به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ماه رمضان از راه می‌رسد و همه باید خویشتن را برای استفاده از این ماه پربرکت آماده کنیم؛ ماهی که در آن ابواب رحمت الهی گشوده می‌شود و طالبان معرفت بیش از هر زمان دیگر امید دارند تا با اجابت دعوت الهی به مطلوب خویش رهنمون شوند.
 
مناسبت حلول ماه رمضان نگارنده را بر آن داشته که با بهره‌گیری از خرمن معارف اسلامی، هر روز چند سطری را تقریر کند. کتاب «آینه مسلمانی» مجموعه نوشته‌های چهار ماه رمضان است. بخش نخست که سال 1392 شمسی در روزنامه اطلاعات و برخی جراید و سایت‌های اینترنتی منتشر می‌شد، آیین مسلمانی نام یافته بود و یک بار هم به صورت قطع پالتویی نشر یافته است. بخش دوم مربوط به شرح دعای مکارم الاخلاق است که طی دو سال (1395 و 1396) در آن جریده به صورت روزانه منتشر شد. این بخش پیاده شده درس‌های اخلاقی است که روزهای شنبه پیش از شروع درس «اصول فقه» در مدرسه «دارالشفاء» تقریر می‌شد. در این بخش تقریباً یک سوم این دعا شرح داده شده است. بخش سوم که رمز و راز عبادت نام دارد. مربوط به رمضان 1398 شمسی است.
 
در بخشی از کتاب به نکاتی از کلمات معصومان درباره آیین مسلمانی پرداخته که در ادامه به آن اشاره شده است: مرحوم شیخ محمد بن علی کراجکی، فقیه، محدث، ریاضیدان برجسته شیعه و صاحب کتاب کنزالفوائد، روایت گهرباری را از امام سجاد(ع) و ایشان از سیدالشهدا(ع) و آن بزرگوار از امیرمؤمنان(ع) و آن حضرت از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده: هر مسلمان بر برادر دینی‌اش سی حق دارد که از آنها مبری نمی‌شود مگر اینکه آنها را به جای آورد یا آنکه در صورتی که به جای نیاورد صاحب حق از آنها درگذرد. آن حقوق عبارتند از اینکه خطای او را نادیده بگیرد و به اشک او رحم کند، اسرارش را پوشانده و رازداری امین باشد و لغزش او را جبران کند، عذرش را بپذیرد و غیبت او را رد کند، همواره نسبت به او خیرخواهی کند، دوستی او را پاس دارد و اگر نسبت به وی تعهدی کرده آن را مراعات و بدان عمل کند و هنگام بیماری از او عیادت کند و در تشییع جنازه‌اش شرکت کند، دعوت او را اجابت و هدیه‌اش را بپذیرد و احسان او را پاداش نیکو دهد و نعمتی را که در اختیار وی گذارده سپاس دارد، به نیکویی هرچه تمام به یاریش برخیزد، خواهش او را برآورده کند، در انجام خواسته‌اش شتاب کند، در یافتن گمشده‌اش بکوشد، سلامش را پاسخ دهد، اگر قسم یاد کرد تصدیقش کند، با دوست او دوست باشد، وی را دشمن ندارد، او را چه آنگاه که ظالم است و چه هنگام مظلومیت یاری کند؛ اما یاری او در حال ظالم بودن بدین معناست که وی را از ظلم بازبدارد و کمک به وی در هنگام مظلوم بودنش به این است که برای گرفتن حق یاریش کند و هنگام گرفتاری خوارش نساخته و تنهایش نگذارد و آنچه از خوبی برای خود دوست می‌دارد برای وی دوست داشته و آنچه از بدی برای خویشتن ناپسند می‌دارد برای او نیز ناپسند بدارد.
 


نویسنده با توجه به مطالب برآمده از این روایت نتیجه می‌گیرد که حقوق بشر متأخر بر اخلاق و اخلاق مقدم بر حقوق انسان است، پس در بینش اسلامی و سیره نبوی تا زمانی که تهذیب نفس در انسان رخ نداده باشد، از درک حقوق دیگران عاجز است و انسانی که به تهذیب نفس نپرداخته حقوق دیگران را رعایت نخواهد کرد و این رشد مکارم اخلاق است که انسان‌ها را نسبت به حقوق دیگران و تکالیف خویش آگاه می‌کند.
 
