به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کووید-19 ویروسی که در واپسین روزهای سال 2019 میلادی در کشور چین متولد و در جهان شیوع پیدا کرد و در سال جدید با تبدیل شدن به یک پاندمی، به اوج رسید. در شرایط دشواری که همه دنیا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در کنار دانش و همت متخصصان و پژوهشگران، عزم جدی مردم برای کمک به قطع زنجیره انتقال بسیار مهم و حیاتی است. در این مدت کادر درمانی در همه کشورها ازجمله ایران، قهرمانان اصلی در خط مقدم مبارزه با کرونا بودند و ازجمله کارآمدترین و فعال‌ترین گروه‌های درمانی، پرستاران هستند که با آمیختن علم، تجربه، فداکاری و انسان‌دوستی نقشی ماندگار آفریدند.
 
معصومه ذاکری مقدم؛ دکترای آموزش پرستاری و استادیار و عضو هیأت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، ضمن اشاره به امکانات و تجهیزات موجود در کشور و میزان توانمندی کادر درمان در شرایط بحران و مقابله با بیماری کرونا، نکات مهمی درباره وضعیت شیوع و کنترل این بیماری در کشور بیان و بر اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی درست تأکید کرد.
در کرونا بیش از ریه‌ها، عملکرد مویرگ‌ها دچار اختلال می‌شود
این استاد دانشگاه که 27 سال تخصص در حوزه پرستاری قلب و عروق و مراقبت‌های ویژه دارد، گفت: زمانی می‌توان از یک بیمار مراقبت‌ ویژه به‌عمل آورد که به دلیل وخامت وضعیت جسمانی، خصوصیات نیاز به مراقبت در بخش‌های ICU و CCU را داشته باشد. در بخش مراقبت‌های ویژه با انواع تجهیزات مانند سیستم مانیتورینگ ریتم قلب، دستگاه‌های کنترل درجه حرارت، اکسیژن خون، فشار خون و سنجش گازهای خونی شریانی، علائم حیاتی بیمار کنترل می‌شود.
 
مولف کتاب «پرستاری در بخشهای مراقبت ويژه CCU ,ICU و ديالیز»، افزود: تحقیقات نشان داده در بیماری کرونا بیش از اختلال در عملکرد دستگاه تنفس و ریه‌ها، جریان خون مشکل پیدا کرده و عملکرد مویرگ‌ها دچار اختلال می‌شود. بنابراین پایش مواردی که ذکر شد در ICU راحت‌تر است. در بین بیماران کرونایی، مواردی که با افت فشار خون مواجه می‌شوند، زیاد است که این نیاز وجود دارد هرچند دقیقه یکبار توسط دستگاه خودکار سنجش فشار خون، وضعیت بیمار را پایش کنیم.
 
