دیگر دوستی همچنین یک ایده است، هم سبکی از زندگی که در حال رایج شدن در سراسر دنیاست. گاهی اوقات می‌پنداریم هیچ قدرتی نداریم، اما این طور نیست. حقیقتا می‌توانیم دنیا را تغییر دهیم، گرچه دنیا دفعتا در حد مطلوب ما تغییر نخواهد کرد. بر خیری که شخصا می‌توانید برسانید تمرکز کنید، نه بر مسائلی که باقی می‌مانند یا حلشان دست شما نیست. کاهش دادن رنج، چه در انسان و چه در حیوانات، مطلوب است، حتی اگر از بین بردن برخی رنج‌ها فعلا ممکن نباشد.
کسی که می‌خواهد بیشترین خیر ممکن را به دیگران برساند، باید شغل و حرفه‌ای برگزیند که (در محدوده اخلاق زیستی) بیشترین درآمد ممکن و یا نفوذی که در تصمیم‌گیری‌های محیط شغلی و حرفه‌اش دارد، بیشترین کار را در جهت کاهش درد و رنج دیگران انجام دهد. نمونه‌هایی از مشاغل و حرفه‌هایی که هرچند بیشترین درآمد ممکن را عاید نمی‌کنند، بیشترین تاثیر ممکن را در کاهش درد و رنج دارند عبارت‌اند از تبلیغ و ترویج این هدف و تشویق و ترغیب مردم به گام نهادن در راه نیل به این هدف، تصدی مقامات و مناصب هرچه بالاتر در سلسه مراتب اداری و دیوان‌سالارانه به قصد تاثیرگذاری هرچه بیشتر بر طرح‌ها و تصمیمات سازمان ذی‌ربط و سوق دادن آنها به سوی این هدف، تصدی مقامات و مناصب هرچه بالاتر در سلسله مراتب اداری و دیوان‌سالارانه به قصد تاثیرگذاری هرچه بیشتر بر طرح‌ها و تصمیمات سازمان ذی‌ربط و سوق دادن آنها به سوی این هدف، پیوستن به پروژه‌های پژوهشی، تاسیس موسسات همسو با این هدف و شرکت در مبارزه‌ها و کارزارهای اجتماعی سودمند برای این هدف.
دیگر دوستی در تضاد با خودپرستی (تنها خود را در نظر داشتن) است. اما نباید این حقیقت سبب شود که فکر کنیم از خودگذشتگی لازمه دیگر دوستی موثر است. اگر رساندن بیشترین خیری که می‌توانید به دیگران برسانید، سبب تعالی خودتان نیز شود، این بهترین نتیجه برای همه خواهد بود. بسیاری از دیگر دوستان موثر این باور را که «آنچه می کنند از خودگذشتگی است» رد می‌کنند. با وجود این، حقیقتا باید آنها را دیگر دوست و ایثارگر بدانیم، چرا که دغدغه اصلی شان انجام دادن بهترین کار ممکن است.
کتاب «دیگردوستی موثر» با مقدمه‌هایی از مصطفی ملکیان و محمدرضا جلائی‌پور فرصتی است برای آدم‌هایی با پیشینه‌های گوناگون و عرصه‌ای است برای آدم‌هایی که با وجود زندگی در جوامع ثروتمند، بیشتر از متوسط جامعه درآمد ندارند. این آدم‌ها می‌توانند با بخشیدن مثلا، ۱۰ درصد از درآمدشان به خیریه‌های موثر، زندگی ببخشند، بینایی دوباره هدیه دهند، یا به طرق متفاوت دیگر به آدم‌هایی کمک کنند که دارای درآمدی معادل ۱ یا ۲ درصد درآمد متوسط در ایالات متحده هستند.
کتاب «دیگر دوستی موثر» شامل چهار بخش است: «دیگر دوستی موثر، چگونه بیشترین خیر را برسانیم؟، انگیزه و توجیه و انتخاب اهداف و سازمان‌ها. از مهم‌ترین مطالبی که در این کتاب آمده است مقدمه مصطفی ملکیان و محمدرضا جلائی‌پور است که هر کدام در مطالب خود از جهاتی به کتاب پیتر سینگر اشاره کرده‌اند.
مبانی نظری «دیگر دوستی موثر»
مصطفی ملکیان در مقدمه‌ای که با عنوان مبانی نظری «دیگر دوستی موثر» نوشته است این جنبش را ارجمند، برکت‌خیز و مهم دانسته و گفته است: «با آغاز ربع چهارم قرن بیستم و عمدتا، بر اثر مساعی فکری پیتر سینگر پدیدار شد و خوشبختانه، با کوشش‌های نظری و مخصوصا عملی بسیاری از نیک‌خواهان بشریت، در سرتاسر جهان، در حال توسعه و تعمیق است.