نکته دیگر اینکه پیامبر اسلام(ص) «اذعان به حق» را تکلیف می‌داند، یعنی از جمله تکالیف هر مسلمان، به رسمیت شناختن حقوق دیگران است، چنان که از حقوق هر مسلمان آن است که مسلمانان دیگر حق او را به رسمیت بشناسند و این همان در هم آمیختن حق و تکلیف در اندیشه اسلامی است؛ زیرا تکلیف مسلمان، تنها در رابطه با خدا شکل نمی‌گیرد و انجام تکلیف بنده، انجام تکلیف در برابر خدا نیز محسوب می‌شود.
 
نویسنده در ادامه به «زیست اخلاقی» به عنوان آنچه امروزه جامعه بدان نیاز دارد اشاره می‌کند که لازمه آن ترویج معارف اخلاقی و راهبردی جامعه به سوی جامعه‌ای اخلاق‌مدار است. جامعه‌ای که فرد فرد آن برای خودسازی اخلاقی خویش بکوشد و حق خود و دیگران را پاس بدارد و سلوک اخلاقی و زیست انسانی داشته باشد. لازمه این امر ترویج اخلاق در جامعه و تشویق افراد به تزیین رفتار و کردارشان به گوهر اخلاق است. معارف اخلاقی را باید ساده و دست یافتنی و امکان پذیر معرفی کرد و خود و دیگران را به تخلق به اخلاق حسنه و دوری از رذیلت های رفتاری و ناشایسته‌های گفتاری بیم و امید داد.
 
بخش اول کتاب آینه مسلمانی به حوزه حقوق انسان‌ها اختصاص دارد که به گستره تاریخ انسانی سابقه و لاحقه دارد و آنچه در این کتاب آمده تنها اشاره‌ای کوتاه به این مسأله است. اشاره‌ای که از پیامبر خوبی‌ها وام می‌گیرد و از این رو به دل‌ها می‌نشیند و بوی آسمان دارد. آنچه از این بخش دریافت می‌کنیم این است که به آنچه گفتیم و خواندیم عمل کنیم. چه بسیار که می‌گوییم و عمل نمی‌کنیم و چه بسیار مشمول خطاب خدای متعال می‌شویم که «چرا به آنچه می‌گویید عمل نمی‌کنید». نگارنده در پایان این بخش به یکی از نامه‌های امام خمینی(ره) که با موضوع «احقاق حق» نگاشته شده است، اشاره می‌کند.
 
مطالبی در ادامه این کتاب در بخش دوم از نظر خوانندگان می‌گذرد، بررسی فرازهایی از دعای «مکارم الاخلاق» از کتاب «صحیفه سجادیه» است. نباید از نظر دور داشت که علت تدوین و تشریح معارف و اندیشه‌های اسلامی در قالب دعا و نیایش که بخصوص توسط حضرت زین‌العابدین(ع) مورد توجه و عنایت قرار گرفته، این بوده که فضای حاکم بر عصر ایشان و شیوه ضددینی حکومت بنی امیه که با بی‌اخلاقی و تحریف اسلام اصیل همراه بود هیچ راهی برای بیان حقایق و مبارزه با ظلم جز دعا و نیایش باقی نمی‌گذاشته است و امام سجاد(ع) سخنان و رهنمودهای خود را در قالب مسائل اخلاقی و نیایش آن هم به صورت کلی بیان می‌کرده است. این شیوه علاوه بر نشان دادن مظلومیت ائمه، نشانگر مظلومیت دین و ارزش‌های دینی در آن عصر بوده و دعا بهترین وسیله برای بیان مظلومیت و تبیین دردهای جامعه و تنها وسیله جهاد بوده است.
 
نویسنده در بخش سوم این کتاب به بررسی حقیقت عبادت، خضوع و خشوع پرداخته و به تقسیم بندی عبادت در قیاس با معرفت و شناخت از نظر امام خمینی(ره) اشاره می‌کند. امام خمینی(ره) در کتاب «آداب الصلوة» به این نکته اشاره می‌کند که همه هویت یک عبادت به میزان اخلاص بستگی دارد و روشن است که این امر جز با شناخت معبود ممکن نیست و در ادامه به هشت مرتبه برای اخلاص و هشت مرتبه برای عبادت اشاره می‌کند.
 
کتاب «آینه مسلمانی»، (سه نوشتار اخلاقی در همراهی ماه مبارک رمضان) تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی، در 448 صفحه، شمارگان 1050 نسخه، قیمت 60 هزارتومان با همکاری انتشارات اطلاعات منتشر شده است.