به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- ایرج افشار سیستانی، ایرانشناس و نویسنده 169 عنوان کتاب در حوزه‌های مردم‌شناسی، زبان‌شناسی و جغرافیای تاریخی ایران است. پژوهشگری پرکار که همواره دغدغه شناساندن فرهنگ و تمدن غنی ایران زمین را داشته و برای رسیدن به این هدف جای جای این سرزمین کهن را زیرپا گذاشته تا از نزدیک با فرهنگ و آداب و رسوم اقوام مختلف آشنا شود و مشاهدات خود را در قالب کتاب منتشر کند. حضور او در سی‌ودومین نمایشگاه کتاب تهران را به فال نیک گرفتیم و با او گفت‌وگویی کوتاه درباره وضعیت کتاب‌های ایرانشناسی در بازار کتاب ایران داشتیم.
 
عملکرد بنیاد ایرانشناسی به‌عنوان یکی از متولیان اصلی ایرانشناسی در زمینه انتشار کتاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
معتقدم با وجود اینکه آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای، رئیس این بنیاد فردی است که از نظر منش و کنش قابل تأیید است اما متأسفانه کادر بسیار ضعیفی در این مجموعه فعالیت می‌کنند. بسیاری از کارمندان بنیاد به دلیل پیوندهای خویشاوندی با مدیران و مسئولان بنیاد به استخدام درآمدند. معتقدم کارمندان این بنیاد باید آموزش ببینند و برخورد بهتری با پژوهشگران داشته باشند.
 
این بنیاد متولی ایرانشناسی و فرهنگ و تمدن ایران است، به همین دلیل سازمان برنامه و بودجه باید بودجه بیشتری به آن اختصاص دهد. این بنیاد در طول سال فقط چند عنوان کتاب منتشر می‌کند و این تعداد برای بنیادی با این اهمیت بسیار اندک است. توقع ما از دولت این است که بودجه بیشتری را به بنیاد تخصیص دهد و مسئولان بنیاد نیز تلاش خود را بیشتر کنند تا شاهد انتشار آثار ارزشمند بیشتری از سوی بنیاد باشیم.

دیدگاه شما درباره کتاب‌سازی‌های حوزه ایرانشناسی چیست؟
متأسفانه کتاب‌سازی در حوزه ایرانشناسی بسیار زیاد شده است. برای نمونه یکی از کتاب‌های مربوط به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران کاملاً کتاب‌سازی است.
من حدود 40 عنوان کتاب درباره خلیج‌فارس تألیف کرده‌ام. افرادی زیادی بدون اجازه من از این آثار استفاده کرده‌اند و مطالب آثار من در این حوزه را در کتاب‌های خود آورده‌اند. اخیراً کتابی را دیدم که حدود یک‌صدهزار تومان قیمت دارد و در قطع نفیسی چاپ شده و تمام مطالب آن از کتاب من گرفته شده بود.

چه پیشنهاد و راهکاری برای مقابله با پدیده کتاب‌سازی ارائه می‌دهید؟
معتقدم اگر پژوهشگری نامه‌ای دوستانه یا رسمی دست‌اندرکاران اهل قلم می‌نویسد که آثارش مورد سرقت ادبی قرار گرفته، این نهاد باید آن را پیگیری کند. اگر چند مورد از این کتاب‌سازی‌ها رسانه‌ای شود این قضیه برطرف می‌شود.

آینده کتاب‌های گردشگری و ایرانشناسی در ایران را چگونه ترسیم می‌کنید؟
آینده را روشن نمی‌بینم زیرا مکانی مانند سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فعالیت‌های درخور توجهی در حوزه پژوهش انجام نمی‌دهند. البته من برخی از ایرادات سازمان را به مدیران آن گوشزد کرده‌ام. بیشتر اقدامات آنها کارشناسی شده نیست. 
 
اثری را در دست تألیف دارید؟
دانشنامه 31 جلدی با عنوان «دانشنامه آیین‌ها، جشن‌ها و هنرهای مردم ایران» است که برای بنیاد ایرانشناسی تألیف کردم. هر یک از جلدهای این دانشنامه به یکی از استان‌های کشور اختصاص دارد و هر آنچه مربوط به تاریخ، فرهنگ و آداب و رسوم استان‌ها می‌شود را دربرمی‌گیرد. این کار حاصل نیم قرن خدمات فرهنگی من در حوزه آداب و رسوم است که به تمام مناطق ایران سفر کردم، پژوهش میدانی انجام دادم، فیش‌برداری کردم که نتیجه آن در قالب کتاب ارائه می‌شود.

انتشار این مجموعه برعهده بنیاد ایرانشناسی است اما کار آن کمی کند پیش می‌رود و دلیل آن هم این است که بنیاد بودجه خوبی از دولت دریافت نمی‌کند. حدود یک‌سال و نیم طول کشید تا 20 جلد آن حروف‌چینی شود. در کل 169 جلد کتاب تألیف کرده‌ام. آثار بسیاری را نیز درباره خلیج‌فارس و کشورهای حوزه آن را به درخواست سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت امور خارجه تألیف کردم. دو عنوان از کتاب‌هایم جایزه کتاب سال را گرفته است.

کمی درباره کتابخانه وقفی ایرانشناسی زاهدان توضیح دهید.
کتابخانه‌ تخصصی ایرانشناسی که در زاهدان راه‌اندازی کردم، 10 سال است که تحت نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی فعالیت می‌کند. این کتابخانه چهار عضو هیأت امنا دارد و هر سال دو بار جلسه هیأت امنای آن تشکیل جلسه می‌دهد. براساس آماری که گرفتیم حدود 20 هزار جلد کتاب در حوزه ایرانشناسی در این کتابخانه نگهداری می‌شود.

قرار است یک کتابخانه جدید را در زابل راه‌اندازی کنیم، توافقات لازم با شهرداری زابل و دیگر سازمان‌های مرتبط صورت گرفته است. فقط مسائل امنیتی و نورپردازی آن انجام نشده است. چهارده هزار جلد کتاب در حوزه ایرانشناسی در این کتابخانه قرار خواهد گرفت. البته صحبت‌هایی هم درباره راه‌اندازی کتابخانه ایرانشناسی چابهار داشته‌ایم. خوشحالم که این کتابخانه‌ها به‌صورت کامل شرق ایران را پوشش می‌دهد.