گرافیک فرهنگی در ایران سخن می‌گویند؛ در حالی‌که هیچ‌گاه با بررسی چند جانبه، به نقش مخرب سفارش دهندگان دولتی در ایجاد گرافیکی آزمایشگاهی و بدون ارتباط با مردم نپرداخته‌اند.
این پژوهشگر هنرهای تجسمی، همچنین درباره وضع امروز انتشار کتاب‌های حوزه گرافیک، گفت: در ادامه صحبت‌های من درباره اقتصاد دولتی وابسته به نفت، باید بیان کنم که نمی‌توان نشر کتاب گرافیک را از دیگر پدیده‌های اجتماعی که این نوع از اقتصاد موجب شده، جدا کرد. به همین دلیل من هم مایل نیستم در پاسخ به این سوال شما، باورهای سطحی رایج در این حوزه را تکرار کنم. وقتی اقتصاد شفاف و سالم شکل بگیرد، فضای تبلیغات برای برطرف‌کردن نیازهای خود مدام به بالابردن کیفیت و دانش خود خواهد پرداخت.
وی افزود: گستره این فضای تبلیغاتی صرفا مربوط به فضای روی جعبه دستمال کاغذی و فضای اندک بیلبوردهای شهری نیست؛ بلکه به فضاهای بصری در رسانه ملی که اینک فاقد توجه به همه گرایش‌هاست و مولود اقتصادی رقابتی و همه جانبه نیست، بستگی تام دارد، بنابراین در شرایط سالم و بدون دخالت مخرب دولت، ناشر کتاب گرافیک هم به این نیازها پاسخ گسترده خواهد داد.
بهمن‌پور در پایان گفت: مناسب و یا نامناسب بودن کتاب‌ها وابستگی تام به پاسخ‌هایی خواهد داشت که این کتاب‌ها به نیازهای اجتماعی می‌دهند. هر کتابی که با استقبال بیشتر همراه شد، کتاب موفق‌تر وموثرتر محسوب می‌شود. هر چند ممکن است گونه‌ای از این آثار با سلیقه خواص هماهنگ نباشد.
سه‌شنبه ۹ مهر ۱۳۹۲ - ۰۸:۵۰
نظر شما