عضو هیأت موسس و هیأت رئیسه انجمن علمی پرستاران قلب و عروق ايران، با اشاره به توانمندی کادر درمان کشور در مقابله با شرایط بحرانی، گفت: سیستم پزشکی و مراقبت‌های پرستاری ما از قوی‌ترین سیستم‌های درمانی موجود در دنیاست که با تخصص و تجربه خود حتی با امکانات محدود نیز بهترین عملکرد و کارایی را دارند. در زمینه تجهیزات نیز بسیاری از دستگاه‌های مورد استفاده ما ازجمله دستگاه‌های مانیتورینگ قلب، ساخت ایران است که کارکرد فوق‌العاده‌ای دارند. به تعداد تخت‌های رسمی موجود در بخش‌های مراقبت ویژه، تمام تجهیزات لازم و دستگاه‌های کنترل علائم حیاتی بیمار مانند ونتیلاتور در اختیار داریم. پرسنل درمانی کشور ما در هر شرایطی از دستگاه‌ها بهترین کارکرد را می‌گیرند. ولی اگر قرار باشد با بی‌برنامگی و عدم رعایت موارد بهداشتی و مراقبتی از سوی مردم، بیش از تعداد تخت‌ها و امکانات موجود، بیماران نیازمند به مراقبت ویژه داشته باشیم، سیستم درمان نمی‌تواند پاسخگو باشد.
مراجعه بی‌جا و غیرضروری به مراکز درمانی کم شده است
دکتر ذاکری مقدم ادامه داد: در هفته‌ها و ماه‌های ابتدایی بحران و شیوع بیماری کرونا، تعدا بیماران بستری در بخش‌های عفونی و مراقبت ویژه، بسیار وحشتناک بوده، اما خوشبختانه اخیرا تعداد مراجعه و بستری به دلیل ابتلا به کووید 19 خیلی کم شده که چند تفسیر می‌تواند داشته باشد. نخست اینکه، بیماری تا حدی کنترل شده که البته چندان به این فرض قائل نیستم، چون گمان نمی‌کنم به‌طور مطلوب بیماری کنترل شده باشد. وقتی بسیاری از مشاغل به هر دلیلی فعالیت خود را از سر گرفتند، به این معنی نیست که مردم به راحتی و بدون ترس از ابتلا شدن و گسترش بیماری می‌توانند در مراکز خرید و بازارها ازدحام کنند.
 
وی افزود: دومین دلیل این می‌تواند باشد که در هفته‌های نخست شیوع بیماری، به دلیل وحشت و عدم آگاهی، مراجعه به‌جا و نابه‌جا به بیمارستان‌ها زیاد بود، اما اکنون با آموزش گسترده و اطلاع‌رسانی مراجع معتبر و متخصصان، مردم متوجه شده‌اند حضور غیرلازم و غیرضروری، هم برای خودشان و هم دیگران خطرآفرین خواهد بود. مردم می‌دانند با علائم خفیف نباید به بیمارستان مراجعه کرد، بلکه در 80 درصد موارد می‌توان در منزل و با مراقبت و رعایت موارد بهداشتی و ایمنی، بیماری را درمان و کنترل کرد. خوشبختانه امروز تعداد افرادی که نیاز به چرخه مراقبت‌های بیمارستانی دارند، کم شده است.
آگاهی‌بخشی برای کنترل حساسیت لازم در جامعه
مترجم کتاب «اصول و مهارتهای پرستاری تيلور2008» تصریح کرد: یک‌سری آموزش‌ها و ارائه اطلاعات لازم و کاربردی باعث شده مردم از وسائل حفاظتی استفاده کنند و لذا تعداد مبتلایان جدید کم شده است، اما مردم باید همچنان حساسیت‌های ابتدایی را داشته باشند. اگر حساسیت کم شود، ممکن است دوباره شیوع سیر صعودی پیدا کند. آگاهی‌بخشی برای کنترل حساسیت لازم در جامعه باید در سطح گسترده و با همه امکانات از سوی رسانه‌ها، فیلم، کلیپ‌های آموزشی، کتاب‌های راهنما و ... صورت گیرد. آگاهی، جان آدم‌ها را حفظ می‌کند. متأسفانه هر فردی که بدون هیچ علائمی ناقل باشد و آزادانه و بدون رعایت موارد بهداشتی و ایمنی در جامعه تردد کند، به‌راحتی می‌تواند دیگران را آلوده کند و ممکن است کسانی که از فرد ناقل بدون علائم مبتلا می‌شوند، به سختی با بیماری درگیر شوند.
 