بهبود وضع انسان‌ها و (نیز حیوانات دیگر، نباتات و جمادات) یگانه امری است که ارزش غایی یا مطلوبیت ذاتی دارد. سایر اموری که ارزشمند تلقی می‌شوند، مانند حقیقت، زیبایی، آزادی، برابری و برادری، فقط ارزش آلی یا مطلوبیت غیری دارند، یعنی ارزشمندی‌شان فقط بدین جهت است که آلت و ابزار گریزناپذیر برای حصول غایتی به نام بهبود وضع موجودات‌اند. آنچه ذاتا مطلوب است همین خیر و صلاح همه موجودات است؛ بقیه امور ارزشمند فقط بدین جهت که فقط تا حدی که، وسیله گریزناپذیر رسیدن ما به این مطلوب ذاتی‌اند مطلوبیت دارند؛ بدین معنا که مطلوبیتشان غیری است، چون ما را به غیر خود، یعنی به خیر و صلاح عمومی می‌رسانند، مطلوب‌اند. یک مطلوب بالذات داریم و سایر مطلوب‌ها مطلوب بالغیرند. خیر و صلاح موجودات ارزش ارزش‌هاست: کاستن از درد و رنج.
محمدرضا جلائی‌پور هم در مقدمه بر جنبش دیگردوستی موثر اشاره می‌کند و آن را با این جمله هم‌معنا می‌کند: «زندگی‌ای که می‌توانی نجات دهی». به عقیده جلایی‌پور سینگر از افراد سوال می‌کند: چه تفاوت‌های ماهوی‌ای وجود دارد میان این وظیفه اخلاقی با وظیفه ما برای نجات جان کودکانی که جلوی ما نیستند، ولی با کم‌کردن هزینه‌هایمان و بخشش پول به خیریه‌های برگزیده می‌توانیم نجاتشان دهیم؟
کاستن از رنج حیوانات و حفاظت از طبیعت
یکی از مهم‌ترین امور خیریه در زندگی توجه به حقوق حیوانات است که تا حد زیادی در بسیاری از کشورها از جمله در کشور ما نادیده گرفته شده است. به اعتقاد نویسنده این کتاب دلیل بسیار ساده‌ای برای ندادن بیشترین اولویت به خیریه‌های رسیدگی به وضع حیوانات وجود دارد. رنج حیواناتی که مورد سوء استفاده قرار گرفته‌اند کسر کوچکی از کل رنجی است که انسان‌ها به حیوانات تحمیل می‌کنند.
در کتاب راهنمای فعالان امور حیوانات مت بال و بروس فریدریش ادعای جالبی دارند. ادعایشان به روشنی نشان می‌دهد رنجی که با پرورش حیوانات برای خوراکمان تحمیل می‌کنیم در مقایسه با دیگر انواع رنج حیوانی چقدر بیشتر است: «هرساله صد میلیون حیوان ـ بسیار بیشتر از تعدادی که برای پشم کشته می‌شوند ـ در قفس محبوس و سپس با هم در آزمایشگاه‌های زندانی می‌شوند. این‌ها حتی به کشتارگاه نمی‌رسند. آن قدر رنج می‌کشند تا می‌میرند.
جلوگیری از انقراض انسان
یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مطرح در این کتاب این است که آیا نسل انسان‌ها منقرض می‌شود؟ عموما پذیرفته شده است که حدودا 65 میلیون سال قبل شهاب سنگ یا دنباله‌داری بزرگ با زمین برخورد کرد. این برخورد آن قدر گرد و خاک به اتمسفر پرتاب کرد و در نتیجه، زمین آن قدر سرد شد که ادامه حیات دایناسورها غیر ممکن شد.
بار بعد اگر جسمی که برخورد می‌کند به اندازه کافی بزرگ باشد می‌تواند گونه انسان را از بین ببرد. نیک باستروم مدیر موسسه آینده بشر از عنوان خطر وجودی برای اشاره به وضعیتی استفاده می‌کند که در آن «یک نتیجه نامطلوب به نابودی حیات هوشمند برآمده از زمین می‌انجامد یا به طرزی چشمگیر و همیشگی ظرفیت‌های حیات هوشمند برآمده از زمین را محدود می‌کند».
پرداختن خاص به «حیات هوشمند برآمده از زمین» از آن جهت است که نوع این زندگی اهمیت دارد. آیا هوشمند است؟ تجربه‌های مثبتی دارد؟ و پرسش‌هایی از این دست. مهم این نیست که چه گونه‌ای این زندگی را تجربه می‌کند. احتمال دارد زندگی هوشمند در جاهای دیگر جهان هم وجود داشته باشد. اما جهان مثل دره یک کوه نیست که اگر در آن یک گروه از گوزن‌ها بمیرند، گیاه‌خورانی به آن‌جا مهاجرت کنند، جای خالی‌شان را پر می‌کنند و از این کنج اکولوژی مناسب برای زندگی در آن‌جا بهره ببرند.
کتاب «دیگردوستی موثر» تالیف پیتر سینگر با مقدمه‌هایی از مصطفی ملکیان و محمدرضا جلائی‌پور با ترجمه آرمین نیاکان در 247 صفحه به بهای 30 هزار تومان از سوی نشر نی منتشر شده است.
نظر شما