این عضو شورای پژوهشی گروه مراقبت‌های پرستاری ویژه، گفت: ساعت‌ها کار با لباس‌های ویژه، برای کادر درمان واقعا عذاب‌آور و سخت است، ولی با جانفشانی به کار خود و رسیدگی به بیماران ادامه می‌دهند. عدم آگاهی و رعایت نکردن اصول بهداشتی از سوی مردم، باعث فرسودگی و خستگی مفرط کادر درمان می‌شود. باید شرایطی فراهم شود تا سربازان خط مقدم نبرد با بیماری کرونا، نفسی بکشند تا بتوانند به خدمت‌رسانی ادامه دهند. اگر این وضعیت ماه‌ها ادامه پیدا کند، به‌طور طبیعی حساسیت‌ها کاهش پیدا کرده و کادر درمان نیز فرسوده می‌شوند. نباید بگذاریم کار به‌جایی برسد که مانند برخی کشورها برای اختصاص امکانات و دستگاه‌ها به بیماران، ناچار به گزینش شویم.
در شرایط بحران، آموزش غیررسمی موثرتر است
دکتر ذاکری مقدم با تأکید بر اهمیت آموزش و آگاهی‌بخشی، بیان کرد: آموزش مردم وظیفه همه کسانی است که در این زمینه آگاهی دارند، اما نحوه آموزش مهم است. چهره‌های سرشناس و محبوب مانند هنرمندان و ورزشکاران می‌توانند با آموزش غیرمستقیم مفاهیم و موارد لازم، تأثیرگذار باشند. آموزش رسمی و مستقیم با استفاده از واژگان تخصصی چقدر می‌تواند تأثیرگذار باشد؟ آموزش در قالب فیلم، کلیپ و ... که باعث شود مخاطب از دیدن آن و دریافت پیام احساس رضایت داشته باشد، تأثیرگذارتر است. یک نمونه موفق این کار، پخش کلیپی چنددقیقه‌ای با حضور بازیگران سریال محبوب پایتخت پیش از شروع این سریال در نوروز امسال بود.
 
وی افزود: مفهوم کارِ گروهی اینجا معنی پیدا می‌کند. در قالب یک کار گروهی، متخصصان و کادر درمان با استفاده از دانش و تجربیات خود می‌توانند محتوای موردنظر را در اختیار گروه‌های فیلم‌ساز و برنامه‌ساز و رسانه و یا ناشران قرار دهند تا با تولید فیلم، کلیپ، کتاب و ... آن‌را در سطح گسترده و با استفاده از ظرفیت‌های موجود اطلاع‌رسانی کنند. در موارد بسیاری هر کدام از ما با تخصص خودمان به‌صورت جزیره‌ای کار می‌کنیم، درحالی‌که ما نیاز ضروری به کار گروهی داریم، یعنی متخصصان ایده و محتوا بدهند و اجرا و پخش و انتقال پیام با هنرمندان، ورزشکاران و اهالی رسانه باشد. متأسفانه خیلی از کارهایی که امروز به منظور آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی انجام می‌شود، هدررفت بودجه بدون هیچ سودی است.
حساسیت و ترسِ مبتلا شدن به بیماری باید متعادل باشد
مولف «درسنامه جامع پرستاری داخلی جراحی»، گفت: زنجیره عفونت حلقه‌های زیادی دارد؛ از عامل ایجاد بیماری تا میزبان، راه خروج از ناقل، راه ورود به بدن میزبان، روش‌های انتقال. در ماه‌های نخست که بیماری HIV1 در ایران شناخته شده بود، حتی پرستاران به دلیل اینکه آگاهی کاملی از راه‌های انتقال بیماری نداشتند، می‌ترسیدند به بیماران نزدیک شوند یا تماسی با آن‌ها داشته باشند. اگر آگاهی‌های لازم ارائه شود که راه انتقال چیست و برای ایمن بودن چه باید کرد، ترس بیهوده ایجاد نمی‌شود و حساسیت و ترس نسبت به مبتلا شدن به بیماری در حد متعادل و درست قرار می‌‌گیرد.
 
این استاد دانشگاه در پایان اظهار کرد: ما مدیون این آب و خاک و مردم هستیم و باید با همه توان و تخصص و امکاناتی که داریم، برای کنترل بیماری و کمک به بهبود وضعیت موجود تلاش کنیم.